Ik ben altijd op zoek geweest naar de ideale Viool, ik zal hem echter nooit vinden denk ik omdat hij waarschijnlijk niet bestaat net zoals de ideale vrouw of man niet bestaat. Soms wordt je een beetje verliefd op een Viool, O wat ziet hij er prachtig uit, zo'n Viool heb je nog nooit gezien, maar dan beroer je de snaren en je verliefdheid wordt al een stuk minder, toch niet echt de klank die je zoekt. Een tijdje geleden kreeg ik een Viool in handen gewoon zo'n nieuw ding gebouwd in één of ander fabrieksatelier met zo'n diepbruine goedkope glans, echt een Viool die niet met liefde was gefabriceerd dat zag je zo. Maar de klank was mooi echt mijn klankideaal een ander zou hem misschien om de klank afkeuren maar mij deed het wel wat het leek opeens of ik veel beter kon spelen. Maar ja dat uiterlijk ik weet wel dat het gaat om de klank, maar het uiterlijk wil ook wat, ik heb al genoeg Violen dacht ik en veel mooiere vooruit weg met dat goedkope ding en ik gooide hem op marktplaats, de Viool keek me vanuit zijn kist verwijtend aan. Het hoogste bod was 150 euro echt wel veel, maar goed dat ze hem niet in het echt zien dacht ik nog. Die nacht droomde ik van de Viool, ik stond op het podium en speelde de sterren van de Hemel, het daverende applaus deed me wakker schrikken, zwetend zat ik op de rand van mijn bed. De andere dag ging ik snaren verwisselen bij de Violen, en andere strijkstokken proberen ik werd ik werd er gek van, maar de lelijkerd klonk toch het mooiste, daarna op naar Laptopje en de Viool van marktplaats gehaald, je mag blijven schreeuwde ik naar de kist waarin hij vredig lag te slapen.
Is het uiterlijk niet te verfraaien dan? Beetje schuurwol, politoertje of 2, 3. Doet wonderen voor het uiterlijk, beïnvloed de klank nagenoeg niet.
Een atelier is geen fabriek! Het advies van Jos -voor zover het al gegeven had moeten worden- kan beter beperkt worden tot degenen die weten wat ze doen. Er zijn ook eenvoudige violen die met harde meubellak gespoten uit het fabriekje rollen en probeer daar maar eens "politoer" op te krijgen. Het "politoeren" -ik neem aan dat je schellakpolitioer bedoelt- van hele instrumenten is sowieso geen goed idee.
Hoe ik het altijd onthoud: hoe harder de lak des te beter te politoeren--> super hoogglans! Hoe harder de lak des te sterker het pantser om de corpus en dus hoe meer die wordt gehinderd om in trilling te komen.
Ik heb deze redenering wel vaker gelezen en nooit begrepen. Gaat die harde lak, die vastzit op het corpus, niet gewoon meetrillen? Werken het hout+ de lak niet gewoon als één vlak dat door de snaren via de kam in beweging wordt gezet? De kamvoetjes rusten op dit vlak en brengen het in trilling: wat kan dan dat in trilling brengen verhinderen? Of snap ik er weer eens geen snars van?
Wat ik er van begrepen heb is het verschil: is er 'ruimte' voor vrijuit trillen of zit de boel potdicht. Niet alleen de uitleg die ik kreeg, ook ervaring wees dit uit. Ik had eens een prachtcello in handen. Doordat 'ie gespoten was met harde lak bleef het geluid toch benauwd. Je hoorde zeg maar dat 'ie qua hout en bouw behoorlijk veel te bieden had en toch belemmerd werd, in vergelijking met andere cello's.
Maar in hoeverre was hetgeen je hoorde beïnvloed door het wéten van die harde lak? Hoe hóór je dat belemmeren dan? De lak trilt toch gewoon met het hout mee? Ik kan me eerder voorstellen dat een zachte lak trillingen juist dempt. Ik ben bang dat er op dit gebied heel wat suggestie speelt!
Het is lastig uitleggen maar ik zal een poging doen. Het is denk ik goed begrijpbaar dat meer massa meer energie vraagt om in trilling te komen en dan met name de lagere frequenties. Liuwe vraagt zich af of dat hoorbaar is. Ik ben van mening dat het hoorbaar is omdat een viool met harde lak het zal ontbreken aan donkere tonen op de G- en D. Het is ook wel aan te voelen dat een dikke broodplank niet in trilling komt en een heel dunne plaat Fichte (2 mm dik bijvoorbeeld) juist wel. De hogere frequenties hebben daar minder last van vanwege hun amplitude. Nu kan Liuwe aanvoeren dat een gevoel een niet al te betrouwbare graadmeter is en dat is ook zo. Wanneer er lak wordt opgebracht wordt er meer massa aan de bladen toegevoegd. Het maakt daarin niet uit of het gaat om olie- of spiritlak. Van belang is hoe groot de toename is. Een harde lak met een enkele laag opgebracht zal prima kunnen voldoen, alleen is de vraag of de gewenste kleur wordt bereikt met een laag. Om mijn bewering te onderbouwen dus eens de Literatuur bestudeerd. Otto Möckel heeft in zijn boek onder ‘Lack’ (Hoofdstuk 30) het volgende geschreven over hardheid van de lak (vrij vertaald): Het gaat er om of de lak haar zachtheid bewaart en de bewegingsvrijheid van de bladen niet wordt ontnomen. Onder weekheid moet een zekere souplesse worden verstaan, die onder bepaalde omstandigheden ook een harde lak eigen kan zijn wanneer die in een zeer dunne laag wordt opgebracht. Het komt hoofdzakelijk aan op de soepelheid. De meeste atelierviolen worden uitgerust met een snel drogende, harde -en daarom glanzende- toplaag. Die wordt meestal in de spuitcabine opgebracht. Ook de Tsjechische atelierviolen uit Luby hebben dat, getuige hun promotiefilmpje op 14:39 min. Frits
Even een praktische vraag: als je een viool spuit, moeten daar toch sporen van zichtbaar zijn aan de binnenkant van het achterblad? Of slaagt men erin de f-gaten zó perfect af te dekken dat er geen spuitnevel het instrument binnendringt?
Ja, dat heb ik me ook afgevraagd en ik heb daar een heel ludiek antwoord op gekregen. Men schijnt ballonnen door de ff-gaten in te brengen, blaast ze op en daarmee worden de gaten afgedekt. Na bespuiten en droging worden ze dan lek geprikt (?) en verwijderd. Ik ben in Chinese instrumenten wel eens restanten tegen gekomen van ballonnen!
Eigenlijk best wel een leuke tip! Hier had ik zelf beslist niet aan gedacht. Bij mijn eigen Chinese instrumenten bedekt de lak de helft van de binnenrand van het f-gat, wat bij mij de indruk wekt dat er wel met een kwast gelakt is. Maar misschien hebben ze ook hier een trucje voor.
Wanneer die ballonnen met een ietsje meer overdruk tegen de ff-gaten aandrukken, kan het gemakkelijk precies de helft van de rand afdekken. Dan zou de lak nog steeds gespoten kunnen zijn.
Liuwe heeft hier ooit de bron van enkele zijn instrumenten onthuld: die instrumenten heb ik ook wel eens gezien en ik geloof niet dat die zijn gespoten. Spirituslak met de kwast opgebracht schat ik.
