Wanneer je het dan alleen hebt over instrumenten die een stapel hebben, klopt dat. Want voor bijvoorbeeld een piano (ook een muziekinstrumnent) gaat dat niet op.
Zijn er trouwens meer spreekwoorden en gezegde die betrekking hebben op strijkinstrumenten.. Aan de strijkstok blijven hangen en stapelgek worden... En dan niet komen met:Vioolbouwer hou je bij je schaaf of de beste strijkers staan aan wal, Liever tien strijkers met theorie als een die speelt, of het beroemde "een violist maakt geen concert". Remi
Alleen voor Belgen: "de boog kan niet altijd gespannen zijn" Tip voor Nederlanders en Nederlands sprekenden: vergeet niet na het spelen de strijkstok weer te ontspannen!
Ok, weer een stukje wijzer geworden. Mijn dank is groot. Zijn er ook eenvoudige (zie boven) tekeningen wat betreft de afstand tussen kam en de stapel?
Misschien dat je hier wat aan hebt? De juiste plek moet proefondervindelijk worden vast gesteld. Niet alleen de positie is bepalende voor het resultaat maar ook en vooral de spanning waarmee de stapel er wordt ingezet! Dat is niet in een tekening te zetten.
Er zijn ook nog interessante filmpjes waar het plaatsen getoond wordt; ook dat kan soms verhelderen (youtube). (voorbeeld, misschien zijn er betere).
Dat filmpje gaat meer over het snijden van de stapel dan het positioneren er van. Er wordt ook niet ingegaan op de juiste positie. De man plaatst een stapel en laat niet zien hoe je kunt controleren of de stapel exact past! Er komt geen spiegel aan te pas: Het gekke is ook dat de hoek van de stapel voor zowel boven- als achterblad bepaald wordt aan de hand van de welving van de buitenkanten van de bladen! Dat is wel heel vreemd, omdat die welving niet overeenkomt met de welving aan de binnenkanten vanwege de dikteverdeling van die bladen. En tenslotte is vanaf 10:15 min te zien dat de stapel aan de verkeerde kant van de kam staat. Het enige goede wat mij opviel was dat de stapel gesneden werd met een vlijmscherp mes, maar een Stanley mes? Nee, daar zou ik iets anders voor genomen hebben. Ja, die zijn er zeker! Maar dit was ook een 'fiddle maker' dat is iets anders dan een violin maker!
Ik was iets te vluchtig met een voorbeeldfilmpje. 'Misschien zijn er betere ...' liet al zien dat ik niet geheel overtuigd was van de kwaliteit van deze . Wel zijn er, met wat door zoeken, behoorlijk goed gefilmde films. Ik heb die nu niet bij de hand, maar ik herinner me dat ik er eens een trof waar ook binnen in het instrument mee gekeken werd met een mini camera. Net als op de foto die Frits plaatste. Wie wil kan het uitgebreide zoeken aangaan.
Er zijn vele YT-filmpjes in omloop, de een beter dan de andere. Zo kwam ik er ook eentje tegen met een inhoud waar ik nog niet eerder van had gehoord. Het gaat dan over de plaatsbepaling van de stapel. Eerst het filmpje: Het meest merkwaardige vond ik hier dat de dikte van het bovenblad ter plaatse van de stapel, de afstand bepaalt tussen kam en stapel! Ik heb er over na zitten denken en kan enkel een natuurkundige verklaring geven: bij een heel dun blad -zeg 2 mm- moet de stapel dicht bij de kam staan zegt deze vioolbouwer. Dat is ook heel logisch want als je die afstand groter maakt, wordt de hefboom (Moment of Koppel) groter en zal het blad gemakkelijk kunnen scheuren. Bij een veel dikker blad - zeg 4 mm- kan de stapel ook verder verwijderd worden zonder kans op breuk in het bovenblad. Maar dit is puur natuurkunde! Heeft niets van doen met de bouw van de viool. Ik hoor graag een onderbouwing anders dan een fysische. Iemand?
Frits, Zou het niet kunnen zijn dat de stapel oorspronkelijk slechts bedoeld was als versteviging direct onder de kam, zoals de zangbalk onder de lage tonen kant van de kam. En in de praktijk kwam men er wellicht achter dat het verplaatsen van de stapel de klank kon aanpassen.
Hier bewijst zich het nut van de spiegel! Ik zie bovenin de stapel een 'harslijn' en zou gekozen hebben voor een stapel zonder dit materiaal. In ieder geval een betere weergave over het passen van de stapel, maar geen informatie wáár de stapel moet komen te staan en ook geen informatie over de 'tensie', die minstens zo belangrijk is.
Nee, dat denk ik niet. De oude meesters waren er zich terdege van bewust dat het 'akoestisch centrum' een bepaalde beweeglijkheid vereiste voor een optimale klank. Wanneer de stapel zich precies onder het rechter kamvoetje bevindt is er slechts beweging mogelijk bij de linker kamvoet waarbij de plaats van de stapel dan voornamelijk als scharnierpunt fungeert. De zangbalk geeft die beweging dan door naar hoger en lager gelegen gedeelten van het bovenblad. Door nu de stapel op een bepaalde afstand van de kam naar het staartstuk te verplaatsen komt er een extra beweeglijkheidsmogelijkheid bij: in de lengterichting! Want nu kan het akoestisch centrum zich ook bewegen rondom de stapel. De trillingen van de stapel worden dan ook weer doorgeleid naar het achterblad. Het punt waar de stapel contact maakt met het achterblad is uitermate belangrijk.
In bepaalde landen zoals mijn geboorteland Turkije willen ze graag donkere lagere tonen en zetten ze de stapel zodanig onder de rechter kamvoetje dat de helft van de stapel onder voetje komt en de andere helft aan de staartkant,dus bij een stapel van 6mm komt 3mm onder het voetje of andere vioolbouwers zetten ieder geval vlakbij de kam, specifiek voor Turkse klassieke muziek. Men denkt dan zo betere lage tonen te halen en dat de klank van de viool donkerder wordt. Ik ben ook steeds daarmee aan het experimenteren, heb de juiste toon nog niet gevonden haha. Ik was trouwens bij de Gamma en zag daar mooi ronde stokken van 6 mm die bijna niets kosten, alleen het ene was van grenenhout andere van eikenhout of zo iets. Kunnen we ook andere soort hout dan vurenhout als stapel gebruiken?
Bij de Gamma ligt ook schuttinghout en spaanplaat. Ook daarvan kun je een viool bouwen. Ik zou het alleen niet doen. Voor stapels is met allerlei materiaal geëxperimenteerd, tot glas en carbon aan toe. Niet praktisch en zonde van de tijd.
