Hey allemaal, Een vraag van mijn kant, weet iemand of er hier in Nederland ook een club of zo is van amateur vioolbouwers. De reden is dat ik (eindelijk) weer begonnen ben met het maken/bouwen van een viool. Tot nu toe heb ik nog niets gevonden binnen Nederland, ik krijg wel wat ondersteuning van Alexander Oosten (vioolbouwer in Rijswijk), lees me helemaal suf en surf internet af naar informatie over vioolbouw en al wat er mee te maken heeft. Ook moderator Bert Boon heeft mij al geholpen aan adressen voor vioolbouw schaafjes en ander nuttig gereedschap. Maar toch de grote vraag is: Is er in Nederland een club of vereniging van vioolbouwers (amateurs), ik heb dus geen Mittenwalt opleiding maar... ben heel, heel enthousiast bezig. Met vriendelijke groet, Remi Klaui Edit: Wel wat info gevonden: bij het atelier voor muziek en ambacht in Utrecht begeleid Bas Maas bij het bouwen van o.a. de viool.
De vereniging Huismuziek heeft ook een afdeling Bouwerskontakt: http://www.huismuziek.nl/site/index.php?index=12&db_id=0. Ik denk dat je daar wel iets aan kan hebben.
Ik sluit mij bij de vorige spreker aan: in Nederland is bouwerscontact de club die voor hobby-bouwers van strijkinstrumenten het meest te bieden heeft; cursussen en wellicht ook info-uitwisseling. In het Engels zijn er ook fora. Strijkinstrumenten bouwen blijft echter een nogal individuele activiteit; je moet het uiteindelijk toch leren door het veelvuldig zelf te doen.
Alvast heel erg bedankt voor de reacties. Ik ben via de reacties weer een stapje verdergekomen. Tja vioolbouw is voornamelijk doen, doen en nog eens doen. Zelf ben ik al begonnen met het tekenen, en snijden van een hals/krul, een aantal beitels en gutsen gekocht, een schraapstaal, slijpsteen en zo. Eerst flink oefenen op een stuk vurenhout (lekkergoedkoop) en straks als ik tevreden ben over mijn vaardigheden ga ik me uitleven op een mooistuk esdoornhout. Met vriendelijke groet Remi BTW, ik heb inmiddels ook het boek Die Kunst des Geigenbaues van Otto Möckel en een boek The making of stringed instruments.
Ik kan amateur of prof van harte aanraden eens te kijken op http://www.darntonviolins.com/ethan/Ethan'sViola.html Zo wordt een (alt)viool gebouwd (al kan het natuurlijk ook anders). Darnton is niet alleen vioolbouwer, maar ook een goed fotograaf.
Beste Bert, Hartstikke bedankt voor de informatie. Zelf ben ik druk aan het zoeken en google is natuurlijk een grote vriend. Ik heb al flink wat informatie gevonden (google: carving violinscroll of cutting violin scroll) en dan kom je heel wat nuttige informatie tegen. Maar je gaf al aan dat doen de beste leermeester is. Dus, vanavond weer met de proef hals bezig geweest... en, verpest. Vurenhout is nu eenmaal heel zacht en bros, splintert snel (scherp gereedschap (kom ik later op terug)) dus... een keer te veel kracht zetten en ja hoor, versneden. Althans er brak een stukje hout af. Niet getreurd, vioolbouwen (maken) leer je niet 1,2,3. dus naar de kelderbox, nieuw stuk hout gezaagd, geschaaft en morgen gaan we gewoon weer overnieuw beginnen. Helaas kun je bij het maken van een viool geen plamuur gebruiken en wordt iedere fout/mis snede heel hard afgestraft. Naar mate ik meer bezig ben met vioolbouw krijg ik steeds meer respect voor instrumentbouwers. Mijn hemel wat een precies vak is dit, alles wat je fout doet wordt direct afgestraft, niets maar dan ook niets te verdoezelen...niets. Met vriendelijke groet Remi Klaui
