Je Viool, of Cello, of Altviool, of Watnogmeerharenensnarenheeft

Eenmaal gekapt is hout gewoon dood: dat het wellicht iets van samenstelling verandert geldt voor alle ooit levende organismen. Het toekennen van gevoel, karakter, een ziel of andere eigenschappen van levende wezens aan een voorwerp, al dan niet door mensenhanden gemaakt, kan men beschouwen als een vorm van fetisjisme. Dat mag natuurlijk gerust en als je je daar prettig bij voelt moet je er vooral mee doorgaan, maar accepteer dan ook dat niet iederéén daarin gelooft.

 

Nee, ik geef niet aan dat het voor/met een blokfluit heel moeilijk wordt. En dat vind ik helemaal ook niet. Ook met een blokfluit kan je enorm expressief spelen. Net als een heleboel andere instrumenten. Maar blokfluitisten, trompettisten enz kennen zelden zoveel dichterlijke eigenschappen toe aan hun instrument, als violisten.
Natuurlijk heeft een instrument een bepaald karakter, maar dan heb ik het over de klankkleur en de eigenschappen van het instrument; geen menselijke trekjes.

 

ja mensen met gitaren hebben dat ook, zelfs met electrische gitaren komt het voor.

 

Eigenlijk is het iets dat kan voorkomen bij bespelers van snaarinstrumenten. En ik dacht: vooral strijkinstrumenten, omdat dat nog meer aansluit op een gevoeligheid dat bij mensen is. Maar bij gitaren dus ook, lees ik nu. Zelfs electrische!
Zou een harpist(e) dan ook zoiets voelen? Zo'n harp die je kunt omhelzen ?(maar een cello lijkt mij fijner om te omhelzen) Tja, die vraag dreigt het hier off-topic te laten gaan, maar ik stel 'm toch. Alleen hebben we hier vast geen harpisten op het forum.

 

Ik omhels liever de bespeelster van harp cello of viool.

 

Maar Tobias, dat valt in een andere rubriek en op een ander forum!

 

Damn, ik bespeel de altviool......

 

Toe Tobias, voor Willeke maak je toch een uitzondering?

 

Ik heb meer instrumenten geprobeerd te spelen en sommige ook wel een beetje geleerd: gitaar, piano, fluit. Maar ik vind de viool toch echt het meest gevoelig als het gaat om er gevoel in kunnen leggen. Zelf het meest subtiele is hoorbaar. Dus viool heeft dan ook mijn hart gestolen.

 

Meisjes die altviool spelen zijn de liefste meisjes die er zijn. Dus ik omhels veel liever Willeke dan haar altviool.

 

Oeps, bij sommige bedrijven kan je voor dit soort opmerkingen worden ontslagen

 

Het staat er echt: 'er gevoel in kunnen leggen'. Ook na enig nadenken begrijp ik niet goed wat hiermee wordt bedoeld. Uitgangspunt is een compositie, door de componist voorzien van agogische en tempoaanwijzingen. En de bedoeling is vervolgens precies te spelen wat er staat, dus inclusief die aanwijzingen. Begrippen als 'interpretatie' en stijlgevoel' hebben ten onrechte een rol gekregen in dit verband. Want wat is interpretatie nou eigenlijk? Een manier om aan te tonen dat de componist kennelijk steken heeft laten vallen? Stijlgevoel, nog zo'n bedenksel. Wel eens Pablo de Sarasate in een opname uit 1905 het preludium in E van Bach horen spelen? Of Kreisler en Zimbalist het dubbelconcert van Bach (1915)? En vervolgens kreeg die arme Johann Sebastian in de daarop volgende decennia nog talloos veel emmers met nieuwe inzichten aangaande 'stijl' en 'authenticiteit' over zich heen. Voor de oorlog dirigeerde Mengelberg de Mattheus-Passion met een orkest en solisten waarmee je bijna de tweede symfonie van Mahler had kunnen uitvoeren. Het publiek vond het prachtig. Toen. Maar tegenwoordig staat er in de Mattheus-Passion anderhalve man en een paardenkop op het podium en die (arme) solisten worden ook nog geacht de koorpartijen uit te voeren (met de begrippen symmetrische en a-symmetrische koren zal ik u maar niet lastig vallen). En weer is het publiek uiterst ontroerd, want het is zo echt hè en zo historisch verantwoord. Alsof het iemand gegeven is anno nu inzicht te hebben in het denken van een componist die in 1750 is overleden. Ik heb zelfs mijn beide ouders (z"l), toch van recenter datum, nooit begrepen

Ik heb alle begrip voor het feit dat pianisten een vleugel het mooiste instrument ter wereld vinden en dat strijkers die eer toekennen aan 'hun' instrument. Zo schijnen er zelfs mensen te zijn die dat ook vinden van een dwarsfluit of een harp Het zij zo . Maar 'er gevoel in kunnen leggen' komt in mijn ogen aardig in de buurt van sentimentaliteit (zoiets als de pianist Lang-Lang die zo romantisch 'naslaat' - hij barst nog net niet in tranen uit). En met sentimentaliteit is niets of niemand gebaat. Dus ook muziek niet.

