Kan je componeren zonder piano? Dus bijvoorbeeld wanneer je een strijkinstrument studeert. Ik neem regelmatig stukjes op met behulp van de computer en merk dat het blijft hangen op eenzelfde niveau. Basis plus improvisatie (verschillende instrumenten geprobeerd, waaronder (bas)gitaar met eBow, el. viool en EUB). De opnamen wil ik grondiger uitwerken en daarbij de viola da gamba toepassen. Daarmee heb ik les, maar het maken van opnamen is nog niet zo makkelijk. Toch gaat het me meer om het ontwikkelen van de muziek dan de opnametechniek. Theorie en notatie interesseren me. Toetsen en MIDI minder. Mogelijk is het formuleren van uitgangspunten een stap (doelstelling, werkvorm, beperking, ...?). Iemand suggesties? (Wanneer deze vraag beter past in de rubriek 'eigen werk', laat het me even weten).
Het antwoord luidt eenvoudig: ja. Om te componeren heb je geen piano nodig. Als je je een voorstelling kunt maken van de (samen-)klanken die je neerschrijft, dan is er geen noodzaak om die op een piano (of eender welk ander instrument) te verifiëren. Stel je componeert een werk voor symfonie-orkest of strijkkwartet. Hoe zou dat makkelijker of beter gaan als je aan een piano zit? De klanken die een symfonie-orkest of een strijkkwartet produceert zijn niet op een piano te reproduceren. De wetmatigheden van harmonie, stemvoering en structuur zijn eender of je de partituur neerschrijft met of zonder hulp van een piano. Ik zou eerder het tegenovergestelde willen beweren: componeren vanaf een piano zal eerder een belemmering zijn, omdat je onwillekeurig je zult richten naar het instrument onder je vingers en daarmee kunnen dus de eigenaardigheden en beperkingen van het instrument in je werken sluipen. Voorbeeldje: heel lange noten 'werken' op een piano niet (omdat de klank wegsterft) en je zou dus ook makkelijk minder geneigd kunnen zijn om heel lange noten te schrijven als je schrijft vanaf de piano. Alleen, dan heb ik het over het traditionele componeren. Uit het vervolg van je bericht kan ik niet geheel duidelijk aflezen of we over hetzelfde spreken.
Het doet me goed om bovenstaande bijdrage te lezen. Componeren zonder piano, als stelling, kwam in me op omdat ik bij het zoeken van informatie over muziektheorie en componeren de piano voortdurend tegen kom als hulpmiddel (piano en les nemen overigens). Componeren is een groot woord, maar ik weet geen andere term. Voor mij betekent het dat ik de opnamen wil verbeteren. Opnamekwaliteit en muziek. Denk dat (traditionele) theorie me kan helpen. Over stijl maak ik me niet zo druk. Het is verkennen, ontdekken ... Speel 's morgens wat basgitaar. 's Avonds viola da gamba. Klassiek, les en lesmethode. Bijt elkaar niet. Het lijkt erop dat er twee vragen in mijn bijdrage zitten. Dat is altijd lastig. 1: toetsen? Ga ik, wanneer ik grondiger met de theorie en notatie aan de slag wil, weer tijd uittrekken om toetsen te studeren (misschien met les). (Ben er af en toe mee bezig geweest. Vind het nuttig, maar het spreekt me niet zoals de viola da gamba.) Is het een noodzaak voor die theorie-studie? Dat gaat dan wel ten koste van de tijd die ik aan een hoofdinstrument besteed. 2: wat te doen met die theorie? Theorie boeit me, maar over de volgende stap (benadering, werkwijze, formulering van uitgangspunt en ontwikkeling van een idee) zie ik minder documentatie (kan aan mij liggen). De benadering kan mogelijk de keuze voor het al dan niet studeren van een toetsinstrument beinvloeden. Ik probeer het kort te houden en hoop dat de bovenstaande punten nog algemeen genoeg voor een forum.
Om het even wat je in de muziek wil doen (spelen, schrijven, ja zelfs luisteren), als je iets dieper wil gaan dan de oppervlakte, dan zal kennis van de theorie noodzakelijk zijn. Maar die kennis zal ook je muzikale beleving verrijken en is dus beslist geen verspilde moeite. Je hebt gamba-les en dus zul je vast ook al het een en ander aan theorie geleerd hebben en nog gaan leren. Je lera(a)r(es) kan je vast op weg helpen als je je verder wil verdiepen in de muziektheorie. [Terzijde: we hebben het dan over de theorie van de functionele tonaliteit. Er zijn nog andere muziektheorieën, maar daar hoef je je vooralsnog niet druk over te maken.] Om een bredere theoretische basis te krijgen hoef je echt geen toetsinstrument te leren spelen. Het is handig om er een bij de hand te hebben, maar dat is met de hedendaagse technologie vrij eenvoudig. In meerder of minder beperkte mate kun je vandaag de dag steeds een toetsinstrument met je meedragen (gsm, iTouch, iPad, laptop). Het toetsinstrument is vooral handig omdat je op een toetsinstrument eenvoudig akkoorden kunt spelen, wat op andere instrumenten slechts zeer beperkt, zeer moeilijk of helemaal niet kan. Op snaarinstrumenten kun je uiteraard ook akkoorden spelen (en die hoeven niet altijd gebroken te zijn), afhankelijk van het aantal snaren en zover de speelwijze (tokkelen, strijken) en de ronding van de kam toelaat, maar het zal op een toetsenbord te allen tijde veel eenvoudiger zijn en veel sneller (visueel) inzicht bieden in de opbouw van het akkoord. Echter, zodra je de akkoorden kent en je je dus een voorstelling kunt maken van hoe iets klinkt dat opgeschreven is, dan wordt dat die piano overbodig. Je hoort het akkoord dan in je hoofd en hebt dus geen behoefte meer aan een klinkend voorbeeld. Kort: als je een instrument (eender welk) werkelijk goed wil spelen, dan ontkom je niet aan een zekere mate van kennis van de theorie, maar daarvoor hoef je geen piano te leren spelen.