Hoi Remi, Ik ga in het najaar de cursus bij huismuziek in Arnhem doen, samen met mijn moeder. Ik heb geprobeerd een krul uit meranti te maken, maar dat was wat te 'warrig', net als jouw vurenhout (denk ik). Ik heb nu een stuk esdoorn gekocht en door midden gezaagd, zodat ik twee krullen kan oefenen. Ik heb inmiddels ook al wat gereedschap gekocht bij Dick in Duitsland en Pro Arte in Belgie. Ik ben alleen nog op zoek naar een manier om een buigijzer te maken. Ik heb al wel veel tips gekregen, ook van Bert Boon en van Matthieu Besseling. Ik denk dat ik binnenkort eens naar de smid in het dorp ga om te kijken of die me kan helpen. Waar heb jij jouw gereedschap vandaan? Groeten van Anner
Beste Remi, Ik ben juist blij dat je geen plamuur kunt gebruiken bij het bouwen van strijkinstrumenten. Het is inderdaad verstandig eerst goed te leren hoe je je gereedschappen slijpt. Een beitel, schaaf, mes of guts moet zo scherp als een scheermes zijn, anders begin je er niets mee.
Beste Anner, Mijn gereedschap (beitels, gutsen slijp/wetstenen enzo koop ik heel dicht bij huis. Hier in schevenigen bij de Beeldhouwwinkel http://www.beeldhouwwinkel.nl/ aan de haven. Ten eerste hebben ze heel veel, geven goed advies en zijn niet duur. Goed gereedschap heeft nu eenmaal zijn prijs en je kunt niet verwachten dat een goede gust van een goede staalsoort goedkoop kan zijn. Daarbij heb ik zelf in de loop van de jaren (ik ben dus al 46 jaar) best wat gereedschap bij elkaar gesprokkelt. Een aantal goed beitels, zagen, klemmen en allerhande huis tuin en keuken gereedschap. Maar ook micrometers, schuifmaten, linealen (rechte metalen) etcetera. Toch blijft er voor het bouwen van een viool genoeg over om af en toe voor te sparen, neem nou de schaafjes (IBEX) best wel duur en als je er ook nog een getande beitel bij wilt hebben! Dan nog een goede slijpmachine (nat) en nog even een polijstband maken. Nog een poets schaaf er bij (c.a. 139 euro), misschien een lintzaag (maar die hadden Amati, Stradivarius en zo ook niet). Ook struin ik regelmatig rommelmarkten af en vind soms best (oude) bruikbare dingen, laatst nog een blokschaaf met veel houtworm, de schaaf staat inmiddels in de petroleum en de beitels zijn geslepen. Beste Bert, Ja, geen plamuur (en dat is maar goed ook), maar ieder(e) fout(je) wordt zo hard afgestraft. Net iets te veel of iets te diep gestoken en daar gaat je ideaal beeld van je krul of van je welving. Als jij zelf nu eens mis-steekt, uitschiet, hoe los je dit dan op, er valt zo weinig te verdoezelen. Ik realiseer me dat als je begint je een ideaalbeeld voor ogen hebt en dat de realiteit is dat je soms concessies moet maken. Maar al de details van een viool, kun je juist zo weinig concessies mee maken. Met vriendelijke groet Remi Klaui
Vandaag ben ik weer eventjes bij de heren van de beeldhouwwinkel geweest (en werd geholpen door iemand die zelf viool speelt) en heb een oplijst zet gekocht. Eenmaal thuis eerst even eten en dan slijpen en polijsten. Mijn beitels en guts zijn nu dus super scherp, echt super scherp. Ik dacht dat ze scherp waren maar nu zijn ze het echt. Eerst heb ik ze geslepen onder een hoek van c.a. 27 graden, daarna ge wet op een geoliede wetsteen en toen op eerst een vilten schijf gepolijst met het grove oplijst middel en toen met een lappenschijf