Behalve van een reactie op de zonnestralen zelf op het hout, hecht ik veel waarde aan de werking van groote, gelijkmatige warmte in het algemeen, waardoor onder den invloed van de in het hout aanwezige sappen en de zuurstof van de lucht een meer plotselinge omzetting (hydrolyse) optreedt, zooals ons die in meer geleidelijken en gradueelen vorm door de kleur- en stofverandering van eeuwen-oud hout bekend is. Waar ons nu geen sterke zonnehitte ter beschikking staat en bovendien de invloed zich hiervan eerst na zeer langen, voor de tegenwoordige practijk veel te langen tijd zou doen gelden, kan een doeltreffende toepassing van kunstmatige warmte, waarvan de uitwerking tenslotte geheel dezelfde is als van die der zonnewarmte, voor den vioolbouw groote betekenis hebben. Wanneer ik hier de aandacht heb gevestigd heb op de toepassing van kunstmatige warmte, wordt daarmede geenszins het gewone droog-procédé bedoeld, zoals wij dit in vele bedrijven toegepast zien. Evenmin mag het de bedoeling zijn het hout voor den vioolbouw zonder enige controle in een zandbad of op andere wijze z.g. te gaan bakken, zooals door VUILLAUME schijnt gedaan te zijn, en onder welke bewerkinghet hout dermate gaat lijden, dat het uit bouwkundig oogpunt voor het doel geheel ongeschikt wordt. VUILLAUME schijnt niettemin reeds in zijn tijd de groote betekenis van den invloed van warmte op het hout voor den vioolbouw begrepen te hebben; zijn houtbehandeling blijkt echter door verkeerde toepassing der warmte hebben gefaald. De toepassing van kunstmatige warmte moet op deskundige wijze onder scherpe controle en doeltreffende omstandigheden, in een daarvoor geschikt apparaat, plaats hebben en vóór alles gericht zijn op een versterking van het hout. Ik moet hier de heer Verwey onderbreken want hij heeft ook getracht het kunstmatig verwarmen van het hout te combineren met de toepassing van chemische middelen. Dit werd evenwel geen succes. En is in dit verband dus ook niet relevant. Als grondslag voor mijn onderzoek diende de wetenschap, dat toonhoogte en klankkarakter nauw samenhangen met de buigvastheid en de elasticiteit van het hout. In de eerste plaats was het dus noodig na te gaan hoe groot de toeneming dezer meetbare physische eigenschappen moest zijn –uiteraard een quaestie van practische ondervinding- om het noodige effect voor den vioolklank op te leveren; in de tweede plaats was het van belang experimenteel uit te maken hoe deze toeneming kon worden verkregen. Door voortgezette proefnemingen, gedurende ruim twee jaar, heb ik eindelijk nauwkeurig kunnen vaststellen op welke temperaturen en onder welke drukken het hout, in een speciaal voor deze behandeling geconstrueerd scherp te regelen luchtbad, zeer gelijkmatig, onder rotatie, moet worden verwarmd, om het den vereischten hoogeren graad van buigvastheid (bestendigheid tegen druk) en van elasticiteit te verschaffen, en tevens kunnen uitmaken, hoe lang het hout hiervoor aan deze specifica moet worden blootgesteld. Het is mij hierbij voorts gebleken, dat deze criteria voor elke soort pijnboom- en eschdoornhout verschillend zijn, en –afhankelijk van de houtsoort- de toevoer van een zwakkeren of sterkeren luchtstroom (door onschadelijke, neutrale middelen naar omstandigheden meer of minder actief te maken) onontbeerlijk is, om de structuur van het hout onder microscopische controle zeer gelijkmatig te veranderen en de vereischte, doch ook niet meer dan de vereischte geringe omzetting tot stand te brengen. Het verdient aanbeveling, behalve het hout bestemd voor de bladen, ook dat voor krul, hals, krans, stapel en zangbalk tegelijkertijd aan de bovenbeschreven behandeling te onderwerpen. Of een behandeling van het hout, voor den kam bestemd, of van de kam zelf, belang kan hebben, hangt geheel af van het soortelijk gewichten de hardheid van dit hout. Bijzondere aandacht verdient het hout voor de vervaardiging van den krans, dat in eene dikte, overeenkomende met die van het ruwe hout voor den hals, niet meer dan nodig is (oefening!) aan de voor het betrokken eschdoornhout rationeel gebleken behandeling moet worden blootgesteld. De daarna op de vereischte dikte gezaagde latten laten zich, na een behoorlijke bevochtiging met water, door middel van het buigijzer gereedelijk in den verlangden kransvorm brengen. Een behandeling van het hout voor de vervaardiging van krul, hals en krans, staat uiteraard geheel buiten de acustiek, doch is slechts van belang in verband met een te verkrijgen gelijkmatige kleur en eene gewichtsvermindering van het geheele instrument. De behandeling van het hout voor den zangbalk, allicht ook dat voor den stapel bestemd, is mij daarentegen, wat de veerkracht betreft, voor den bouw, resp. voor den klank van de viool van beteekenis gebleken. Aan elkaar gelijmde blokken kunnen zonder gevaarvoor losspringen aan de behandeling worden blootgesteld; de hechting wordt zelfs doorgangs sterker, mits de behandeling op de juiste wijze plaats vindt. Helaas bevat deze brochure, ander dan de mededeling dat ‘het (verwarmings)apparaat tegen druk is bestand. Luchtstroom, temperatuur en druk zijn minutieus te regelen’, geen technische beschrijving van dit apparaat. 4. Tot slot Deze brochure bevat meerdere onderwerpen, waaronder onder meer een uitgebreid ‘schema der werkwijze’. Dat ziet ook toe op het oliën en politoeren, want naar de mening van Verwey lakten de Italiaanse meesters hun strijkinstrumenten niet, maar politoerden ze deze. Ik heb de weerslag hier niet in dit verhaal opgenomen, want dat was sowieso al aan de lange kant (to put it mildly). Maar mocht hieraan behoefte bestaan, hoor ik dat wel. Hopf
Ik wil niet onaardig doen hoor, maar is dit niet een kwestie van de juiste selectie maken, knippen en plakken?
Jammer dat liuwe zijn reactie heeft weggehaald, ik was het er roerig mee eens. Er zitten geen geheimen in de oude meesterviolen.
Inderdaad geen geheimen, ik bedenk zelf wel eens een geheim want het is natuurlijk heerlijk om daarover te fantaseren, daarom vind ik deze bijdrage ook zo fijn, het is natuurlijk apekool maar wel leuk om te lezen.
