Met welke methode hebben jullie viool leren spelen? Mijn vioollerares heeft de eerste lessen uiteraard besteed aan de juiste houding en aan de losse snaren. Na 4 weken zijn we begonnen met "Altijd is Kortjakje ziek". Op dit liedje zullen we een hele tijd blijven staan om de houding en strijkhouding verder bij te schaven en het vingerwerk vlotter te laten verlopen. Ik neem aan dat elke vioolleraar zo zijn eigen manier heeft om zijn leerlingen het viool spelen eigen te maken, dus ben ik wel eens benieuwd naar deze manieren. Gebruiken jullie een bepaald boek of zo? En, nog een laatste vraag: wat zijn jullie verwachtingen? In mijn diepste hartje hoop ik ooit in een orkest mee te kunnen spelen, maar eigen zou ik al heel blij zijn als ik met de volgende Kerst een leuk kerstliedje voor m'n zoontje kan spelen.
Ik heb nu 5 lessen gehad. Kan nu in 1 streek van de ene snaar op de andere overgaan en de eerste vinger plaatsen. Ik heb dus oefeningen met de losse snaar g-d-a-e en de wijsvinger op de snaar voor a-e-b-f Met de stol vloeiend van de ene op de andere snaar overgaan vindt ik wel moeilijk. Ook het tellen in de 3/4 maat is lastig. Donderdag krijg ik de vinger van de ene op de andere snaar laten glijden zonder hem op te tillen en daarna de vinger laten liggen. Dat laatste lukt me nooit denk ik, heb al even geoefend maar ik raak steeds 2 snaren tegelijk. Evengoed vind ik alles al moeilijk genoeg. Ik hoop niet dat ik de studie op moet geven want ik doe het erg graag. Ik heb geen ambities voor later, de studie op zich verschaft mij al heel veel plezier, als er maar vooruitgang in blijft zitten zonder al te veel herhalingen al is het dan niet veel. Jaap.
Dag Jaap! Ik vind dat je al erg veel geleerd hebt op een korte tijd! Je spreekt over dingen die bij mij in de les nog niet behandeld zijn. Ik heb nu zo'n 7 lessen achter de rug. Ik vind het allemaal niet zo makkelijk (vgl. met mijn blokfluitlessen van vroeger), maar, ookal zou blijken dat ik weinig of geen talent zou hebben, toch zou ik mijn lessen niet op willen geven. Het geeft me zo'n voldoening om te oefenen en te spelen.
Ik heb/neem geen les, heb ruim een maand een viool. En als ik een mic erbij haal, en die op een van m'n synthesizers aansluit en er dan wat effecten overheen gooi kan ik Jurassic Park spelen! Niet de muziek, maar het gekrijs van die T-Rex.. Maar serieus, was 't iemand al 'ns opgevallen hoe goed je (prehistorisch) dierlijk gebrul uit een viool kunt halen (zonder gekheid)? Op 't meer muzikale vlak moet Kortjakje al wel lukken. Enige probleem is dat ik zelden stem, als de snaren slap hangen dan zijn ze wat prettiger om in te drukken, lees: minder pijnlijk. Doch, als ik ff niet oplet staat die hele viool een hele toon te laag. Als ik daarna ga stemmen is alles weer bar pijnlijk! 't Is trouwens wel prettig om met een mic en koptelefoon te spelen, als je er een effect apparaat tussen zet. 't Motiveert me meer om te spelen omdat 't gewoon mooier klinkt. Lange galm, delicaat echo'tje, en de echte bikkel zet er een distortion bij! Problemen die ik ondervonden heb: - linkerhand vingers gaan niet altijd genoeg omhoog zodat je voortdurend flageoletten hoort. - strijkstok strijkt niet altijd 1 enkele snaar .. - polskramp na een uurtje spelen, niet bij het vasthouden, maar bij het NIET meer vasthouden.. - A snaar is wat pijnlijk soms, meer dan de E snaar, m.i. - met de stoute schoenen aan vibrato proberen is nog onmogelijk omdat m'n rechterhand met strijkstok de nijging heeft om gelijk mee te bewegen als ik vibrato probeer met links Verder gaat 's eigenlijk wel. 't Benaderen van noten gaat redelijk goed, doch ik zit er wel 'ns een kwarttoon naast. Soms zijn er lastige posities voor de vingers. (C-D op de A-snaar in de eerste positie)