met het fijne polijst middel. Tlekens natuurlijk even de scherpte getest op wat vuren en beuken hout. Na het polijsten op de lappenschijf glimmen de snijvlakken als een spiegeltje en kun je je letterlijk met een beitel scheren. Tevens hebben ze redelijk wat hout voor beeldhouwwerk (wilg of zo) dat goed te snijden is en ongeveer drie tot vier keer zo goedkoop als esdoorn/ahorn is. Mooi hout om op te leren snijden dus. Daarbij speelt die man in de winkel ook nog eens viool, heeft verstand van beitels, slijpen, wetten en is ook nog eens reuze enthousiast. Misschien morgen toch maar wat hout kopen (eindelijk geen vuren meer) en weer een stapje verder komen op het pad der vioolbouw. Tot zover. Met vriendelijke groet Remi Klaui
Remi, vioolbouw is beginnen met lezen, veel lezen (er is ontzaglijk veel literatuur in allerlei talen) en daarna beginnen en leren van wat je fout doet. Je leert namelijk ook hoe je (sommige) fouten weer ongedaan kunt maken. Iedere vioolbouwer weet echt wel waar het eigenlijk anders had gemoeten, maar is ook zo kundig daar een goede oplossing voor te creëren. Otto Möckels's "Kunst des Geigenbaues" is wel een standaard werk, maar hier en daar ook een beetje achterhaald: in zijn boekwerk wordt nauwelijks aandacht besteed aan de afstemming van de bladen in samenhang met de toets en staartstuk. Raadpleeg daarvoor de artikelen die gepubliceerd zijn door Hutchins, Schleske en Jansson, om maar een paar autoriteiten op dit gebied te noemen. De methode die hij beschrijft om na de 'isohypsen' te hebben overgebracht op de bladen, te voorzien van gaten is erg riskant en heeft mij ooit eens een mooi bovenblad gekost. Eenmaal te diep geboord en je bent verloren. Heb ik daarna nooit meer gedaan. Maar begin niet met inferieur hout zoals vuren voor een krul, maar dat zei Bert Boon ook al dacht ik. Ja, je kunt een cursus volgen in een groep maar je bent en blijft toch altijd individueel bezig. Je kunt niet met z'n tweeën een krul snijden. Wat je er leert is wat je beslist niet moet doen en als je dat alvast weet scheelt dat weer een hoop frustratie. Is deze cursus misschien wat voor je? zie http://users.bart.nl/~bstreet/index.html Slechts EUR 500,= voor tien dagen vioolbouw in het land van Bartje! groet, Frits
Dankjewel voor de reactie Frits, Ik heb inmiddels contact met Bart S., niet voor het bouwen maar meer voor het boek dat hij wil gaan maken, maar toch bedankt voor de tip. Waarom ik met o.a. Vuren en Essen ben begonnen is omdat ik geen ervaring had met (fijn)hout bewerking. Ja, een spijker ergens in slaan of een zwaluwstaart en of pen/gat-verbinding. Kortom huis, tuin en keuken timmerwerk, niets van een instrument maken. Als je dan begint met een (prijzig) stuk Ahorn voor een hals en je weet nog niet hoe te beginnen, en het gaat de eerste keren fout. Dan is een goedkope houtsoort lijkt mij een mooie start. Ja, nu is het duurdere hout, het Fichte en Ahorn en Ebben aan de beurt. Natuurlijk is het ook nog een uitdaging om een mooi resultaat te bereiken zonder "speciaal" gereedschap. Het maken van een viool is een blijft constant een uitdaging om er het mooiste van te maken, het repareren/restaureren van een instrument is nog vele malen moeilijker. Bedankt voor je tip, ik zal zeker contact op nemen met Bartholome voor een cursus (ik spreek hem binnenkort toch i.v.m. het boek over Cuypers) Met vriendelijke groet Remi
