Emmy Verhey stopt met concerten geven...

Prinsengrachtconcert: ook weer zo'n 'leuk meisje'. Hoe wordt de keus bepaald dat juist Zij de hoofdact mag doen?

 

Een wedstrijd gewonnen? Was zij vorig jaar de winnares van de Grachtenfestivalprijs is? Volgend jaar gaat Rosanne van Sandwijk zingen als artist-in-residence, omdat ze dit jaar gewonnen heeft.

 

Vanavond was Emmy Verhey een uur te gast in het radioprogramma Kunststof, ze sprak over haar afscheid als optredend violiste.

Over een jaar hangt ze haar Viool definitief aan de wilgen zei ze, en ik raak hem daarna niet meer aan, ik kan best buiten mijn Viool zei ze een beetje opstandig.
Dit antwoord sterkte mij in de gedachte dat beroeps muzikanten zelden echt van muziek houden.
Ik moet drie uur per dag studeren zei ze want anders gaat mijn spel achteruit, zelfs als ik tien dagen met vakantie ben geweest heb ik weer dagen nodig om mijn spel weer op het oude pijl te krijgen.
Nee ik ga echt niet meer spelen, ik ben zeer kritisch en als ik niet genoeg studeer gaat mijn spel achteruit.
Geen woord erover dat ze dan toch nog stiekem voor haar eigen plezier af en toe een riedeltje in de huiskamer weggeeft, ze stopt met haar vak punt uit, en zo sprak ze er ook over als over een vak, een stukadoor gaat tenslotte ook niet voor zijn plezier een beetje stukadoren, en zij niet vioolspelen.

Ik dacht aan mijn eigen gekras wat ik toch met zoveel liefde heb gedaan en nu nog een heel klein beetje doe, niemand luistert er naar er naar en ik krijg er geen geld voor en ook geen geklap, maar ik speel ik speel ik speel, ik moet letterlijk doodvallen wil ik er mee stoppen.

Dag Emmy je lijkt me best een aardige vrouw maar ik begrijp je niet, het ga je goed.

 

Tobias, ik wil hier weer op reageren.( volgens mij heb ik hier al eerder ergens iets over gezegd). Ik denk niet dat je zo'n lange carriere met de viool echt uithoudt als je niet van muziek houdt! De verwachtingen zijn altijd hooggespannen bij het publiek als je op het podium staat. Er zijn veel topviolisten waarmee je vergeleken wordt en je wilt ook niet al te hard je roem overleven. De eisen zijn dus heel hoog en het spelen thuis staat dus onder druk. Eindeloos blijven oefenen om aan de eisen te voldoen; doet meer aan topsport denken dan aan de sprankjes muziekliefde waar jij naar zoekt. Ik kan me voorstellen dat het overkomt als zou ze niet (meer) echt van muziek houden. Maar wat is dan die 'echte' liefde voor muziek? Lekker krassen op je instrument zonder applaus en honorarium? Iemand die als topvioliste die heeft leren leven met de hoge eisen van techniek en interpretatie zal de grootste moeite hebben met het onder ogen zien en horen van de in het spel sluipende gebreken. Dit is niet bepaald een benijdenswaardige fase voor hen! Eigenlijk kan ik mij heel goed voorstellen dat je dan begint te zeggen dat je nóóóit meer gaat spelen. En dat doe je dan inderdaad een hele tijd niet meer. Je creëert zo ruimte voor jezelf om op een dag stiekempjes te besluiten te spelen vanwege je nog steeds grote liefde voor muziek. Je hebt de verwachtingen van jezelf en anderen naar het minimum teruggebracht. Niet gestudeerd hebben is immers ook een reden dat het nu anders klinkt. Je speelt dan alleen als niemand het hoort, niemand er iets over zegt, alleen, hélemaal alleen voor jezelf omdat muziek ook een fantastisch expressiemiddel is en er zulke fantastische composities zijn gemaakt waarin je jezelf helemaal kunt laten opgaan.

En als je opstandig zegt dat je best zonder je viool kunt....ja, vooral dat opstandige geeft aan dat het toch niet als vanzelf is dat ze de viool aan de wilgen hangt. (Een opstandige jongere is ook bezig zichzelf vanuit het vertrouwde naar het nieuwe op te trekken, zich los te maken).

Ik merk ook op onze muziekschool in de regio bij beroepsmuzikanten (docenten die ook zelf optreden) bezieling en plezier in muziek, bijv. bij projecten waarin iedereen met iedereen muziek maakt. En bij degenen die op het cellofestival in Dordrecht amateurs les komen geven en degenen die daar op de planken staan.

