Wie heeft er ervaring met een stemapparaat, ik doe het zelf al mijn hele leven op zijn jan boeren fluitjes en dat bevalt me tot op heden best, maar ja het kan misschien altijd beter.
Jazeker heb ik ervaring met een stemapparaat! Maar dan wel een heel simpele, namelijk de stemvork. Dat is de enige échte. Daarnaast maak ik gebruik van het allerbeste wat er te krijgen is: je eigen gehoor, getraind om exact kwinten te stemmen. En 't kost ook nog eens niets!
Omdat ik de Viool niet meer kan stemmen zoals vroeger ( dus Viool onder de kin en dan vanaf de A snaar stemmen met de stemsleutels ) pas ik nu wat kunstgrepen toe, ten eerste heb ik op iedere snaar een fijnstemmer geplaatst met een stemfluitje stem ik de snaren daarna grof met de stemsleutels, daarna de A snaar zo zuiver mogelijk met de fijnstemmer en daarna op het gehoor met de fijnstemmers vanaf de A snaar, dus de stemsleutels gebruik ik daarna niet meer.
Ik heb geen ervaring met stemapparaatjes, maar wat ik me afvraag: geeft een stemapparaat wel echt reine kwinten? Of gaat die uit van een gelijkzwevende stemming? Of zijn er ook stemapparaatjes die uitsluitend de reine kwinten geven, speciaal voor bijv. een viool?
Het nadeel van een stemapparaat is dat je leert stemmen met je ogen in plaats van met je oren. Ik verkoop ze gerust aan ouders zonder strijkersachtergrond die kinderen op vioolles hebben die nog niet kunnen stemmen: bijna zuiver is dan altijd nog beter dan totaal ontstemd. Een instrument dat met zo'n apparaatje is gestemd (alle snaren groen) Klinkt in mijn oren nét niet.
Ja! En dat is funest voor de ontwikkeling van een zuiver muzikaal gehoor. Meer hierover is te lezen op:https://strijkersforum.nl/threads/stemmen-van-de-viool.1111/#post-12584
Ik ben het ermee eens dat in dat geval een apparaat eerder remmend zou werken op de ontwikkeling van het muzikale gehoor. Maar stel, dat er apparaatjes zouden bestaan (ik weet niet of dat zo is) die wel degelijk reine kwinten aangeven, dan zou het toch een hulpmiddel kunnen zijn? Eerst op gehoor vaststellen of een snaar te hoog/ te laag/ correct gestemd is en daarna mbv het apparaat controleren of je het correct hoort? (En dus niet met een oog op het display, draaien tot het wijzertje goed staat) Nb zelf heb ik niet zo'n ding, ik heb alleen een stemvorkje.
Eerst vaststellen met je gehoor of je een reine kwint te pakken hebt en daarna ben je klaar. Dat hele stemapparaat voegt helemaal niets toe! Die kan jouw gehoor niet controleren. Je gehoor heeft het altijd bij het juiste eind op voorwaarde dat je een ontwikkeld muzikaal gehoor hebt. Eenmaal in 'bezit' van zo'n gehoor, is een stemvork genoeg of soms niet eens nodig: want ga maar eens samen spelen met orgel (Sonata da Chiesa van Corelli bijvoorbeeld), dan zal de A waarschijnlijk niet op 440 Hz gestemd zijn. Maakt niets uit: je neemt de A over en de reine kwinten volgen daarna. Eenmaal aangeleerd zo te stemmen zijn alle goedbedoelde hulpmiddelen overbodig. Eigenlijk gebeurt dat in een orkest toch ook zo? De hoboïst geeft een 'Friese' A*, en de rest van de leden nemen die over. Er wordt geacht dat een ieder dat kan en van de strijkers, dat ze hun instrument verder de baas zijn en kunnen stemmen. *Toen ik nog deel uitmaakte van het orkest hadden we een dirigent die het altijd had over een 'Friese A'. Dat was in zijn optiek de enige echte A, omdat de hobo altijd 'gelijk' had. Waarom dat dan van Friese afkomst zou moeten zijn, vertelt het verhaal niet.
Hierin ga je dus ervan uit dat de voorwaarde, een ontwikkeld muzikaal gehoor, reeds aanwezig is. Er zijn ook genoeg mensen, bij wie dat niet zo is. En een in aanleg muzikaal gehoor kan wel getraind worden. Dat is ook een stukje bewustwording, zeker voor diegenen die bijv. al jarenlang op een piano hebben gespeeld en dus gewend zijn aan een ongeveer zuiver instrument. Die zullen toch moeten wennen aan de wat grotere kwinten dan die zij gewend zijn. Zij ervaren immers de zwevende kwint als zuiver, omdat ze niet beter weten. Zou daarin een controlemiddel geen toegevoegde waarde kunnen hebben (uiteraard naast goede instructie) juist bij het ontwikkelen van een muzikaal gehoor?