Beste Nootje, Mijn lerares was van het begin af aan erg vooruitstrevend. En ben direct begonnen met toonladders. Zij speelde die dan mee en als huiswerk voor de volgende week moest ik de eerste toonladder kunnen spelen. Ook kreeg ik direct streekoefeningen van Sevcik voor mijn kiezen (snaren). Overleg anders eens met je lerares of het wat vlotter kan gaan. @MvS Jouw benadering van vioolspelen kan ik niet echt serieus nemen. Voor de pijn in je vingers kun je twee dingen doen, je instrument eens laten nakijken door een echte vioolbouwer (ja dat kan ook met een elektrisch instrument), misschien is de kam te hoog en andere snaren wil ook nog wel een groot verschil uitmaken. Voor het spelen je instrument stemmen is ook heel belangrijk anders leer je nooit de goede posities op de toets voor een zuivere noot. Ach ja en na een uurtje studeren voel je je vingers en je vingertoppen raken na verloop van tijd gewend aan de snaar, je hoeft overigens de snaar maar licht op de toets te drukken en hoeft hem niet door de toets heen te drukken. Druk je de snaren met te veel kracht tegen de toets dan doen je vingers binnen de kortste keren pijn en gaat de lol er af. Remi
Vanuit de point of view van een sounddesigner is mijn zienswijze al weer wat interessanter. Zo heb ik net ontdekt hoe je op de E snaar een poets-geluid kunt produceren, bijvoorbeeld een stroeve ruitenwisser. Heerlijk sounddesign instrument! De kam staat bij mij trouwens niet haaks op de klankkast. Ik heb ook niet de indruk dat 't een hele dure viool was, aangezien de muziekwinkel 'm mij zomaar mee gaf ter probeer. (niet eens naam/tel opgeschreven, doch via een ander zou 'ie me wel kunnen traceren, *als* ie er al aan denkt). Dus, niet te dure kwaliteit, maar ik vind 't goed zat. Ik gok dat Vanessa Mae uit mijn viool een betere klank krijgt dan ik uit de hare.. (niet die electrische dan eh, dat vind ik wel zo'n onzinnige klank). Anyway, aan 't eind van de hals zitten de snaren dicht op 't hout, maar meer naar de klankkast toe wordt die afstand groter waardoor je een snaar dus ook dieper moet indrukken.. hoort dat??
Vanuit de point of view van een vioolbouwer. Zo heb ik net ontdekt hoe je met een viool een kraakgeluid kunt maken door er simpelweg bovenop te gaan staan of een knetterend geluid door hem in de fik te steken. Ook het knal effect is heel mooi, door tegen een honkbal aan te slaan, of een golfbal. remi (Dit bericht is door remi bijgewerkt op 20/03/2007 om 10:23 uur)
Kan, maar is minder praktisch omdat je 't instrument dan kwijt bent. Ik denk niet dat je deze klankmogelijkheden moet onderschatten of wegwimpelen. Een klank is een klank, als een componist er een functie voor heeft ben je blij dat je'm hebt. Metname in films (horror/thriller) kan ik me er een functie bij voorstellen. In films wordt wel vaker onconventioneel omgegaan met instrumenten, denk maar aan bijvoorbeeld "Planet of the Apes" van Jerry Goldsmith.
