Hoe span je nieuwe snaren op? (sleutelkast en staartstuk)

In een boekwerkje in de bibliotheek (ik dacht dat het van Ballegoor was), kwam ik de uitspraak tegen dat de snaren nooit tegen de binnenwang van de sleutelkast aan mogen lopen (Figuur 1A). De reden die werd opgegeven was dat daardoor de stemsleutel naar binnen getrokken kon worden en mogelijk te veel kracht uit oefende op de wang. Hierdoor zou gemakkelijk een scheur kunnen ontstaan.

Nu heb ik in een van mijn beginlessen van mijn vioolleraar geleerd, dat je juist de snaar zodanig moest opspannen dat die zodanig opgewikkeld was dat de sleutel er een beetje steviger werd ingetrokken en daardoor zichzelf vastzette (Figuur 1A). Dat verhinderde het terug lopen van de sleutel. Deze manier heb ik tot nu toe altijd toegepast op de G-D-en A-snaar en nooit last gehad van scheuren in de sleutelkast. Bij de E-snaar was dat niet mogelijk vanwege de geringe diameter maar dat hoeft ook niet, want met een fijnstemmer gaat dat uitstekend.

Hoe zou volgens u de snaar moeten worden opgespannen?

 

Remi, jouw opspanmethode ligt net in tussen 1A en 1B en die mogelijkheid had ik nog niet genoemd.

Bij jouw methode is er geen extra frictie doordat er geen kontakt is met de wang. In feite komt jouw opspannen neer op die van figuur 1B.
Een vereiste voor een correcte fixatie van de stemsleutel is dan wel, dat de stemsleutels perfect passen, omdat er geen extra ‘hulp’ komt van de tegendruk van de wang zoals aangegeven in figuur 1A. Een stemsleutel kan daarom -indien opgespannen volgens figuur 1b- onder invloed van verschillende releatieve luchtvochtigheid krimpen of uitzetten en daardoor los schieten. En wanneer je dan helemaal pech hebt, gaan er twee stemsleutels meedoen en dan kan ook de stapel nog los schieten. Kortom een heel (doem)scenario en dat allemaal omdat de snaar is opgespannen volgens figuur 1B.

Toch maar doen volgens figuur 1A dan?

 

Wanneer je de snaar zoals aangegeven in figuur 1A, dan ook nog ‘verankert’ zoals is aangegeven in figuur 1B, zou je dan de voorkeur geven aan 1A?

 

Zo kan het ook:



Maar zo moet het dus nu juist NIET!

 

Wel, ook de G-snaar niet, want kijk maar eens goed naar het kielhoutje. Wanneer je de snaren vòòr ze het kielhoutje verlaten denkbeeldig verlengt, moeten ze plotseling een hoek maken. Dat komt omdat ze daartoe gedwongen worden door het op de verkeerde plaats opwinden op de stemsleutel. In deze situatie is de groef in het kielhoutje volledig verkeerd geplaatst en zijn de snaren onderhevig aan een dwangstand naar binnen. de snaar heeft hiervan te lijden, zeker daar waar het gaat om omwonden snaren. (Bij de E-snaar zal het niet zo veel uitmaken). De snaren worden uit hun positie getrokken, bijna de groef uit en zullen vermoedelijk een korter leven beschoren zijn omdat de omwikkeling loslaat door beschadiging.

Overigens is het verstandig bij correct opgewonden snaren –dus daar lopen de snaren wél in het verlengde over de groef van het kielhoutje- deze groef in het kielhoutje te voorzien van een beetje grafiet. Dat kan door een paar keer met een potlood over de groef te schrijven. De grafiet doet dan dienst als ‘smeermiddel’. Dit resulteert in een langere levensduur omdat de snaar bij verstemmen ook vrij over de groef kan bewegen.

 

☺

Andrea,

Ik kan me haast niet voorstellen dat een snaar van een beetje kwaliteit al na drie maanden vervangen dient te worden. Het dof worden heeft mijns inziens niets te maken met hoe je de snaar opspant, maar veel eerder met het type snaar. Je zegt dat de korte verblijftijd van de snaar op je instrument maakt dat het je niet zo veel uitmaakt allemaal. Dat zou dan ook betekenen dat je je snaren kunt opspannen zonder er bij na te denken hòe dat te doen. Je spant ze kennelijk maar lukraak op en het kan zijn dat ze daardoor ‘uit de pas lopen’ (zie eerdere foto). Alles bij elkaar een grote geluksfactor die mede de leeftijd van de snaren bepaalt.