Met 'gevoelens' van hoogachting,
Ronald

 

Toevallig vaak de MP gezongen (zangers: gevoelig, levend en rechtstreeks omhelsbaar...). Los van stijl en verschil met instrumentalisten (?): je zingt een verhaal wat echt verteld moet worden.

 

Ondanks dat ik een instrument als voorwerp zelf geen ziel toeken, ben ik het hiermee niet eens.

Ja natuurlijk staat er e.e.a. in partituren voorgeschreven maar exact voorschrijven kan je natuurlijk nooit. Waar leg je subtiele accentjes? Hoe snel/traag/intens maak je het vibrato? Hoe groot maak je een vertraging precies?
Neem een rust met fermate. Hoe lang maak je dat? Dat hangt af van hoe groot de spanning die je opgebouwd is, en hoe lang je die kan vasthouden. Hangt dus erg van het moment af en dat kan geen componist standaard voorschrijven.

Muziek maken is in mijn beleven een soort van acteren, je brengt een emotie over. Ja, de tekst van een monoloog staat in het script, evt met regie-aanwijzingen en een regisseur kan daar nog meer voorschriften in brengen, maar als acteur moet je een personage - met een bepaalde emotie - overtuigend neerzetten. Dat lukt des te beter, naarmate de acteur de emotie meer herkent bij zichzelf en kan putten uit zijn eigen levenservaring. Dan zal het publiek 'meegaan' in deze emotie.
Een musicus doet i.m.o. het zelfde als de acteur, zij het niet met zijn stem en beweging, maar met zijn instrument. Met noten in plaats van tekst. Hij vertaalt de emotie in de muziek. Deels is dat door bewust al of niet geschreven variaties in te bouwen, maar de dosering daarvan komt echt voort uit het aanvoelen van de emotie die vertolkt moet worden. Persoonlijk heb ik in het beste geval het gevoel, dat de emotie bedoeld door de componist en emoties die je ooit persoonlijk hebt gevoeld, door elkaar heen gaan lopen en dat je instrument een verlengstuk van jezelf wordt, om die te uiten.

Uiteraard moet je daarin niet belemmerd worden door een slechte techniek (of een ondeugdelijk instrument). Helaas ben ik in mijn cellospel nog niet ver genoeg om bovenstaande te bereiken, maar ik hoop echt zo ver te komen. Want dat is voor mij ècht muziek maken.

 

Ja, soms is dat zo. Jaren geleden was ik vertrouwenspersoon in een organisatie. Humor, zo bleek, kan zomaar een ongewenste intimiteit worden als het even te ver gaat. (Maar hier leek dat er niet op, in de context van grappige reacties op elkaar).

 

Bij liefde voor onze instrumenten is er een zekere personificatie.
Ook iemand die van z'n auto hield kan even omkijken als hij wegloopt bij het inruilen.
Zo'n gevoel van 'daar heb ik toch jarenlang plezier van gehad'.
Bij een instrument kan dat (zo blijkt ook uit onze uitwisseling hierboven) ver gaan.
Wel mooi, vind ik.
Zonder te beweren dat het een ziel heeft, het wel te ervaren als maatje
(of als een verlengstuk van je eigen 'zingen').

 

Gevoeligesnaar,

Het is onontkoombaar dat iedere musicus accenten wat anders legt. Dat ontken ik ook niet (al heb ik het wellicht wat raillerend opgeschreven). Waar het mij om gaat is de autonomie van, in dit geval, een compositie. De componist is de scheppende kunstenaar en de musicus, hooguit, de herscheppende. En het klinkt wellicht wat gevoelloos, maar ik kan mij, laat ik mild zijn, weinig voorstellen bij de introductie van iets als 'gevoel'. Met als risico dat je, plaatsvervangend, toch opnieuw gaat 'scheppen'. En dat bij sommigen stemmingen en emoties leiden tot een soort 'Gestalt', zal wel. Maar het kan ook in iets eindigen dat niet voorop stond. Een gebrek aan muzikale beheersing, bijvoorbeeld. Of muzikale wansmaak: de Tenore Napolitano die met veel wansmaak & morbidezza gevoel dwars door een cantate van Bach wandelt.