Zo duur is een stuk Esdoorn toch niet. Als je toevallig in de buurt bent van de Arnhemse Fijnhouthandel (AFH) zie: http://www.af.nl , kun je ongevlamde esdoorn (ook wel Amerikaans Esdoorn genoemd) krijgen om mee te beginnen want: bedenk wel, hoe geflamder je esdoorn deste moeilijker te bewerken. Dat geldt niet alleen voor de krul maar ook voor de krans waar, bij het op dikte brengen daarvan de stukken er heel gemakkelijk uit vliegen als je geen getande schaafbeitels gebruikt. Ben je al een beetje bekend met dat hout -het heeft een zeer dichte structuur- dan kun je overgaan op het nog moeilijker te bewerken "geriegeltes Ahorn" oftewel: de Acer Platanoides die eveneens bij diezelfde AFH te krijgen is. Om nu het houtbewerken met ongeschikt gereedschap te gaan zien als een uitdaging lijkt me ronduit onverstandig en de zin daarvan ontgaat me. Mijn advies is daarom: niet doen! Zonde van de inspanning en je loopt nog grote kans op verwondingen ook! Want een goedkoop stuk gereedschap is maar voor heel korte tijd scherp. En alleen over (vlijm)scherp gereedschap heb je controle!! Laat vooral je oog voor schoonheid van de vormen het werk doen bij de beoordeling van de gratie die een krul moet uitstralen. Dat moet je ook eerst leren zien natuurlijk. [Gemeentemuseum in Den Haag: daar zijn nog een paar Boumeesters en Jacobs's te zien! Kijken en genieten.] En teken een aantal malen een krul zoals jij denkt dat ie mooi is: zijaanzicht en frontaal. Wees ook en vooral erg kritisch door proberen te ontdekken waarom een lijn niet sierlijk loopt en verander hem dan en kijk weer (niet te dikke potloodlijn hanteren). Het is een soms eindeloos zoeken naar en proberen te vinden van die ene ultieme gracieuze vorm. Daarom is een handgebouwde viool nooit gelijk aan de volgende in tegenstelling tot zo'n machinaal gefreesd geval uit de massaproductie. V.w.b. ebbenhout: dat is geheel anders dan de andere eerder genoemde soorten. Is moeilijk uit te leggen met woorden. Moet je gewoon ook ervaring mee op doen om te weten wàt er zo anders is. Met minder dan scherp gereedschap kom je hier helemaal niet uit de voeten. Hebben ze ook bij de AFH maar dit is wel echt prijzig. Als het kan, koop dan een behoorlijk blok: heb je jaren profijt van. Denk eens aan het zèlf vervaardigen van een staartstuk met ingelegd bot (bot of been o.a. te verkrijgen bij ProArte: afdeling gitaar in diverse afmetingen). Prachtig om te doen!! Geeft je veel voldoening! succes met het vinden van een niet al te prijzig stukje esdoorn en met de schepping van een krul. Als 't ie klaar is leg je hem maar eens digitaal vast om te versturen. Frits
Beste Frits, Ahorn niet duur? Een redelijk goedkoop stuk voor een hals kost toch snel een 15 tot 20 euro, als je dat de eerste keer zo de vuilnisbak kan ingooien is het best zonde. Dus heb ik eerst geprobeerd op goedkoop hout, tot ik de juiste werkwijze had. En dan is het Ahorn/Esdoorn inderdaad ineens heel anders werken. Wat de scherpte van het gereedschap betreft maak ik me geen zorgen. Hoewel ik (nog) niet nat kan slijpen, heb ik van diverse professionals wat richtlijnen gekregen met betrekking tot slijpen, wetten, honen en polijsten. Voorlopig nog sparen voor een Tormek slijpmachine, want nat slijpen (eigenlijk gekoeld slijpen) is toch het mooiste en beter voor je toch al kostbaar gereedschap. De rest... de wetstenen (diverse soorten) Belgischblok, hoonsteen uit de USA en natuurlijk de polijstschijven, vilt en lappenschijven en de leren riem met polijstpasta. En als Remi zegt pas op dat mes is scherp, dan is het ook scherp. Nee een goedkope hobby is het niet , schaafjes (Ibex) kosten al snel een eurootje of 35 per stuk, reserve (getande beiteltjes) een setje gutsen kost ook het nodige, een werkbank, zaag, een goede schaaf, diverse klemmen, noem maar op. Alles bij elkaar kom je op behoorlijke bedragen. Vandaar dat ik dus ook een beetje rustig aan doe met het aanschaffen van het een en ander. Met vriendelijke groet Remi
Beste Remi: V.w.b. de Tormek: heb ikzelf al jaren lang zeer veel plezier van en destijds voor zo'n NLG (toen nog) 1000,= aangeschaft. Toen zei ik: had ik veel eerder moeten doen, omdat ik ook met allerlei typen wetstenen aan de gang was. Let er op dat er twee uitvoeringen zijn: Supergrind 2000 en de Supergrind 1200. Ze zijn schrikbarend duur maar echt een fantastische machine, mede dankzij de lederen wetschijf. Ik heb er toen ook nog een geprofileerde lederen wetschijf bijgekocht ivm wetten van de gutsen. De slijpsteen van type 2000 heeft een 5 cm grotere diameter en dat heeft als voordeel dat je slijpvlak nagenoeg recht is, bij een kleinere diameter is het slijpvlak zichtbaar hol. Er staat je nog wat te wachten: een mooi stuk gevlamd maple uit èèn stuk afkomstig uit Slowakije (firma 'Violin Maple') kost al gauw zo'n EUR 108,= zie : http://www.violinmaple.com/productandprices.html Esdoorn (Ahorn): bij de AFH kun je zelf een stuk(je) uitzoeken, de prijzen staan erop zodat je de kosten zelf in de hand hebt. Dat geldt overigens ook voor een stuk ebben. Bovendien zijn het erg aardige lui, die je graag verder helpen. Ik heb er goede ervaringen mee. Aan de andere kant: wanneer je een paar instrumenten gemaakt en verkocht hebt komt er weer wat geld terug. Frits
Remi, Ken je deze firma al? http://www.hvgb.net/~tonewood/mapleprice.htm Ik heb zelf geen ervaring met maple uit Canada, maar de US-dollar is gunstig gezien onze hoge Euro koers. Bovendien leveren ze een hele complete set: bodem, ribben en hals voor een schappelijke prijs. groet, Frits
Beste FO, Bedankt voor de links voor hout en zo, maar helaas die had ik al. Evenals vele andere sites zoals: Pro-Arte, Stubai, Tormek, Steward-Mc Donnald etcetera, etc. Toch had ik maanden geleden een site gevonden met mooie (esdorn) plankjes voor de vioolbouw, ik was hem/haar vergeten tot dat jij/u begon over o.a. Fijnhouthandel Arnhem en zo. Maar ik heb hem, haar weer gevonden, Kijk eens op http://www.liuteria-antica.com/tonewood/. Zeker bij het "maple" gedeelte zitten pracht stukken hout, soms alweer verkocht, maar toch een site om in de gaten te houden. Maar alweer,mooi en goed hout is niet goedkoop, in handen van een vakman kan er niet alleen een prachtig klinkend instrument ontstaan, maar ook nog (geholpen door moeder natuur) een prachtig gevlamd instrument. Als ik een aantal van die stukken maple bekijk, kan ik alleen maar dromen van een instrument met zo'n achterblad. Groetjes.. Remi (Rugerri)