Je hebt geen piano nodig om te componeren schreef Suijkerbuijk. Op zich klopt dat, maar ik neem aan dat de bekwaamheid en begaafdheid nog niet dermate is dat een vergelijk met de grote meesters als Beethoven en Bach toelaatbaar is. Daarmee bedoel ik, dat iedere toon op schrift is te zetten en daarmee dus ook een hele compositie. Zo kan iemand die stokdoof is, best componeren. Wat blijft is het hiaat dat zo iemand alleen de compositie in gedachten tot klinken kan brengen. De eerder genoemde Beethoven kon dat. Het argument dat een piano geen klarinetklank of ieder ander blaas-, strijk- of slaginstrument kan nabootsen hoeft naar mijn mening geen belemmering te zijn om toch voor ook die instrumenten te componeren. Het gaat erom onder meer de (dis)harmonie, metrum en ritme in het stuk te verifiëren. Dat kan prima met een toetsinstrument maar minder goed met een instrument dat niet- polyfone tonen kan voortbrengen. Voor wat betreft het tot klinken brengen van hele lange noten leent het orgel zich natuurlijk veel beter dan een piano, mede ook door het toonbereik verkregen door meerdere registers en het pedaal. Er is goede software verkrijgbaar die het bezit van een piano of het kunnen bespelen van een toetsinstrument overbodig maakt en die toch de gewaarwording van hoe een bepaald stuk of gedeelte van de compositie-in-wording klinkt, mogelijk maakt. Ik laat het moderne componeren even buiten beschouwing, omdat op die manier iedere willekeurig op papier geplaatste noot al een compositie is geworden. (Hoe ik daar over denk is elders op dit forum al uit de doeken gedaan.) Frits
(Misschien is het voor een bijdrage nog wel nuttig wanneer iemand aangeeft vanuit welk perspectief hij of zij denkt. Wat mij betreft zijn er vele invalshoeken mogelijk) Een flink brok theorie heb ik gekregen bij lessen jazz-school, SKVR, Rotterdam. Heb ik nog steeds veel aan. Had daar plezier in. Ik dacht juist dat er in klassieke lessen (voor amateurs?) weinig aandacht is voor theorie; dat kan een vooroordeel zijn. De bovenstaande stukken ga ik nog even herlezen, bedankt.
Ja, maar louter om aan te geven waaróm ik dat doe. Voor de details verwijs ik naar elders. Dat is niet kwaad bedoeld en lijkt me juist bijdragen tot een beter beeld in de reactie van nú. Om nu te spreken van deugniet vind ik misplaatst, ik had een wat mildere bewoording verwacht. Frits
Onder zware druk van de administrator (zie post hierboven) zie ik mij genoodzaakt mijn kwalificering deugniet te veranderen in schalk.
Afgezien van de wat lastig te herkennen kleur van de woorden waar het om gaat, moest ik proberen het gewicht van beide te achterhalen. De heer Suijkerbuijk blijkt ontvankelijk te zijn voor mijn opmerking en dat is alleen maar te prijzen. Volgens de informatie die ik heb kunnen raadplegen is er inderdaad sprake van een grotere mildheid bij gebruik van het woord 'schalk' (=grappenmaker) ten opzichte van 'deugniet', waarvoor dank!
Een website waarop structureel veel informatie aangeboden wordt is: http://composer.rowy.net/componeren.html Ben benieuwd wat forumleden van deze aanpak vinden.
Eigenlijk interessanter vind ik de vraag wat jij van Rowy's site vindt? Zonder een waardeoordeel te willen geven: deze site zou mij weinig antwoorden hebben geboden toen ik mijn weg in de muziek begon te zoeken. Maar dat is uiteraard aan ieder voor zich om te ervaren en te bepalen.
Mijn eerste indruk dan (over: http://composer.rowy.net/componeren.html). Wat ik belangrijk vind is dat er veel informatie met structuur geboden wordt. Dat lijkt me op zich al voldoende voor een hoge positie in de lijst met bladwijzers. Door antwoorden bij opdrachten te plaatsen is het materiaal geschikt voor zelfstudie. Uitgangspunt is wel studie met toetsen en dus maar gedeeltelijk zinvol voor andere instrumentalisten. De verwijzingen ogen nuttig. Lastig vind ik de formele sfeer. Ondanks Satie, Debussy en Schönberg. Lastig vind ik de doelgroep: jongeren die toelatingsexamen conservatorium willen doen, aankomende professionals. Heeft een amateur er wel iets te zoeken? Op de website wordt het begin van een melodie (met titel en al) aangeboden om af te maken. Dit spreekt me niet aan (hoofdstuk Meteen componeren). Er moeten andere werkvormen te bedenken zijn. Wat ik in dit soort informatie zoek zijn invalshoeken om korte vingeroefeningen te doen, maar wel abstract en open. Het formuleren van je eigen opdracht. Contrasten. Lang-kort, hoog-laag, enz. Of een drone, met ... daarnaast vrije intonatie bijvoorbeeld. Een motief of thema, en dan ... (herhaling, omkering, ... ). 'Slimme afbakening'? (dit zou ik eigenlijk al veel meer moeten doen). Met muziektheorie op zich ben je er niet, het gaat er om wat je er mee doet. Ik weet niet of de website daarvoor veel perspectief te biedt. Ik zal met het materiaal moeten werken om er meer van te kunnen zeggen.