Als vioolbouwer komt deze gebruiksmethode van een viool wel erg ruw over. Ik denk dat een geluid zich niet laat ‘designen’, want zodra een object een klank blijkt te kunnen voortbrengen heeft het die eigenschap in zich en hoeft er niets meer te worden ontworpen qua geluid: het is er immers al! Sound wordt naar mijn idee daarom niet gedesigned, maar hooguit samengevoegd waardoor het meer weg heeft van een compositie gebruikmakend van reeds bestaand geluid. Wanneer ik vervolgens verder lees kan ik niet anders concluderen dan dat bij deze wijze van toepassing van een viool er een aanzienlijke verarming heeft plaats gehad van zowel instrument alsmede de gebruiker. Een ‘poetsgeluid’ gelijkend op een stroeve ruitenwisser, zou ik toch liever hoorbaar maken met een èchte stroeve ruitewisser, dat vervolgens digitaal opnemen en eventueel later nog wat aanpassen middels wat ruisfilters (Fourier Transformation). Daar is niets vreemds mee, want de huidige electronische orgelbouwers doen niet anders dan de klank van diverse registers van echte kerkorgels ‘samplen’ en die klank vervolgens meegeven aan het electronische instrument om daarmee een zo natuurgetrouw mogelijke klank te kunnen weergeven. Daar is allerlei apparatuur voor nodig om dat in een geheugenchip te krijgen, maar daar zal ik nu niet over uitwijden. Wanneer een bepaald geluid zou lijken op ‘prehistorisch gebrul’ kom je in de problemen, want die diertjes zijn niet meer voorhanden, althans niet levend, zodat die niet 'gesampled' kunnen worden. Maar wie zegt dat een bepaald dierengeluid lijkt op ‘prehistorisch gebrul’? Dat is toch ook maar een aanname? Niemand van ons heeft het ooit gehoord! Of de kam op de viool scheef staat maakt in dit geval niet uit, want als viool wordt het instrument toch niet gebruikt: als er maar geluid uit komt is het devies. En pijnlijke vingers? Ik zou er gelijk mee stoppen en heel eenvoudig een vioolgeluid synthetiseren uit de kennelijk oneindige reeks van digitale mogelijkheden die er zijn. Is dat ook niet het werk van een sounddesigner? Ja, Vanessa zal zeker een beter geluid krijgen uit het instrument, maar dat mag ook geen wonder heten. Vioolspelen doe je niet even op een zondagmiddag in een paar uurtjes. Er een klank uit krijgen kan iedereen, zelfs peuters, maar dat mag toch echt geen vioolspelen heten. Maar wat zal ik me druk maken, vioolspelen, daar gaat het u ook niet om begrijp ik? Het had evengoed een zeepkist kunnen zijn, of een blok hout, of een stuk metaal, daar zit ook geluid in. In feite zit overal klank in, je moet het wel kunnen horen ook al ben je niet doof.
Na mijn eerste vioolles kreeg ik als huiswerk voor de week erna mee dat ik uit moest zoeken wat voor geluiden ik allemaal uit een viool kon halen. Zo veel mogelijk. Dat was nog dat "zo veel mogelijk" ook geen beperking was en ik vond dat alles wat ik had te weinig was. Op les (ik zat ik een groepje met twee anderen) had ik uiteraard de meeste geluiden en we konden ze lang niet allemaal doen... Maar daarna gingen we echt viool spelen. Geluiden halen uit het instrument om het instrument te leren kennen, is denk ik helemaal niet slecht, maar het moet er niet bij blijven, want dan kan je niet stellen dat je "viool speelt". Daarna begonnen we uit "Tetratunes" (in dat boekje is geen notenschrift, maar het is anders op geschreven...) en daarna kreeg ik "haren op snaren, deel 1" (en ben uiteindelijk tot deel 3 of 4 gekomen) en "Waggon Wheels" of "Piece by piece". Ik ben begonnen toen ik negen was, dus dit zijn echt kindermethoden... Maar ik meen me te herrinneren dat Waggon Wheels en Piece by piece best wel ok liedjes hadden. Twee en een half jaar geleden ben ik begonnen met cello en daar kreeg ik suzuki boekjes (ik volg niet de hele methode, maar speel wel die liedjes). Voor viool zijn er ook suzuki lesboeken, en ik denk dat ze wel bij de plaatselijke bieb te leen zijn, dan zou je er eens in kunnen kijken. Het is allemaal wel echt gericht op kinderen, maar je hebt in ieder geval muziek voor je staan die je kan spelen (zeker de eerste dingen uit suzuki; twinkle twinkle little star is te vergelijken met altijd is kortjakje ziek). Hopelijk kun je hier iets mee en blijven we zo weer bij de vioollessen
