Dank voor je uitgebreide antwoord! Ik moet inderdaad weer het blad in z'n craddle leggen (van mij geen metaal, maar zal zeker helpen met de vorm behouden). Al vind ik het dan lastig om te zien of de zangbalk dan daadwerkelijk goed aansluit. Inmiddels heb ik de potloodlijntjes weggegumt, zodat ik het iets beter kan zien, maar het blijft nog even oefenen . Het metalen frame waar je over sprak heb ik eerder vandaag ook gevonden, maar zoiets zit er voor mij (nog) niet in. Dat van de vijl had ik nog niet eens aan gedacht, was ik ook niet van plan te gebruiken, want inmiddels werk ik preciezer met schaaf en mesje, met een vijl ga ik snel rond of scheef. En van de lijm ga ik ook onthouden, het was me inderdaad al wel opgevallen met een ander lijmwerkje. Goed om aan herrinnerd te zijn! Dank je. En verder, ja, oefenen en secuur worden! Maar inmiddels begint het wat te worden en hoop ik binnenkort mijn kast te kunnen sluiten. Dan nog de krul afwerken en dan ben ik echt een eind op weg . Daphne
Het is niet gemakkelijk, maar stukje bij beetje gaat het wel beter. Nu heb ik een zangbalk die redelijk pas is, maar ik ga het nog een keer proberen. Volgens mij kan het beter, namelijk. En oefening baart kunst. De techniek met krijt, of talkpoeder wat ik ook prettiger vind in gebruik, vind ik nog erg moeilijk. Veel aanpassingen lukken nu ook door goed te kijken, alleen de allerlaatste finetuning zal ik met talkpoeder doen. Hier zat ik trouwens ook te denken aan gekleurd krijt, want met dat wit op erg licht hout vind ik het lastig te zien. Ervaringen, tips? Wel merk ik dat mijn zangbalk nog wat bol is, en ben op zoek naar een manier om dit tegen te gaan. Vooralsnog gebruik ik een vlak schaafje, een Stanleymes om te schrapen, schaapstaaltjes en een scalpelmesje... Maargoed, ik blijf verder oefenen. En ik zal zien of ik binnenkort weer wat foto's kan plaatsen... Daphne
Misschien doe je het ook al wel zo, maar bij het 'krijten' moet je de zangbalk proberen in één keer goed te plaatsen, goed aandrukken en een halve millimeter heen en weer schuiven. Als je niet schuift komt er nauwelijks of geen krijt aan de delen die contact maken. Wilde het toch nog even noemen. Ja, die kleur. Ik heb al eens gezocht naar een andere kleur en heb zelfs rode stoepkrijt fijn gemalen in een mortier. Maar dat werd een fiasco: veel te zacht spul en nogal hygroscopisch. Tot nu toe ben ik blijven steken op de witte talkpoeder. Als je iets beters vindt mag je het melden!
Nee, tot vandaag heb ik nog niks beters dan talkpoeder (toch fijner dan krijt, vind ik, omdat het niet zo aan de viool vast gaat zitten...). De kleur ga ik nog even over nadenken, want er moet toch iets zijn dat makkelijker gaat; misschien is dat wel gewoon donkerder hout gebruiken . Wat ik trouwens wel moeilijk vind is om met een (scalpel) mesje geen kuiltjes te maken. Liever gebruik ik toch mijn (net nieuwe!) schaafje en een beitel. Al moet ik ook goed oppassen dat de boel niet bol wordt. Hoe ik 'm nu trouwens pas heb gemaakt is door steeds het blad en de zangbalk voor het licht te houden en dan te bekijken waar licht nog onderdoor kwam en waar geen licht zat (daar moest dus wat van af). Het is heel erg kijken, en misschien niet zo precies, maar werkte voor mij een heel stuk beter dan de krijt-methode... Vandaag heb ik tweemaal een zangbalk geprobeerd. De tweede ben ik eigenlijk best wel tevreden over. Misschien moet ik het er ook maar gewoon in maken, want ik leer het pas echt als ik het vaker gedaan heb. Maar morgenmiddag nog even mijn oog er overheen laten gaan en laatste aanpassingen... Spannend! Daphne
Naast de technische kant van het aanbrengen van een zangbalk is er ook een akoestisch gegeven dat me al jaren intrigeert. Een bovenblad zonder ff-gaten en zonder zangbalk geeft een bepaalde taptoon. Na het snijden van de ff-gaten daalt die taptoon met ongeveer een terts (afhankelijk van het model en grootte van de ff-gaten). Na het aanbrengen van de zangbalk zal de taptoon weer aanzienlijk stijgen. Mijn stelling is nu dat je bij het afwerken van de zangbalk ernaar dient te streven om terug te komen naar de oorspronkelijke taptoon van het blad voordat de ff-gaten er in werden gesneden. Zodoende compenseert de zangbalk de gewijzigde taptoon na het snijden van de ff-gaten. Ben benieuwd hoe hierover op het forum gedacht wordt. Johan