 

Wat is een goede amateur en wat is een slechte en wie bepaald dat, en hoe kan ik weten of ik een goede of een slechte amateur ben, er nog steeds van uitgaande dat we het over zijn spel op een instrument hebben en niet of het een goed of slecht mens is.
Ik geloof ja weet bijna zeker dat iedere amateur zichzelf een goede bespeler vind, in gedachten staat hij voor een zaal vol publiek te spelen en is hij een top solist, na afloop buigt hij in de keuken tussen de keukenkast en de afwas staande dan ook voor het applaus dat hij in zijn hoofd hoort.
Een amateur is een liefhebber en iedere liefhebber is goed of hij nu goed of slecht speelt, het woord liefhebber zegt het al, hij heeft lief en iemand die liefheeft doet het altijd goed, ouders die hun kinderen liefhebben doen het ook altijd goed die hebben geen dikke opvoedkundige boeken nodig die zijn goed, en zo is ook de amateur goed, en als U het niet gelooft vertel ik het aan een ander.
prof.mr.drs.Tobias.

 

Ik heb veel in bejaardenhuizen gespeeld en er werd altijd hard geklapt voor mijn spel, en ik voelde me dan best wel een beetje vereerd en een goed violist, maar nu ik dit zo lees bekruipt me toch de twijfel, Oom Frits is niet de eerste de beste dus ik moet zijn oordeel zwaar laten wegen, zou ik dan toch een slechte amateur zijn, wel een amateur met liefde voor de muziek, maar een echte knoeier op de Viool.
Ik moet eerlijk voor mezelf zijn lees ik, maar ja ik ben eerlijk voor mezelf en ik vind mezelf een topper, en hoe kom ik er achter dat de mensen die mijn spel ook goed vinden er wel of niet de ballen verstand van hebben, die klappende bejaarden die vallen af dat is duidelijk, nou dat wordt wakker liggen vannacht.

 

Je hebt ook musici, die voor zichzélf de lat heel hoog leggen. Vervolgens zijn ze dan gestrest omdat ze aan hun eigen maatstaven willen/moeten voldoen. Muziek als prestatieslag en het zit dan "in het beestje ingebakken". Ik heb wel eens van zulke mensen ontmoet (en dat waren amateurs) en vraag me dan inderdaad wel eens af in hoeverre bij hen muziek niet een middel is geworden om hun eigen prestatieslag te leveren (of bevrediging van hun behoefte aan perfectionisme). En soms kun je inderdaad wel het gevoel krijgen dat ze niet echt van muziek houden, maar alleen kicken van presteren. Dat had net zo goed bijvoorbeeld een hardloopwedstrijd kunnen zijn, maar daar hadden ze dan kennelijk geen affiniteit mee.

En er zijn inderdaad ook mensen die zichzelf niet kritisch bekijken.
Vooral op die talentenjachten op t.v. zie je mensen die zijn opgejuind door hun omgeving en die krijgen dan de vraag: Heb je nog andere hobbys? Ga dat vooral doen, adios, de volgende (en we spreken gelijk af dat je niet meer terugkomt).
Bij wedstrijden in de klassieke muziek komt dat denk ik veel minder voor. Daar heeft vaak wel een muziekleraar invloed op het aanmelden (zoals bij het Christinaconcours). Of vergis ik me?

In bejaardenhuizen wordt wel geklapt, maar ook daar hoor je wel of het beleefd is of dat er werkelijk plezier aan je muziek is beleefd. Je zíet het ook. Er is zeker wel eer te halen, ook daar en het is waarschijnlijk zelfs een heel grote uitdaging om daar iets te brengen waar de mensen echt plezier aan beleven om dat te horen. Ook op de psychogeriatrische afdeling. Voor een muziekje wordt ook daar geklapt, maar het gaat er natuurlijk om of je de mens echt bereikt hebt en daaarvoor moet je toch iets meer doen en je openstellen voor de reacties (van subtiel tot luidruchtig).

 

Een heel fijn stukje Marcelita ik denk dat hiermee alles is gezegd, bedankt !

 

Hahaha, inderdaad Marcelita, bejaarden kunnen, net als kinderen, heeeeel eerlijk zijn. Ik herinner me een bezoekje laatst aan een groepje bejaarden, dementerenden, die bij iedere valse noot lelijker gingen kijken.

Maar waarom ze klappen? Ik denk dat zij, meer als anderen, door hun levenservaring anders kijken naar zo'n voorstelling. Ze zien en horen meer dan die valse noten. Het gaat voor die mensen meer om het plezier, inderdaad de liefde in het gekras, Tobias, niet de prestatie. Zij voelen dat je in de keuken een echt applaus wenst en willen je die van harte geven.