In mijn tijd toen ik met vioolles begon waren er nog geen kindermuziekboekjes zoals Suzuki. Maar dan spreek ik ook over een andere eeuw: 1957 (!). Ik begon met een groepje van vier, allemaal van zo’n beetje dezelfde leeftijd: een jaar of acht. Er was een meisje bij, die speelde op haar eigen 4/4-viool (was groter dan ik, en ik wàs al groot!), de rest was gehuurd want we hadden allemaal een ¾ van de muziekschool. De allereerste kennismaking met de viool heeft diepe indruk gemaakt: de leraar speelde zowaar driestemmig! Dat dat kon. Had dat nog nooit eerder gehoord. Prachtig vond ik dat! En dan het verschil tussen een vlakke toon en eentje met vibrato: wat een verschil, hoe kon dat? Na een half jaar of zo werd de groep gehalveerd, want er waren er twee die de hele voortgang in de ontwikkeling van het vioolspel tegen hielden. Nog een vijftal maanden daarna had ik alleen les. En de voortgang ging –en zo gaat dat altijd- stapsgewijs: eerst denk je dat je geen steek verder komt en dat opeens zie je een enorme verbetering. Ik begon met –voor de wat oudere lezer vast wel bekend- de boeken van Mathieu Crickboom, een toendertijd bekend Belgisch vioolpedagoog. Er waren zo’n acht (?) delen van en die werden dan gecombineerd met de oefeningen van Sèvçick, die Remi ook nog steeds onder z’n hoede heeft als ik het goed heb. Daarbij Schülerconcert van Seitz, een stuk van Oscar Rieding. In de laatste stond erbij: “Piece In the style of Mozart” en dat vond ik altijd zo apart omdat niemand ene Rieding kende, maar Mozart wel natuurlijk. Was wel een aardig stuk. Daarnaast was ik bijna overal aan het spelen: in het Jeugd & Muziek-orkest (heel bekend destijds!) met Ru Sevenhuysen aan het (schrik)bewind! JM met z’n zogeheten werkavonden, waar je je kunnen ten gehore kon brengen. Ik was er meestal wel bij, soms samen met m’n broer die ook viool speelde: wij speelden dus bijna alle duo's die er te krijgen waren zoals die van Mazas, Pleyel, Haydn, Kalliwoda. Heel leuk om te doen. Daarnaast en later, diverse gelegenheidsorkesten met Kerst, Pasen etc. Een symfonie-orkest en een operette orkest. Met Pasen was altijd erg mooi: de Johannes Passion spelen meestal in een grote kerk: heerlijke muziek van Bach. En dan niet te vergeten mijn eerste kennismaking met die prachtige muziek van Gabriel Fauré: Requiem opus 48. Ik was er echt van ontdaan, vooral het deel "Libera me". Ik denk dat het uitmaakt of je er zo’n beetje dag en nacht op speelt op die viool of dat je een paar uur vòòr je vioolles nog even je oefeningen doorspeelt, want met dat laatste, neen dan kun je er beter nog eens goed over nadenken of dàt het wel is, die viool.
Als dat een criterium voor het welslagen is wordt ik vast nog eens een groot violist. Want als ik even tijd heb speel ik mn oefeningen. 's Morgens voor mn werk, gelijk als ik thuiskom, na het eten en voor het naar bed gaan. Alleen, al doe ik het erg graag, het moet gewoon zo vaak om mn lesjes binnen een week te kunnen. 'k Gebruik nu mn wijsvinger en de middelvinger en voor het eerst 1/8 noten en het gelijktijdig neerzetten van de 1ste en 2de vinger. 't Wordt er niet makkelijker op. Maar we gaan gewoon door, ben nu al trots op wat ik allemaal al in 2 maanden heb geleerd. Jaap. (Dit bericht is door jaap bijgewerkt op 20/04/2007 om 22:09 uur)
Inmiddels is het oktober, 8 maanden op les. En ik speel nog steeds elk vrij moment. Is ook wel nodig, met alleen even voor de les wat oefenen kom ik er niet. Ben nu met de pink bezig, is wat moeilijker te sturen en minder kracht erin. Ook de grote afstand tot de 3de vinger is moeilijk aan te houden bij het gelijktijdig neerzetten. Maar we oefenen vrolijk door. Jaap.
Alle begin is moeilijk. Maar juist de vingerzetting moet er enorm inslijten. Na verloop van tijd (en nee, vast niet binnen een maand) gaan die afstanden automatisch, maar ook dan moet je er op blijven letten dat je zuiver speelt... Ik moet dat ook nog steeds met alles wat ik doe op mijn cello, al speel ik inmiddels wel in 5 posities ofzo (die heb je bij cello eerder nodig dan bij viool trouwens en ik tel de halve positie ook mee), en ook de grote greep, waar ik nog steeds heel veel moeite mee heb, ook al speel ik die al drie jaar (bijna, denk ik). Maar plezier is belangrijk en plezier in het oefenen ook! En zolang het leuk is moet je niet stoppen natuurlijk!