@ Johan, Ik meen dat daar al eens over gediscussieerd is. Neemt niet weg dat het een interessant verschijnsel is. Ik heb er ook op die manier over na zitten denken, maar kan weinig zeggen over het resultaat, daar ik pas met mijn eerste viool bezig ben. Wel weet ik dat Frits er iets over geschreven heeft, ik dacht dat dit voor de M5 wel op ging, maar natuurlijk beïnvloed je door de andere spreiding van het hout wel andere taptonen. Hoe of wat precies kan ik je niet zeggen, want zo ver ben ik nog lang niet! Daphne
Nog een update; Juliet Barker geeft ook aan in haar boek dat de taptoon voor het plaatsen van de zangbalk en f-gaten gelijk moet zijn aan de toon na afwerking van beide. Verder is het boek hier niet heel erg uitgebreid over. Wat me wel opviel in de beschrijving van het pasmaken van de zangbalk is dat de zangbalk wanneer deze aan beide uiteinden wordt geklemd deze precies pas moet zijn, maar wanneer de balk alleen in het midden tijdelijk geklemd wordt, de einden een speling van 0,5 mm boven het blad mogen hebben. Dit om later de kracht van de snaren via de kam op het bovenblad goed op te kunnen vangen... Ervaringen? Daphne
Hierbij een afbeelding. Volgens Remi zegt een plaatje meer dan 1000 woorden. Misschien is het waar? Er zijn drie groepen bouwers die het volgende doen v.w.b. het aanbrengen van de zangbalk: * spanning aan de einden (o.a. O. Möckel, Oosterhof tot ca. 2mm!!) * spanning in het midden (blauwe zangbalk) * géén spanning Dan zijn er ook nog die de zangbalk loodrecht plaatsen op de binnenkant van het blad!! (In plaats van parallel aan de krans). Vioolbouw, wat een vak hè?? Frits
Het eerste plaatje is precies wat Juliet Barker beschrijft. Maar ik dacht dat ik eerder had gelezen dat dat niet wenselijk was (spanning = vervorming van het bovenblad). Maar blijkbaar had ik een eerdere post te snel gelezen. Iets om mee te experimenteren, maar zo veel violen heb ik nog niet. Toch maar een beetje speling maken bij de uiteinden... En eigenlijk wil het bij mij nog niet zo goed... Dus doorwerken, dooroefenen, toch nog een nieuwe maken... (de hoogte wordt nu te weinig, maar is wel herbruikbaar voor mijn kleine viooltje denk ik, en anders altijd goed geweest als oefenening...). Daphne
Inderdaad Frits, wat een vak! Wat ik me afvraag: wanneer je de zangbalk zogezegd "onder spanning" aanbrengt, is het dan uiteindelijk niet het blad zelf dat onder spanning komt te staan in plaats van de zangbalk? En zo ja, is deze vervorming van het blad dan wel wenselijk? Ik lees in het boek "Violin Restoration" van Hans Weisshaar dat hij om deze reden adviseert om helemaal geen spanning aan te brengen.
Maar misschien dat bij een al vele jaren ouder instrument -waar dan sprake is van restauratie- het niet wenselijk is om het blad op spanning te brengen. Alles is dan immers 'uitgewerkt'? Ik heb bij de meeste door mij gebouwde instrumenten aan de einden van de zangbalk spanning aangelegd. Na het samen lijmen van de corpus treedt er na een aantal jaren natuurlijk een evenwicht op. De spanning zal er uit zijn, de hele zaak is dan in balans. De erachter liggende gedachte is -althans zo zie ik het- dat bij het opspannen van de snaren er ook een spanning wordt aangelegd. Die zou kunnen bewerkstelligen dat het koppel kam - stapel - zangbalk, niet goed functioneert. De zangbalk is dan al te ver neerwaarts geduwd. De snaarspanning moet daarom dus gecompenseerd worden, zodat uiteindelijk alles qua spanning weer in evenwicht is. In die situatie kunnen de volle klankeigenschappen van het instrument hoorbaar worden gemaakt en tot zijn recht komen. Ik heb ook wel eens een aantal zangbalken zonder pre-spanning aangebracht, maar het is uitermate moeilijk om klankverschillen tussen twee instrumenten dan toe te schrijven aan de mate van pre-spanning. Geen twee handgemaakte instrumenten zijn hetzelfde.