En ik snap Emmy ook niet. Heb zelfs wat medelijden met haar, als ze het inderdaad echt helemaal zat zou zijn. Ze is waarschijnlijk toch ooit begonnen met een viool omdat ze het leuk vond? Is dat plezier helemaal weg dan? Ik kan het me niet voorstellen, ik denk dat ze hem stiekem toch nog wel eens af en toe pakt. Hoop ik ook voor haar.

 

Emmy heeft de viool wel zelf opgepakt maar is daarna enorm gepusht door haar vader. Ze heeft daar gemengde gevoelens over want aan de ene kant heeft ze nooit een jeugd of zo gehad omdat alles op de viool werd gegooid maar van de andere kant heeft het haar wel een mooie carrière gebracht.

Of ze echt nooit meer speelt, ook niet voor haar zelf....geen idee maar dan zal ze daar publiekelijk niet vertellen denk ik. Zodra een professional minder uren per dag gaat spelen of een paar weken niet speelt zakt het niveau zo hard terug dat ze niet meer wil dat iemand het hoort. Ze is zeer kritisch op zichzelf...zeeeeeeeer kritisch. Als ze op 3/4 van haar kunnen terug zakt wil ze dat niet laten horen aan mensen en wellicht dus ook niet meer aan haarzelf.

Vraag me ook af wat ze doet met haar viool...is een klein fortuintje waard...mogelijk haar financieel pensioen? En ja, ga je dan op een viool van 1000 euro spelen?

 

Ik wil de sfeer niet bederven (misschien doe ik dat al te vaak), maar viool spelen in het geval van mevrouw Verheij is gewoon een vak. En afgezien van andere denkbare redenen te stoppen, is het ook mogelijk dat zij het wel gezien heeft. Alle 'Holde Kunst' ten spijt. Alleen al die reizen en die hotels. En de omstandigheid dat je gedwongen bent iedere keer op de toppen van je kunnen te presteren. Zoals ik een oude orkestviolist eens heb horen zeggen: 'Ach ja die Beethoven en die Haydn en die Schumann. En dat iedere morgen om kwart over negen weer".
En heel misschien willen handen en vingers en schouders niet meer zo goed. Het instuderen van nieuwe stukken wordt, met het stijgen de jaren, ook wat moeizaam.

Tenslotte wil ik niet uitsluiten dat haar viool waarschijnlijk op de veiling terecht komt: vaak staat er namelijk nog een restant lening tegenover. Theo Olof heeft, voor zijn eigen plezier, nog jarenlang op een viool van een paar duizend euro gespeeld.

Hopf

 

Je kunt zelfs jarenlang met plezier spelen op een viool van een paar honderd euro. De prijs zegt niet altijd alles over de kwaliteit van instrument en klank. Maar dat heb ik wel eens vaker betoogd.

Emmy Verhey heeft groot gelijk dat ze stopt met spelen. Mijn vader, hoofd ener lagere school, heeft na zijn zestigste nooit meer voor de klas gestaan. En dat was maar goed ook. Trouwens, Gioacchino Rossini (1792-1868) heeft na 1829 nooit meer een opera gecomponeerd, nog slechts wat koorwerken. Verder heeft hij wat zitten kokkerellen en zo, dus zich uitstekend vermaakt. Ik hoop dat Emmy nu ook eens tijd heeft voor een lekkere appeltaart of een fijne stoofschotel.

 

Ik schijn eerder de indruk te hebben gewekt dat ik een kritiekloos bewonderaar ben van 'Oude Italianen'. Nee dus. Die instrumenten zijn alleen nog van belang voor beleggers, verzamelaars met teveel geld en, vooral, veilinghouders. En dat bezitters van die instrumenten allemaal ongelofelijke (geluids)ervaringen hebben, neem ik dan ook maar voor lief. Een bijkomend probleem is dat ik het erg moeilijk vind het geluid van een viool te beoordelen als ik er zelf op speel. Een wolfje hoor ik heus wel, maar dat 'unieke' geluid? Dus ik kan me wel vinden in de opvatting dat een niet al te duur instrument behoorlijk kan klinken. Want soms heb je geluk.
Naast mijn 'gewone' viool beschik ik ook over zo'n ding met een ingebouwd etiket van een onecht kind van Stradivarius. De verkoper had het instrument vooraf gevernist en was de toets met zwarte verf te lijf gegaan. De reden van aanschaf bestond er uit dat het me leuk leek om nog eens aan vioolbouw te beginnen. Dan kon ik dat ding uit elkaar halen om eens precies te zien hoe de constructie er uit ziet. Maar na onze verhuizing is er geen ruimte meer voor een werkplaats. Ook zouden, vrees ik, mijn twee linker handen succes in de weg hebben gestaan. Om kort te gaan, de viool leeft nog steeds. Soms speel ik wel eens op en om nou te zeggen dat het pijn doet aan je oren, nee. De d-snaar klinkt wat nasaal maar dat is wellicht met een andere snaarkeuze te verhelpen. Ik speel, mogelijk uit gemakzucht, altijd op Olive snaren en misschien is het wel eens goed iets anders (en moderners?) te proberen.