“Maar juist de vingerzetting moet er enorm inslijten”. Ik heb me altijd verbaasd wanneer je een stuk uit je hoofd leert spelen hoe eindeloos vaak je dan steeds dezelfde vingerzetting herhaalt. Kennelijk is het geheugen in staat niet alleen de melodie te onthouden, maar ook de volgorde waarin de vingers gezet moeten worden. Is het wel de melodie of is het ook en vooral de combinatie van die twee: vingerzetting èn melodie? Ik heb ooit eens een paar stukken in het openbaar ten gehore gebracht: uit het hoofd. En je vaart volledig op het zoals Daphne het noemde: “ingeslepen rijtje tonen, vingerzettingen”. Heel wonderbaarlijk. Wanneer een stuk er eenmaal ‘in zit’, raak je hem ook niet meer kwijt. Het kan best zijn dat je niet alles direct weer paraat hebt, maar na een paar keer oefenen komt het gewoon weer boven water. Zelfs na vele tientallen jaren. Blijkt dat de volgorde van het zetten van de vingers meehelpt de melodie correct weer te geven. Althans zo is het mij vergaan. Niet alleen bij vioolstukken, maar ook bij orgelwerken. Blijkt ook maar weer eens dat het spreekwoord: “jong geleerd is oud gedaan” hier geldt, of is het een totaal ander verschijnsel? Iets met de nog onverklaarbare werking van de menselijke geest? Het geheugen? Het brein? Opmerkelijk is ook dat wanneer er een andere vingerzetting wordt geprobeerd het stuk opeens onspeelbaar wordt. Ik ben nog meer verbaasd bij solisten die rustig drie kwartier een stuk uit hun hoofd spelen en bij de wat modernere werken weinig steun hebben aan de melodie. Zou dat dan pleiten voor het echte 'inslijpen' van de volgorde van de reeks vingerzettingen? Wie durft? Frits
Frits, ik denk dat je gelijk hebt. Maar dat is ook niet heel verwonderlijk, omdat je verschillende manieren van onthouden hebt. "Gewoon" met het hoofd, maar ook motoriek is een soort van onthouden. Ik kan het nu even niet goed verwoorden, maar ik heb het in een artikel voor mijn studie moeten lezen (misschien wel in de reader die ik nu voor een tentamen aan het leren ben). Als ik het weer heb, zal ik het plaatsen.
Hallo, Dit is mijn eerste posting, maar vanwege het onderwerp, het aanleren van muziek, kon ik het niet laten in te schrijven. De opmerking dat bij het uit het hoofd leren van de muziek de motoriek ook meewerkt, kan ik voor mijzelf althans, bevestigen. Ik merkte dit altijd al bij het kiezen van telefoonnummers: het patroon dat je intoetst op het keypad helpt bij het onthouden van het nummer. Maar ook de toontjes die je hoort (ta-ta-tu-ti-ti-ti-ti levert het werk van mijn echtgenoot op ). En bij mijn pogingen om piano te spelen, kom ik dit ook weer tegen. Leuk om in dit verband te lezen is het volgende werk (geen financieel belang hierbij): http://members.aol.com/chang8828/contents.htm Er staat een stuk in over memorizeren en waarom het belangrijk is de verschillende methodes van memorizeren in je studie toe te passen. Een boeiend boek, dat ik zeer bruikbaar vind bij mijn pianostudie. Niet alles, maar als ik vastzit, geen vooruitgang meer boek, dan ga ik lezen en probeer wat van deze studiemethodes toe te passen. Het heeft mij in ieder geval voorbij het punt gebracht van uitsluitend eindeloos liedje herhalen in de hoop dat het dan beter gaat worden. Dat gaat het dan niet. Door gerichtere aanpak lukt me dat nu wel. Oh, en les van een goed docent, dat is voor mij toch ook wel erg bruikbaar voor het verbeteren van de techniek Nu zal ik even uitleggen hoe ik op dit forum verzeild ben geraakt: Mijn echtgenoot en een zoontje van mij spelen viool. Omdat ik regelmatig meega naar de suzukiles van mijn zoon, met viool van echtgenoot, heb ik mij de allereerste beginselen van viool ok eigengemaakt. En ik vind het leuk!!!! Ik heb viool altijd al een mooi instrument gevonden, net als piano. Hiet mooie aan een piano vind ik, dat het een individueel instrument kan zijn, maar ook in samenspel mooi gebruikt kan worden (ofschoon ik dat