Ik heb even op het internet zitten zoeken, tot nu toe twee voorbeelden van een andere kleur "krijt." Blauw, wat volgens mij rustig werkt, helaas geen uitleg. En op deze site is iets met rood geprobeerd, maar dat was geen succes... En ik moet echt nog iets goeds bedenken, want bij mij werkt tegen het licht houden en kijken naar de afwijking nog het beste... Daphne
En ik zou ook nog een paar foto's er bij zetten. Eentje van de f-gaten, ik ben er redelijk tevreden mee, maar ik vond het wel moeilijk... Maaroed, oefening baart kunst . Hier hoe ik de zangbalk heb afgetekend, en de klemmen die ik gemaakt heb (zoals ze ook beschreven staan in de Fiddlemakers worksheets, tenminste, ik denk nog steeds dat het dat boek is). En hier mijn tot nu toe best passende zangbalk. Nu zitten de klemmen er op, maar de zangbalk is nog niet gelijmd. Ik denk dat ik morgen toch nog een nieuwe ga maken, met iets meer speling op de uiteinden... Misschien moet ik ook maar een keer tevreden zijn, hoewel, het moet ook gewoon goed zijn . Niet te veel commentaar graag (nee hoor, ik sta open voor feedback op mijn bouwwerk). Daphne
Ha, leuk om te zien: dezelfde klemmen als ik in 1988 heb gemaakt!! (Waarom zijn die kopse kanten zwart gemaakt?). Werkt nog steeds perfect. En keurig netjes om en om gepositioneerd. Op de foto lijkt de zangbalk best goed te passen! Is de hoogte van de zangbalk nu te laag? Lijkt me best wel goed. Ik zie echter geen 'blokjes' die het verschuiven moeten verhinderen en borg staan voor steeds dezelfde positie bij het passen. Ik vind de f-gaten lang niet gek, ze hebben een geheel eigen stijl en waarom niet? Moet kunnen.
De zangbalk lijkt inderdaad wel te passen... ik zit er steeds zo dicht op en wordt dan heel kritisch... Straks nog even goed kijken, en misschien toch maar besluiten om te gaan lijmen. Al denk ik dat ik er gewoon nog een maak, er zit namelijk een rare bobbel in het bovenblad, waardoor er dus een extra "deuk" in de zangbalk moet komen. Op zich niet heel erg, maar misschien kan ik dat ook wel verbeteren. Ik denk er nog even over na. Als ik er niet uit ben vandaag, kan ik wel de rest van de viool al "sluitklaar" maken... En die blokjes, nee, heb ik uiteindelijk niet gemaakt. Ik ben eigenwijs... Ze worden ook niet in alle literatuur aanbevolen, en ik heb wel duidelijke streepjes gezet. Ow, en voor mij zijn het nog gewoon f-gaten. Ik heb wel gezien dat ze anders zijn dan de violen bij mij aan de muur, maar ik heb ze zo uit het werkboek gehaald. Voor een volgend instrument ga ik wel "mooiere/elegantere" maken, want ik vind ze een beetje lomp... Desalniettemin ben ik wel tevreden met het resultaat . En de zwarte uiteinden van de klemmen, eigenlijk is het blauw. Ik heb namelijk blauw vilt over de benen laten lopen, om de viool niet te beschadigen. Dit loopt door op de kopse kantjes (omdat precies dat randje ook wel eens het bovenblad zal raken, denk ik). Straks weer verder bouwen, ik heb er heel veel zin in. En na vandaag twee weken niks kunnen doen, omdat ik nog twee weken zeilles ga geven. Daphne
@ Daphne Mooie f-gat modellen vindt je in het boek: "F-modelle Alter Meistergeigen" van Hans Edler Verlag Franz Schmidt, Siegburg/ Rhld 3 Auflage 1983 ISBN 3 877 10 053 X Hierin staan de mooiste voorbeelden afgedrukt op ware grootte. Heel inspirerend. Zelf copieer ik die op transparantfolie. Zo heb ik een exact spiegelbeeld van linker- en rechter f-gat. Ik hoop dat het boek nog te vinden is. Johan
Voor mij is het ook maar hobby, maar ik wil wel graag dat het mooi wordt . En als je het ook wilt doen, gewoon beginnen! Koop bijvoorbeeld een eenvoudig stuk esdoorn, een paar gutsen en schraapstalen en begin met de krul. Alles in één keer kopen is veel geld, maar stukje bij beetje materialen verzamelen werkt echt wel! En even terug naar mijn project, vandaag ga ik de zangbalk inlijmen. En daarbij denk ik steeds aan een stukje tekst van Frits ooit op dit forum. "Onder dat laagje zit de perfecte lijm..." dus dat streef ik steeds na! Daphne
jah beetje bij beetje spullen verzamelen lijkt me ook aan te raden. maar ik ben nu nog te jong en te veel werk met studies om me grondig bezig te houden met vioolbouw. Later begin ik er zeker mee VEEL SUCCES !! ben benieuwd naar het resultaat
