Ik stem mijn viool eerst grof met een stemfluitje, daarna stem ik de A snaar met het fluitje zo zuiver mogelijk, en daarna vanaf de A snaar de andere snaren. Helemaal fout zeggen sommigen. Je moet het instrument stemmen met een stemvork. En dan zuiver stemmen vanaf de A snaar. Je kan ook een stemapparaat gebruiken, dit stemapparaat reageert op de toonhoogte die je speelt. Je speelt dan de snaar en het stemapparaat geeft dan aan of je de toon te laag zuiver of te hoog speelt. En je kan stemmen met een referentietoon, dit kan software zijn of een ander instrument bijvoorbeeld een piano. Hoe stemmen jullie ?
Ik vind stemmen nog behoorlijk moeilijk. Ik stem meestal eerst de C met een app op mijn telefoon. Daarna probeer ik de andere snaren op het gehoor op de eerste drie tonen van "komt ridders in den ronde" (G-C-G, dan D-G-D,dan A-D-A) te stemmen en dan controleren met app. In orkest wordt er gestemd op de A van de hobo, maar dat vind ik lastig, ik heb het idee dat die A niet zo strak constant een A is, dus waar ik dan op moet stemmen... Ik zorg dan maar dat mijn cello goed gestemd is en hoop dat het niet te veel scheelt. Bovendien kan ik ook nog niet zo zuiver spelen, dus of iets minder goed gestemd dan nog uitmaakt zodra je er een vinger op zet, is volgens mij ook nog maar de vraag...
De A stem ik met stemvork. Die zet ik dan op mijn viool, dan hoor ik de klank toch het fijnst. Dan stem ik de andere snaren door ze samen aan te strijken. Mijn viool vertelt precies wanneer ze goed klinken samen. Voor de D en G heb ik geen fijnstemmers trouwens, voor de A wel, dat is fijner in het orkest. En de E ook natuurlijk. De leerorkestviolen stem ik met hulp van mijn viool. Dat zijn er een stuk of 30 die ik in een half uurtje gestemd moet hebben (koffer open ritsen, viool eruit.... soms snaren geknapt, dus even flink doorwerken is dat!). Dan tokkel ik gewoon de snaar en luister of die overeenkomt met mijn snaren. Vlak voor de les check ik alle violen nog even om ze zo nodig nog even beter te stemmen. Ik had een app op mijn telefoon, was handig voor de leerorkestviolen, maar sinds de laatste update is die niet helemaal kloppend meer! Een zuivere A is daarop bijna 441 Hz. Mijn viool klinkt trouwens mooier met een iets lagere A, vind ik. Thuis stem ik hem dus wel eens wat lager.
Stemvork of andere referentie (bijvoorbeeld de A, piano, orgel of Hobo). Stemsleutels gebruiken en stemmen op het gehoor.
Over het stemmen van de viool is op het internet toch relatief weinig te vinden. Ik heb ook eens gekeken op het pas opgerichte forum van een zichzelf overschattende vioolbouwer. Maar daar is het oorverdovend stil, dus ook daar niets.
Zo moeilijk is het (blijkbaar?) dus niet. Op dit forum is elders wel eens uitgebreid gediscussieerd over het gebruik van elektronische hulpmiddelen bij het stemmen, misschien dat je daar eens moet zoeken?
Ik hoorde vanavond over een lieve sint die voor alle vioolkinders van een vioolschool stemvorken had gekocht, maar al die stemvorken zijn te hoog! Da's toch balen, vind je niet? Vooral omdat de levertijd van zo'n groter aantal vorken langer duurt en het dus lastig is om nu nog even te ruilen........
Ik durf het bijna niet te schrijven maar ik stem met en stemapparaatje Heb wel geprobeerd om op gehoor te stemmen maar op één of andere manier heb ik niet in mijn gehoor de reine kwint opgeslagen. Hoe hebben jullie je dan aangeleerd? Hoe weet je dat als je stemt je de reine kwint bereikt hebt ?
Ik denk niet dat je dat echt kan leren. Muziek is buiten het noten lezen en de techniek om, toch een kwestie van gevoel. Je hebt het of je hebt het niet. Het goed uit het hoofd kunnen spelen is daar een voorbeeld van. Mijn Vader kon goed van het blad lezen, en zong of speelde ook een nieuw stuk zo vanaf de noten. Maar mijn Vader kon het nooit uit zijn hoofd, hij had altijd het blad nodig.
Je zou alleen de A (440 Hz) kunnen overnemen en dan de rest in reine kwinten er bij stemmen. Ik denk niet het een kwestie is van 'opslaan', maar eerder hebben geleerd -muzikaal gezien- hoe een reine kwint klinkt. Luisteren naar hetgeen er gebeurt wanneer je op zoek bent naar die reine kwint. Wat er gebeurt met de trillingen en dan opeens hoor je bij die reine kwint dat er een derde toon bij komt! Dat is het wonder der herkenning! Als je dat eenmaal hebt ervaren weet je iedere reine kwint te vinden. Een openbaring! Zo is het mij bijgebracht door mijn vioolleraar. Als je dat kunt is er ook geen probleem meer met de herkenning van klanken die verkeerd geïntoneerd zijn. Daarom is muziek maken ook een dynamisch proces: luisteren naar elkaar en zoeken naar die volmaaktheid. Niet ieder orkestlid wil dat, vindt dat te perfectionistisch. Het gevolg is dat het amateuristisch klinkt en blijft klinken! Het begint al bij het stemmen van de instrumenten. Als je daar laks in bent wordt het nooit wat: een belangrijke taak van de dirigent ligt hier! Ook bij blaasinstrumenten is muziek maken veel méér dan simpelweg de juiste klepjes of ventielen gesloten te houden. De oren hebben hier een heel belangrijke functie om correcties aan te brengen.
