De Russische violist Jascha Heifetz stond bekend als de vioolspelende ijskast hoe prachtig de klank ook was die hij aan zijn Viool ontlokte, zijn spel moet in de eerste decennia van de eeuw een schok zijn geweest. Komt de viooltoon van de duivel van God of gewoon van ons stervelingen, en was Heifetz een leerling van God ? of het nou God was zoals Heifetz' medestudenten beweerde, of het toeval, alle benodigdheden voor de allerbeste violist kwamen bij hem samen, Maar hoe prachtig de Heifetz klank ook was, daarover was bijna iedereen het eens, toch riep de violist veel weerstand op, men noemde hem de vioolspelende ijskast, weer anderen vonden dat zijn spel diepgang en passie miste. Hij stond op het podium met een uitgestreken gezicht en bewoog nauwelijks, en wekte daardoor de indruk niet erg betrokken te zijn bij wat hij deed,. De pianist Arthur Rubenstein die nota bene samen met Heifetz en cellist Piatigorsky in de jaren vijftig een trio vormde ( wegens de grote namen en de hoge gages door vele het Million dollar trio genoemd ) schreef in zijn memoires: ik slikte het voor zoete koek dat Heifetz de grootste violist van onze tijd was, die er nooit in geslaagd is mijn hart te raken met zijn spel. (Vrij naar een artikel van Paul Luttikhuis)
Een vioolspelende ijskast.....dan word ik wel nieuwsgierig. Ik ga dan eens kijken waar de goede man dat aan verdiend heeft. Hm, ik vind dit nog wel meevallen, maar weet je wat, ik ga eens kijken hoe het gaat bij een meer romantisch-achtig concert. Iets van Mendelssohn, zullen we eens kijken? Het geluid van de opname is gewoon vreselijk, daar moeten we even doorheen prikken. En ja, je moet wel een ijskast zijn als je dit zó uitvoert. Gewoon een stukje gespeeld waar je je strijkstok even heen en weer voor moet doorzagen, 1-2-3 klaar is Kees. Zo komt het op mij over. Ik mis hier idd de bezieling. O.K. dit kortdurende onderzoekje bestond uit twee opnames. Hoop eigenlijk dat iemand iets vindt dat wél met gevoel wordt uitgevoerd. Is Heifetz de man met de grandioze techniek, of heeft hij ook de muziek doorleefd?
't blijft oorverdovend stil..... (een stilte van een ijsvlakte) .ben bang dat ik in de violenkerk heb gevloekt
Nou ik kan me wel iets voorstellen bij die bijnaam. Zijn timing is zo rechtdoor...geen enkele noot wordt belangrijker gemaakt door een (te?) strakke timing. Nergens iets breder, iets langer of andere nuances om te laten horen waar de pieken zitten. (en neemt zichzelf voor om eens kritisch naar haar eigen spel te luisteren).
Ben het wel met je eens dat het wel makkelijk is andermans spel te bekritiseren. We zijn wel verwende luisteraars die zowel techniek als dynamiek willen, en er zijn zoveel violisten die daar hun mooie mix van maken dat bovendien niet zo doet denken aan een ijskast.
Overal waar "te" voor staat is niet goed, ja alleen voor Tehuis en Tevreden dan, maar te goed vioolspelen is ook niet goed. Kan dat te goed vioolspelen, ja zeker dat kan daarom is het wat onbeholpen vioolspel van kinderen vaak zo aantrekkelijk de techniek heeft het nog niet overgenomen van het hart. En die techniek deed Heifetz de das om, ademloos luisterde men naar zijn technisch kunnen, de muziek kwam op de tweede plaats, hij speelde geen noot fout alles klonk zuiver, het ging werkelijk volgens het boekje. Nee dan een violist als David Oistrach, zijn techniek was ook fenomenaal, maar deze verstond de kunst om iedere componist waarvan hij een stuk speelde een andere klankleur te geven behorend bij die componist. Er was dus geen Oistrachklank nee de Meester en ik schrijf dit met een hoofdletter paste zijn klank aan bij het stuk wat hij speelde. Een andere violist Yehudi Menuhin was er meer één van bergen en dalen, misschien speelde hij wel eens te veel met zijn hart want in sommige perioden was het grandioos wat hij wist voort te brengen, dan was het weer knudde met een rietje en wist hij alleen zijn hoge gages te verkrijgen op zijn naam.