Overigens heeft Rossini tijdens het koken nog wel één schitterend werk gecomponeerd, namelijk de Petite Messe Solenelle. En voorts ben ik van mening dat mevrouw Verhey al die appeltaarten en stoofschotels voortaan helemaal zelf moet opeten.

Hopf

 

Voor de amateurs is het intussen weinig anders. Ook als goede amateurgezelschappen - toch een enorm belangrijk deel van het Nederlandse klassieke muziekleven - financieel willen overleven in deze steeds subsidiearmere tijden, moet er aan 'strategische programmering' en marketing worden gedaan.

Ik zing een kwart eeuw in een goed amateurkoor (www.vukk.nl) dat beoogt het minder voor de hand liggende kamerkoorwerk te programmeren en daar twee keer per jaar een bescheiden concertreeks mee te geven. Maar als we de Penderecki's en Lauridsens en Daan Mannekes en Joep Franssens willen blijven zingen, dan moeten daar toch echt voldoende Bachs en Fauré's tegenover staan, anders kunnen we het wel schudden. De euro's die wij moeten uitgeven om e.e.a. op de planken te brengen zijn er wel veel minder dan het Nederlands Kamerkoor, maar het zijn even harde euro's, en ook bij ons moeten ze in dezelfde mate binnenkomen als uitgegeven worden.

Ook voor ons zijn zalen (veel) duurder en vragen solisten of begeleiders en ensembles (veel) meer. Want ja, er is ook een geldstroom van de amateurensembles richting de professionals, die worden ingehuurd om de concerten te verlevendigen of ondersteunen, en om meer publiek te trekken. Niet zelden gaat onze volledige recette en een groot deel van de geworven fondsen schoon op aan de beroepsmusici. Doe als amateurkoor maar eens Monteverdi's Vespri della Beata Vergine of Bachs Hohe Messe met een barokorkest. Dan moet je financieel van goeden huize komen. En het barokorkest kan de schoorsteen laten roken.

Daar komt voor amateurs nog een extra probleem bij: de hogere toegangsprijzen blijken in de professionele sector gemakkelijker te worden gevroten dan in de amateursector. Een tientje er bovenop (of zelfs aanmerkelijk meer tientjes) in Concertgebouw of Vredenburg leggen mensen wel neer (vergelijk het huidige prijsniveau maar eens met 15 jaar geleden; de inflatie bedraagt slechts 30%). Maar voor een amateurensemble, dat procentueel niet met lagere prijsstijgingen te maken heeft, is een tientje bovenop de toegangsprijs een schier onneembare veste. Als het al geen hara-kiri is.

Daarom doen we dit jaar alleen acapella programma's, en we voegen een Bach-uitkoop (Actus Tragicus) en Monteverdi (Lamento d'Arianna) bij Penderecki (Agnus Dei) en Perotinus (Viderunt omnes). Omdat we niet tegen lege zalen en lege portemonnees aan willen kijken. En om het financieel tekort op een eerder programma aan te vullen.

Geld en muziek; muziek en geld. Kunst om der kunsten wille. En de middelen om het, om der kunsten wille, te kunnen blijven maken.

 

Je illustreert hier duidelijk hoe we als amateurs a.h.w. helemaal aan het eind van de keten staan als het gaat om financiering van muziek(-projecten). Wij amateurs hebben de zorg dat onze liefhebberij betaalbaar blijft. Willen we uitdagende projecten van zo hebbelijk mogelijk niveau, dan moeten we ons een slag in de rondte organiseren (sponsoren regelen e.d.) om te voorkomen dat de eigen financieële bijdragen (lidmaatschap koor/orkest) drastisch stijgen.

Uiteindelijk blijven wij als amateurs consumenten, of je nu op het podium staat of in de zaal zit.
Dan blijf ik nog steeds muziekconsumptie toch wel een heel fijne manier van consumeren vinden!!!