Beste Remi, ik kon natuurlijk niet weten welke links je al had. Ik zeg maar zo: beter twee maal dan helemaal niet. De firma in Italië (http://www.liuteria-antica.com/tonewood/) had ik nog niet in mijn favorietenlijst van houtsuppliers staan. Ik heb even gekeken op die site en weet nu ook waaròm ik die niet had: je kunt de pictures niet uitvergroten (of zie ik iets over 't hoofd?) hetgeen bij violinmaple wèl kan. Lijkt me wel van belang om te weten hoe de nerf loopt en of er sprake is van "draaierig" hout (weet even de term niet voor het Duitse "drehsüchtig"). Het probleem is, dat je niet even naar Slowakije of Bosnië rijdt om een paar stukken uit te zoeken en daarom moet je op z'n minst toch wel wat informatie hebben om de beste keuze te kunnen maken. Regelmatig lees ik van Amerikaanse bouwers dat ze klachten hebben over het Europese maple: de zagerijen zagen vaak niet helemaal radiaal zodat de nerf uit het lood loopt. Mijn laatste stuk maple voor een altviool had inderdaad beter gezaagd kunnen worden, maar had daarentegen weer een prachtige tekening. Je kunt wat corrigeren maar tot zekere hoogte, want je hebt toch een bepaalde dikte nodig. groet, Frits
Beste Frits, Uit al je reacties merk ik dat je met hart en ziel aan dat kleine houten kastje "verknocht" bent. Ja, je bent (in mijn ogen) een pietje precies. Kenmerk van een vioolmaker (geen bouwer). Met zeer grote precisie reageer je (kenmerk van een vioolmaker), kleine foutjes tijdens het typen (Ahoorn/Ahorn) vallen je op en corrigeert deze. Typisch het gedrag van een viejolenbouwert! Als ik jou reacties lees en de nauwkeurigheid waarmee je reageert doet dit mij denken aan onze afgelopen vakantie. We waren op vakantie in France, bij het dorpje Belaye. In de periode dat wij er mochten verblijven was er ook in dit piepkleine dorp een cello concours in de plaatselijke kerk en… een tentoonstelling / expositie over vioolbouw. Er moest een poster uit the Strad of zo opgehangen worden. Zomer in France = zweten, zweten en nog eens zweten. Dus een poster ophangen met je “zweterige” handen, nee dat ging niet. Van mijn kant een greep naar een brede rol plakband (en de hoek punten vastplakken) werd volledig afgewezen. Nee, de ramen schoonmaken, en met buddy’s en rolletjes plakband ACHTER de poster moest het geheel maar blijven zitten. Vioolbouwers, oog voor detail, ook bij het op plakken van een poster, ook bij het lezen en reageren op een forum! Aan de andere kant, een forum is er om kennis uit te wisselen, te delen, elkaar te helpen. Ik kijk uit naar jouw bijdrage over lakken van de viool, je recepten, tips en zo. Zelf ben ik nogal zoekende en probeer het een en ander uit op goedkope schade violen en hout soorten. Met vriendelijke vioolbouw groet Remi
Remi, je vindt zelf dat er wezenlijk verschil is tussen een vioolbouwer en een vioolmaker. In het Engels is een vioolbouwer een "violin maker". In het oud-Nederlands kwam je nog wel eens de term vioolmaker tegen, maar waarin onderscheiden zich deze twee termen volgens jou? Ik zie en voel geen verschil. Het maakt me niet uit of ik ze maak of bouw, beide levert hetzelfde eindresultaat op. Inderdaad, je hebt gelijk: ik ben erg precies. Heb daar geen moeite mee, alleen voor anderen wordt het wel eens als lastig ervaren. Je hebt het zelf al aan den lijve ondervonden: de meeste taalfouten ontgaan mij niet. Wanneer je dat als een typerend kenmerk van een vioolbouwer wilt karakteriseren, is dat jouw mening. Mogelijk dat preciesie hanteren vertaald kan worden met kritisch zijn voor jezelf? Want dat is vioolbouw toch? Zoeken naar en trachten te vinden van de meest ideale klank, vorm en schoonheid. groet, Frits