Ik begrijp van het voorafgaande helemaal niets. Ik heb nagenoeg alles wat Heifetz ooit heeft opgenomen op de plank staan. Officiële opnamen en bootlegs. Beginnend met zijn Russische opnames uit 1911 en eindigend bij zijn laatste recital uit 1972. En van het begin tot het einde is sprake van een fenomeen. Een volstrekt uniek violist. Zo perfect uitgerust voor het vioolspel, dat zijn lessen bij Leopold Auer nauwelijks iets toevoegden. Zo lees- en vingervaardig, dat hij het aartslastige vioolconcert van Heinrich Ernst 'gewoon' a prima vista kon spelen. En waaruit bestaat de kritiek van de jongens & meisjes? De man is een ijskast. De bezieling (is dat een kwantificeerbaar begrip?) ontbreekt. Te strakke timing en een gebrek aan nuancering. Dat dit tijdgenoten als critici, collega-violisten en publiek nooit is opgevallen ....................................... In één opzicht was Jakob Gaifetz (de Amerikanen kregen de 'G' niet uit hun bek, vandaar Heifetz. Hetzelfde geval als bij Menuhin, die eigenlijk Menuchin heette, maar dit terzijde), inderdaad een ijskast, namelijk karakterologisch. Want in die zin was hij nogal gestoord. Maar dat heb ik al eerder in deze groep aangegeven. En dat hij nauwelijks bewoog op het podium, was hem zeer wel bekend. 'Ik ben violist, geen acrobaat', heeft hij in dat verband ooit opgemerkt. Maar om op basis van twee (TWEE) Youtube-fragmentjes kennelijk te kunnen vaststellen dat zijn muzikaliteit wensen onvervuld liet, is te gek voor woorden. Ontbrekende bezieling? Te strakke timing? Gebrek aan nuancering? Kom eens achter dat computerscherm vandaan en ga eens op zoek naar zijn uitvoeringen van de Serenade mélancholique van Tchaikovsky, de suite van Sinding, de Zigeunerweisen van de Sarasate met Steinberg, de concerten van Walton, Korngold, Vieuxtemps nr. 5, Bruch nr. 2, Wieniawski 2 en Conus. To name only a few. Hoezo geen bezieling: wat je hoort is puur lava. Ik wil niet beweren dat Heifetz de beste violist van de wereld was. Want die bestaat niet. Van een voetbalploeg die meer doelpunten maakt dan de tegenpartij, mag worden aangenomen dat het 'de beste' is. Maar hoe wil je in vredesnaam Heifetz met Oistrach vergelijken of met Grumiaux? Heifetz had grote bewondering voor zowel Bach als Mozart. Maar dat kwam in zijn uitvoeringen niet echt tot uitdrukking. Dat geldt eigenlijk ook zijn van Beethoven sonates, met uitzondering dan van de Kreutzersonate. Inderdaad, in het laatste deel van het 8ste vioolconcert van Spohr verzint hij er wat extra tertsenpassages bij. En dat hij het laatste deel van het vioolconcert van Mendelssohn in een krankzinnig tempo speelde, tja, hij had er de vingers en de zenuwen voor. Daarbij vond hij het gewoon passen bij de aard van dit deel. En dat daarbij de nuancering zoek zou raken, lijkt mij wat vergezocht. In dat laatste deel zit namelijk, na een paar maten inleiding, nauwelijks nuancering. Mendelssohn was namelijk een componist die als genie begon maar een beetje middelmatig eindigde. Dus bij zijn opus 64 had hij het wel ongeveer gehad. En dan heb ik het nog maar niet over het feit dat van de solopartij van dat concert minstens voor de helft uit de pen komt van (of herschreven is door) Ferdinand David. Maar als je ECHT de grootheid van Heifetz wilt ontdekken, ga dan op zoek naar zijn bewerkingen. Alleen al zijn bewerking van de preludes van Gershwin maakt hem onsterfelijk. Over een 'blue note' gesproken .......... Getuigenissen van Rubinstein over andere musici moet je met een grote korrel zout nemen. Als je de moeite neemt zijn autobiografie, die merkwaardigerwijs op zijn 30ste ophoudt, te lezen blijkt dat er eigenlijk niemand deugt. Behalve Rubinstein himself. Één ding spijt mij wel en dat betreft het feit dat ik de man niet in levende lijve heb gehoord. Want er was een groot verschil tussen de Heifetz in de concertzaal en die in de opnamestudio. Bij plaatopnames eiste hij een grote benadrukking van 'zijn' toon. Maar noem mij eens een musicus die gespeend is van ijdelheid. Prediker kon ze ook al niet vinden. Hopf
En bovendien is dit de kritiek die ik hoopte te horen. Dank voor de tips (de muziekwerken) die je noemde: Serenade mélancholique van Tchaikovsky, de suite van Sinding, de Zigeunerweisen van de Sarasate met Steinberg, de concerten van Walton, Korngold, Vieuxtemps nr. 5, Bruch nr. 2, Wieniawski 2, de preludes van Gershwin en Conus. Overigens gaf ik zelf ook aan dat ik maar twee youtubefilmpjes/opnames toonde, erg beperkt dus op z'n zachtst gezegd. Ik ga ze gewoon eens een keer beluisteren zodra ik er een mooie opname van te pakken krijg. Youtube doet immers ook geen recht aan de uitvoerende! Maar ik blijf er wel bij dat de uitvoering van Mendelssohn van hem mij absoluut niet raakt, terwijl dat bij andere topviolisten (heb even geen voorbeeld paraat) wel doet. Mendelssohn was kennelijk ook niet 'zijn'componist.