Ik heb een stemvork in huis die mij heel goed helpt de a te vinden en inderdaad heb ik ook een apparaatje dat groen ziet als je de a hebt. En in muziekgezelschap laat de hoboïst de a horen. Bij een net niet zuivere a/d/g/c hoor je toch iets ongemakkelijks in die toon. Zodra het goed voelt, speelt het ook fijn. Ik check wel na met bijvoorbeeld dat stemapparaatje, maar de uiteindelijke beslissing laat ik over aan mijn oren. Kwinten aanspreken om te horen of het allemaal lekker zit is inderdaad een fijne methode om te checken of het instrument echt klaar is om te spelen. Ik heb lang piano gespeeld en had de eerste jaren met cello wel nodig om een stemapparaatje te gebruiken om goed te leren luisteren. Met stemvork krijg je alleen de a en dan moet je alsnog handig zijn in het stemmen van de andere snaren. Het is een leerproces. Intussen merk ik dat ik héél snel hoor waar de piano ontstemd raakt. Dat irriteert dan heel erg, had ik voorheen toch echt wat later door.
Ik heb in mijn naïviteit eens geprobeerd een piano te stemmen. Ik had immers een goed ontwikkeld muzikaal gehoor? Het is me niet gelukt! Steeds kwam ik verkeerd uit. Om pianostemmer te zijn, was ik niet geschikt, kwam ik achter.
Pianostemmen zelf doen......ik moet er niet aan denken! Ook niet na cursus/opleiding Blij dat de cello maar vier snaren heeft en het is al genoeg uitdaging om die mooi op toon te hebben voor het spelen!
Ik luister naar de A en zo nodig stem ik deze opnieuw. Soms gebruik ik wel een mobiele applicatie om de A te vinden als hij naar mijn gevoel veel hoger of lager klinkt dan ik gewend ben, maar liever probeer ik hem gewoon op gehoor te corrigeren (behalve op vioolles, dan wordt de A altijd gelijk gestemd met de beschikbare piano voor begeleiding). Soms controleer ik wel of en hoeveel ik ernaast zat met behulp van de applicatie ("gStrings" voor android smartphones). Daarna stem ik de D, G, E. Dan luister ik of alle flageoletten hetzelfde zijn (fl. E op A snaar + fl. E op E snaar etc.). Dan ga ik rustig toonladders spelen om te horen of de resonerende tonen op de goede plek zitten. De resonantie van E op de D snaar bijvoorbeeld, is de open D niet te laag in verhouding? Klopt de plek van mijn vierde vinger? Kloppen de octaven? Klopt het niet, dan ga ik opnieuw DGE stemmen, flageoletten controleren, toonladders spelen tot het wel klopt. Alles zonder hulp van een stemapparaat. Bij het orkest stemmen we inderdaad op de blazers maar dan heb ik natuurlijk een stuk minder tijd om goed te stemmen.
Hier snap ik niks van! Je stemt je viool, ik mag aannemen in reine kwinten, waarbij dus de zweving wegvalt. Dan ga je controleren: maar er is toch niks te controleren? Je kwinten zijn toch zuiver? Wat kan er dan niet kloppen? "Tot het wel klopt": maar dan moet je toch één of meerdere kwinten minder rein maken? Of kloppen de mensuren van je viool niet? Ik stem de A, stem dan de E, de D en de G rein, d.w.z A-E rein, A-D rein en D-G rein en dat is het dan. Je kunt alleen maar met de vingers van de linkerhand de toonhoogte corrigeren.
Nadat ik enkele jaren geen ensemblespel gedaan had (en slordig was geworden met stemmen) stapte ik opnieuw in een muziekgroep. Ik ontdekte dat de stemvaardigheid wakker geroepen kan worden. Veel doen en ... het is er weer. Wat ik wel lastig vind (en daarom neig ik toch wel eens naar een apparaatje) is dat met veel geluiden om me heen het lastig stemmen is. Nu ik hier e.e.a. lees (o.a. heldere benadering van Frits en Bert) ga ik voorlopig toch met mijn stemvork en oren verder!
Iedereen denkt dat de Friese A uit Friesland afkomstig is maar dat is niet zo, de Friese A komt oorspronkelijk uit West Friesland, dus eigenlijk had hier moeten staan de West Friese A, maar ja iedereen zegt voor het gemak de Friese A, en de mensen die niet weten dat de Friese A uit West Friesland komt denken dus dat de Friese A uit Friesland komt. Maar goed wat is dus de West Friese A, in oude tijden toen de Viool nog moest worden uitgevonden en de mensen hier te lande nog in berenvellen rondliepen werd er in de midwinter geblazen op een hoorn, de zogenaamde Midwinterhoorn, op de Midwinterhoorn kunnen alleen maar natuurtonen geblazen worden G-c-e-g, de voorloper van de Midwinterhoorn was echter de Ossenhoorn, deze hoorn werd in de oude tijden gebruikt om de God Wodan op zijn jacht op de wolf Fenrir te helpen. Deze Ossenhoorn nu is het langst gebruikt in West Friesland, en nu komt het eigenaardige op de echt goede Ossenhoorn afkomstig van de witte oerossen kon alleen maar een A geblazen worden en deze A was dan ook totaal zuiver van toon, vandaar de uitdrukking Friese A, zo eenvoudig is het.