enorm moeilijk vind omdat de pianomuziek al snel te moeilijk is als begeleiding van een eenvoudig stuk voor bijvoorbeeld viool, of, mijn eerste instrument, de fluit). Het mooie aan de viool vind ik dat het een prachtig instrument is om te gebruiken bij samenspel, maar er ook prachtige solostukken mee kunt spelen. Ach, ik ben gewoon een muziekliefhebber die helaas een echt talent mist en daarom maar wat aanklungelt op de instrumenten die ik in handen krijg (behalve blaasinstrumenten, die ga ik niet zomaar delen met anderen). Goed, een heel verhaal dat voor viool van weinig belang is, ben ik bang. In ieder geval vind ik het erg leuk dit forum te heben gevonden en zo wat meer te kunnen lezen over lotgenoten die, kennelijk ook op wat latere leeftijd, pas met viool zijn begonnen. Groeten, Angie
Dag Angie, welkom op dit Forum. Leuk dat je de moeite hebt genomen een reactie te plaatsen. Ik heb de link geopend en dan merk je dat je nog wel even bezig bent, wanneer je alles wilt lezen. Een heel interessant artikel. Ik heb een selectie gemaakt en wil in die zin reageren: In post#16 schreef ik: “Wanneer een stuk er eenmaal ‘in zit’, raak je hem ook niet meer kwijt”. In het aangegeven artikel van Chuan C. Chang lees ik: “Memorize as many pieces as possible before the age of 20. Pieces learned in those early years are practically never forgotten and, even if forgotten, are most easily recalled”. Ik was me er in die post niet van bewust, dat de leeftijd waaròp je een stuk uit het hoofd leert, er toe doet. Kennelijk gaat het onthouden het beste vòòr je 20e. In mijn geval was dat ook zo: ik heb diverse stukken uit het hoofd leren spelen toen ik een jaar of 15 of 16 was, ruim voor mijn 20e. Waaròm dat zo werkt heb ik nog niet gelezen, maar het artikel beslaat vele pagina’s zodat ik het wellicht nog wel verklaard vind. Heel opmerkelijk vond ik de uitspraak van Chang, dat de geheugenfunctie veel langzamer afneemt bij het ouder worden, wanneer je eenmaal hebt geleerd uit het hoofd (piano)muziek te spelen: “Memorizing piano music will not only improve your memory in daily life but will also slow down memory loss with age and even improve the brain's capacity to memorize” (Chapter I, Sectie III 6a) . Ik neem voor het gemak maar even aan dat het niet alleen opgaat bij pianomuziek! Hmm: dat zou een aardig onderwerp zijn bij het bestuderen en verhelpen van de ziekte van Alzheimer lijkt me. Misschien nu een jonge promovendus geïnteresseerd? Een verhaal over de toetsvolgorde van mijn telefoonnummer: destijds had ik 25802 als abonneenummer. Wanneer je dat intoetst merk je, dat het –bij een toestel met druktoetsen- alleen de middelste rij betreft en dan ook nog van boven naar beneden met een herhaling van het cijfer twee. Dat was natuurlijk puur toeval, maar wel een combinatie die het nummer voor anderen heel gemakkelijk te reproduceren maakte. In dit geval meer gericht op het inslijpen van de zeer gemakkelijke volgorde dan op het onthouden van een serie toontjes, zoals bij Angie het geval is. Misschien gaat het bij het instuderen op een muziekinstrument ook wel op die manier? Motoriek prevaleert soms boven geheugen? Frits
Hallo Frits, Het lijkt mij inderdaad dat het voor alle soorten muziek instuderen opgaat, maar Chang heeft nu eenmaal ervaring met piano. Ik moet zeggen: de Suzuki methode die mijn zoon gebruikt voor het leren viool maakt gebruik van uit het hoofd leren en dat gaat als een trein. Ik hoor wel als kritiek dat studenten dan slecht zijn in noten lezen, maar gelukkig leert hij dat met muziek op school. Voordeel vind ik dat je goed kunt concentreren op luisteren, zodat je snel leert je vingers op de juiste plek te zetten en correct te spelen en dus niet bezig bent de noten te ontcijferen. Er blijft dan meer over om ook op het strijken van de stok te letten. Het snel aanleren van echte liedjes werkt heel motiverend bij hem. Hij is nu 9. Groeten, Angie