Een 'fan' zie ik als iemand die kritiekloos alles mooi vindt dat zijn of haar idool uitspookt. En in die zin ben ik dus geen fan. Ook niet van Heifetz. Ik ben van mening dat musici soms schitterende dingen doen en daar geniet ik dan van. Musici als, om me te beperken tot violisten, Oistrach, Kogan, Heifetz, Grumiaux, Kavakos, Breuninger, Milstein, Rabin, Volckaert, Tretyakov, Kremer, Haendel, Repin, Kulka, Prihoda, Pikaizen, Vayman, Shumsky en Suk. Maar ook violisten van (nog) ouder datum zoals Kreisler, Gimpel, Sammons, Seidel, Sitkovetsky (de vader, bedoel ik), Polyiakin, Taschner, Elman, Odnoposoff, Fichtenholz, Neveu, Kulenkampff en Erich Röhn. Met betrekking tot de laatste naam (Röhn); niets ten nadele van de ook, en uitermate verdienstelijk, viool spelende zoon en kleinzoon, maar ik bedoel de vader. Ik merk nu dat ik mijn opvatting een beetje moet preciseren. Want er is wel een violist waarvan ik eigenlijk alles geweldig vind wat hij heeft opgenomen. En dat is helaas niet al te veel, overigens. Maar ik bedoel Philippe Hirschhorn. Hij is één van de twee musici die de afgelopen decennia de meeste indruk op mij hebben gemaakt. De andere was pianist Yoeri Egorov. Nog een woord over Albrecht Laurent Breuninger. Lang geleden tweede prijswinnaar bij het concours Reine Elisabeth. Maar iemand die uiteindelijk het hoogleraarschap verkoos boven een hectisch bestaan als solist. Als één van de weinigen kiest hij er voor volkomen vergeten repertoire te spelen. Bijvoorbeeld de vier concerten van Lipinski, werken voor viool en orkest van Ysaÿe en concerten van Kreutzer en De Bériot. Ik heb, lang geleden, van beide laatsten nog wat concerten gestudeerd (van Rode en Spohr ook, trouwens) want dat hoorde op gezag van mijn vioolleraar van lang geleden tot 'het repertoire'. De manier waarop Breuninger deze stiefkinderen speelt is ronduit verfrissend. En dan haalt hij het zelfs in zijn hoofd om aan enkele concerten van De Bériot (eiegentijdse) cadensen toe te voegen. Daar is eigenlijk geen ruimte voor maar, de ditmaal componist, Breuninger slaagt er wel in. Er is overigens een zo mogelijk nog langere rij violisten waar ik het bijzondere ofwel nooit heb afgehoord, dan wel uiteindelijk door de mazen van de zeef zijn gevallen. Namen te over. Hopf
In deze wereld zijn er drie soorten mensen: Zij die verstand van muziek hebben, zij die denken dat ze verstand van muziek hebben, en zij die niets van muziek afweten. Naar de mensen die verstand van muziek hebben kun je gerust luisteren als het om muziek gaat. Maar zij die helemaal niets van muziek afweten en zij die denken dat ze iets van muziek afweten, zijn geen mensen waarnaar je moet luisteren. Maar het komt helaas nog maar al te vaak voor dat de mensen die niets van muziek afweten, en mensen die denken dat ze iets van muziek afweten wel hun mening geven- ook al weten ze er niets vanaf.
Die Heifetz kan wel spelen! Maar spiccato in Bach? En die dikke vibrato-saus? Ik weet niet of ik dàt nou mooi vind. Maar hij wist natuurlijk ook nog niet wat wij tegenwoordig weten over de uitvoeringspraktijk van vroeger.
Je hebt helemaal gelijk Hopf, want ik bedoelde ook mezelf, het blijkt dat je niet alleen verstand hebt van muziek maar ook van mensen.