Wel onhandig wanneer tijdens een concert of recital de stemsleutel losschiet doordat het je allemaal niet uitmaakt. Het had wellicht voorkomen kunnen worden.

Hoeveel snaren gaan er per jaar door bij jouw speelfrequentie en opspanmethode? Lijkt me een kostbaar zaakje worden.

 

Remi,

Ik vind in jou een grote supporter voor mijn tips en andere op- en aanmerkingen, waarvoor dank!

Evenzo blijk je mijn uiterste precisie en aanpak van problemen op een andere wijze te zijn gaan benaderen.

En ja, je hebt gelijk: wanneer het beter kan ga ik het ook proberen beter te doen. Dat is nu juist het leuke van vioolbouw –of eigenlijk instrumentenbouw- waar het altijd beter kan. Je moet er wel kritisch voor zijn en niet al te gemakkelijk zeggen ‘laat maar zitten het kan er wel mee door’. Een verbetering moet dan altijd in de praktijk worden gebracht bij een volgend instrument, althans in de meeste gevallen is dat zo. Mijn slogan is daarom ook: “Do it right the first time” die je mogelijk wel eens gezien hebt op een ander forum. Wanneer je dat kunt toepassen hoef je er niet een volgend instrument aan te wijden, maar kun je het al meteen doen.

Je voorbeeld van het touw dat eerder breekt met een ruk dan wanneer je de trekkracht langzaam opbouwt, had ik nog niet eerder gehoord. Ik denk dat het goed zou kunnen, alleen weet ik nog geen goede fysische verklaring. Ik vermoed dat je met je voorbeeld hebt willen aangeven, dat wanneer de snaar plotseling spontaan breekt er dezelfde kracht vrij komt als die nodig is om hem moedwillig te laten breken? Wat dat voor gevolgen kan hebben voor de rest van het instrument laat zich gemakkelijk raden.


Tot slot nog een opmerking over mijn vermeende snijvaardigheden in vlees n.a.v. de opmerking "De tip van Frits snijden weldegelijk vlees":
hoewel ik best wel eens in een stukje vlees snijd, voel ik me toch wat meer vertrouwd met snijden in hout, omdat ik geen slager ben en omdat de uitdrukking nu eenmaal zo is.

 

Andrea,

De wijze van opspannen ontleen je aan de kennis en informatie zoals je vioolleraar, de vioolbouwer en het tipboek viool/altviool die aanreikten. Ik denk dat hier ook mee zou moeten spelen wat je zèlf aanspreekt: er zijn ook boekwerkjes die elkaar tegenspreken. Evenzo zijn er onder ons vioolbouwers, die het niet altijd met elkaar eens zijn. Iemand met een beetje gevoel voor techniek zou zich in de door mij voorgestelde opspanmethode moeten kunnen vinden. Neemt niet weg, dat een ieder vrij is hiervan af te wijken of er nu een goede reden voor is of niet of dat het gevoel dat ingeeft.
Maar ik houd ervan, uitspraken te verifiëren op juistheid en indien ik niet overtuigd ben gaat het feest niet door.

 

Andrea,

Kennelijk kan het voorkomen, dat twee méér dan voldoend onderlegde techneuten, die daarbij kennis hebben van houtbewerken, viool spelen en daarnaast ook nog vioolbouwer zijn verschillen in opvatting.

Het zegt dus niet alles.

Verder deed ik een beroep op je gezonde verstand en mogelijk aanwezig technisch inzicht, om zelf eens na te gaan wat je ervan vindt en niet direct de opvatting van je leraar of schrijver van een boekwerkje te volgen.

Maar je bent natuurlijk nog steeds vrij om te denken wat je wilt, ondanks al mijn verwoede pogingen het hoe en waarom uit de doeken te doen. Het zou ook een saaie boel worden wanneer we alleen maar te doen zouden hebben met gelijkdenkenden. Dan zou dit forum zeker allang gestorven zijn.