Dat heb ik nooit geweten. Ik zal mij cello eens flink ontstemmen, daarna de A stemmen met mijn stem apparaat en daarna opzoek gaan naar die 3e toon tijdens het stemmen. Ik heb nooit geweten waarnaar ik opzoek moest. Ik ben benieuwd. Ik hoor wel prima of ik zuiver speel, dus ik verwacht dat ik de reine kwint ook wel zou moeten kunnen herkennen. Aaaa een nieuw avontuur
Ik heb bij viool nooit moeite gehad met stemmen. Omdat op een cello de c erg laag is, hoor ik iets minder goed of deze zuiver is dus cello stemmen vind ik moeilijker dan viool. Je zit uiteraard ook wat verder van de snaren.
De kwint naar beneden kan je eenvoudig onthouden met het kinderliedje 'k Zag 2 beren broodjes smeren.' Neem de hoogte van de bovenste snaar en zing op die hoogte de laatste regel: 'k Stond erbij en ik keek ernaar'. De laatste toon is dan de 2e snaar. Dat moet genoeg zijn om ongeveer in kwint te stemmen. (maar tot hier mag je het ook met stemapparaatje doen.) Om exact zuivere kwinten te stemmen word je geholpen door een natuurkundig fenomeen: de zwevingen. Ben je je hiervan bewust? Je kunt het heel goed ervaren als je 2 gelijke noten op 2 snaren tegelijk speelt. (bijv losse a snaar + een a op de d snaar. ) Als ze bijna gelijk zijn, krijg je uitdoving en versterking: een soort van vibrato. (Heb je een wolf? Dat is ook zweving) Hoe groter het verschil in hoogte, hoe sneller de zweving. Dit moet je even leren herkennen maar vereist beslist geen exceptioneel talent ofzo. Zweving is ook heel goed te horen als je de (trillende) stemsleutel op de kast zet, samen met de a-snaar. Da's een goede manier om het te leren herkennen. Nu strijk je beide snaren aan en luister je naar de zweving. Als je nou zorgt dat de te stemmen snaar zowiezo ietsje te laag is (dus even ietsje naar beneden draaien) hoef je niet na te denken welke kant je op moet. Nu draai je de fijnstemmer telkens een half slagje omhoog, strijk je beide snaren aan en luister je of er nog zweving is, en of die langzamer of sneller is geworden. Als hij langzamer wordt, ga je de goede kant op, als hij weer sneller wordt, ben je te ver. En is er geen zweving meer, dan is het zuiver. Ben je de weg kwijt? Begin je gewoon overnieuw. (Deze tactiek hoor je ook vaak bij violisten: als ze er bijna zijn, gaan ze niet zoeken, maar beginnen gewoon overnieuw. Even te laag draaien en vervolgens opdraaien tot de zweving weg is) Een echt reine kwint klinkt altijd wat 'kaal'. Die derde toon hoor ikzelf nooit. Misschien is dat iets typischs voor viool? In ensembles is het lastiger, maar dan kan je je oor tegen de stemsleutel aanleggen (wel voorzichtig, want dan is het ineens heel hard).
O ja, nu hoe ik zelf stem. meestal ben ik een beetje lui en ga gewoon van de a-snaar uit. En af en toe pak ik de stemsleutel er even bij en stem netjes de a-snaar en daarna de rest op de manier hoe ik hierboven heb beschreven. Stemapparaatjes gaan toch van gelijkzwevende stemming uit? Of bestaan er ook apps/apparaatjes speciaal voor viool/cello die wèl exact de goede frequenties hanteren?
Als dat al zo mocht zijn is het des te meer een reden om zo niet te gaan stemmen, want een reine kwint heeft geen zweving! Bovendien zul je dan ook nooit je muzikale gehoor ontwikkelen om het te herkennen.
En dat is precies wat gevoeligesnaar zegt. De zweving dooft uit als je zuiver speelt. Ik zal hier vanmiddag eens naar zoeken.
Dit is wat GS schreef over een stemapparaatje: Dan heb je het toch over zwevingen? Bij een reine kwint is er nu juist géén zweving!! Als je je gehoor nu alsmaar laat wennen aan het aanwezig zijn van die zweving ben je in feite je muzikale gehoor aan het verpesten. De bedoeling is dat je leert herkennen wanneer de kwint rein is. Als dat het geval is kun je ook een derde frequentie horen als gevolg van de interferentie tussen de beide tonen die de kwint vormen.