Liuwe, Ik heb in mijn eerdere bijdrage al aangegeven nou juist zijn Mozart en, vooral, Bach niet te kunnen waarderen. Dat valt nog wel een beetje mee in zijn twee opnames van het dubbelconcert van Bach, maar de sonates en partita's zijn erg van voor de oorlog. Aan de andere kant: het publiek vond het toen kennelijk prachtig, zoals wij nu de 'authentieke' uitvoering voor heilig verklaren. Overigens kan het nog VEEL erger: ik bezit een opname uit 1928 van het dubbelconcert van Bach, gespeeld door Arnold en Alma Rosé. En in het laatste deel zit een cadens. Maar misschien zou Bach het wel prachtig hebben gevonden. Who knows. Hopf
Leuke discussie dit! Omdat ik strijkersland nog helemaal groen ben, kan ik onbevooroordeeld luisteren. Misschien maakt dat mij tot een niet-deskundige, maar daar laat ik me dan maar even niet door hinderen. Over de sublieme techniek hoeven we het niet te hebben, maar die staat ook niet ter discussie. In alle omstandigheden blijft zijn spel zuiver en transparant. Hij gooit er nooit een hoop noten uit, het past altijd in het 'verhaal'. Waar gaat het dan om? Om zijn uiterlijke onbewogenheid of zijn interpretaties? Het grappige is dat er recent een topic geweest is over de overdreven bewegingen van sommige violisten (zoals Janine Jansen). De vraag die toen gesteld is, was, wat blijft er over als je met je ogen dicht luistert? Hoe dan ook, ik zit er niet zo mee dat hij weinig laat zien. Ik zie ook niet een echt onbewogen gezicht, maar wel een gesloten gezicht. Ik weet niets van deze man, maar het zal niet iemand zijn geweest die zijn emoties op straat gooide. En dan die interpretatiekwestie. Wat ik tot nu toe heb gehoord, loopt niet over van sentimentaliteit. Hoeft van mij ook niet. Uiteraard wil hij zijn fabelachtige techniek graag etaleren maar persoonlijk vind ik het zeker niet wat Marcellita zegt: In de opname van Mendelssohn hoor je wèl duidelijk dat het orkest langzamer speelt en blijft spelen dan de solist. Daardoor komt de solist gehaast over (wat het niet is). Ik zie dit meer als een misser van de dirigent, die hier toch de solist moet volgen. Van een violist als Heifetz mag je niet dat hele zware, dramatische verwachten, hij heeft zijn eigen kleur. Als ik een vergelijking mag maken: er zijn lichte, virtuoze coloratuursopranen en er zijn dramatische sopranen. Zojuist heb ik nog een sonata van Franck beluisterd, een live opname uit 1972 en ik kan niet anders zeggen, dan dat dat mij wel degelijk in mijn hart raakt. Prachtig!
Hopf, Wat moet ik zeggen op een dergelijke reactie? AMEN? Heifetz, misschien een norm te noemen, ja hij stond stil en bewoog op het podium vrij beperkt maar wat kon die man gepassioneerd spelen. Remi
IJskast? Die man had gewoon een geweldige pokerface. Kwam dit filmpje tegen, waarmee hij de draak steekt met slechte audities die hij heeft moeten aanhoren, en werkelijk, hij vertrekt geen spier. Maar wat had die man een humor!
Dat is geen humor, maar leedvermaak. Hij vond het nadoen van violisten die niet van zijn niveau waren, zo leuk dat hij er, onder het pseudoniem ´Joseph Hague' , zelfs twee LP´s mee volspeelde. Ik heb hier acht DVD´s met lessen die Heifetz gaf. Alleen al de angst in de ogen van zijn leerlingen. En braaf collectief lachen om iedere grap van de Meester! De goede man had in zijn leven welgeteld één vriend, namelijk de cellist Gregor Piatigorski. Voorts was hij van mening dat ieder huwelijk na zeven jaar ' vanzelf' moest aflopen. Zonder alimentatie van zijn kant, uiteraard. Alleen liep dat laatste wat anders, want al die scheidingen hebben hem klauwen met geld gekost. Overigens ben ik van mening dat het prive leven van een musicus op geen enkele wijze een rol mag spelen bij de beoordeling van zijn of haar artistieke prestaties. Leuk onderwerp voor een discussie. Hopf
Zou op dit forum iemand van mening zijn dat je het privéleven van een musicus (v/m) moet betrekken in de beoordeling van diens artistieke prestaties???? Ben bang dat we het te snel met elkaar eens worden om van een discussie te kunnen spreken, maar ik kan me vergissen natuurlijk....