Ik ben mij er van bewust dat er in het verleden grote musici waren die met name intuïtief te werk gingen. Simpelweg omdat ze daar een specifiek talent voor hadden. Ze 'konden' niet anders. Om een paradox te hanteren: Menuhin speelde als klein kind veel beter dan zijn techniek hem toestond. Maar om dat specifieke talent vervolgens universeel beschikbaar te veronderstellen, gaat mij te ver.

Ronald

 

Marjet,

Het is mij niet duidelijk wat de strekking is van: 'Een verhaal dat echt verteld moet worden'. Want hebben wij het dan over muziek(beleving) of een religieuze drijfveer?

Ronald

 

Kort door de bocht: bij zang weet je waar het om gaat, wat je moet vertellen, bij instrumentale muziek is het minder duidelijk/ direkt. Een zanger verteld een verhaal, misschien heeft een instrumentalist wel een voorstelling van het muziekstuk, maar een toehoorder kan het heel anders ervaren.
Is de stem dan het gevoeligste instrument?

 

O, ik had het helemaal niet over het spelen van composities. Als je daarvan uit ging, dan snap ik dat het verwarrend is.

Het gaat mij zelfs om het spelen van een enkele noot. Als ik strijk op mijn viool, dan is alles hoorbaar van wat in mijn innerlijk speelt. Zelfs dus bij maar één toon. Ik kan niets verbergen voor iemand met een wat gevoelig oor. Mijn dochter hoort aan mijn spel als ik ergens mee zit, ook al is het iets heel kleins...

Dat was niet bij mijn fluit en al zeker niet bij de piano. Daarbij ramde ik gewoon een toets in, ook al was ik verdrietig, en klonk de toon gewoon als toon. Met een melodie kwam ik op dat instrument verder als het gaat om gevoel leggen in mijn spel en dan speelde ik geen compositie maar gewoon wat improviseren of zo en dan kwam er bijvoorbeeld een mineur deuntje uit, of een vrolijk gehaast stuk, al naargelang hoe ik me voelde. Gewoon even wat muziekmaken. Niks composities, even me uiten op mijn instrument. En bij mijn viool kan dit dus al met één streek.... <3
De viool heeft dus echt mijn hart gestolen. Zeker als ik speel, dan heeft hij dit te pakken en hij laat precies horen wat erin zit. Soms uiterst irritant....

En met fluit kon ik ook nog wel gevoelens verbergen, hoewel minder als met piano. Bij viool is dit, voor mij tenminste, onmogelijk. Ik heb ook bewondering hoor, voor violisten die een compositie kunnen spelen precies zoals de componist het bedoelt. Dan schakelen ze hun eigen gevoel op dat moment uit of zo? Pfff, moeilijk...
Maar dan nog denk ik dat je, ook al geeft het bladmuziek veel aanwijzingen, zelf de muziek deels moet interpreteren en dan nog dat erin leggen waarvan jij denkt dat de componist het bedoelde. Een aanzet van een streek geeft al zoveel gevoel prijs bijvoorbeeld, dat kan je toch nooit op papier zetten? Nu, bij mij is de aanzet heel anders als ik met een geïrriteerd hoofd ga spelen of wanneer ik uiterst vrolijk ben. Dat is heel duidelijk hoorbaar hoor!

Dus niks sentimentaliteit. Het is heel puur, mijn gevoel. Dat is (voor gevoelige oren? ik heb zelf het idee dat iedereen het hoort) hoorbaar, al in één streek. Sterker nog, zelfs al alleen bij een aanzet dus. En dat bedoelde ik dus met er gevoel in leggen.

Voor mij is het uitgangspunt dus niet een compositie zoals jij stelt, Ronald, maar het maken van muziek. Ik denk dat dit de verwarring veroorzaakte. Ik ben viool gaan spelen omdat ik een klank hoorde, die wilde ik ooit ook kunnen maken op mijn viool.... Zo uiterst teder, breekbaar, intens, zuiver.... ja, vol van emotie, maar geen greintje sentimentaliteit. Gewoon puur en vol van dat wat de violist erin legde met al zijn aandacht....
Snap je me nu?

Irene