Diagnose stellen

Discussie in 'Cello' gestart door Oosterhof Vioolbouw, 4 okt 2018.

  1. Oosterhof Vioolbouw

    Oosterhof Vioolbouw Frits Oosterhof Beheerder

    Lid geworden:
    29 mrt 2003
    Berichten:
    14.250
    Homepage:
    Een paar dagen geleden had ik een klant aan de telefoon die zat met een losse hals van een cello. De vraag aan mij was of ik dat kon maken. Ik nodigde haar uit om er mee langs te komen. Het bleek te gaan om een ½-celo afkomstig uit China want erg degelijk zag het er niet uit: gebeitste toets en stemsleutels, een breed nervig bovenblad en een stuk hardhout zonder vlam als tweedelig achterblad. Een set snaren van onduidelijke herkomst waar alleen maar geluid uitkomt maakte de zaak compleet. De hals bungelde nog aan de snaren, de kam was met een lintje aan de krul gebonden en dus behouden gebleven. De stapel stond nog overeind zag ik. Verder zag ik geen rare dingen. Ik zei dat ik er mee aan de slag zou gaan en dat het met een paar dagen wel klaar zou zijn.
    Op de werkbank bleek er toch wat meer aan de hand te zijn: de krans was ter hoogte van het halsblok los waardoor de klos niet veel verbinding meer had. Dat moest dus gelijmd worden:

    Krans los bij halsblok.JPG
    Aan het andere eind hetzelfde: moest ook gelijmd worden.

    Krans los bij Eindblok.JPG
    Als dan de oude lijm van halsvoet en halsblok verwijderd is, volgt het paswerk om de juiste inclinatie en richting te waarborgen.

    Oude lijmresten.JPG
    Het is weliswaar geen waardevol instrument maar het moet wel goed gerepareerd. Bij het aanspannen van de lijmklem hoorde ik de stapel vallen. Geen nood, die kon er wel weer in.
    Na een nacht drogen, de stapel erin gezet en vervolgens de snaren erop gespannen. Het leek weer wat. Maar, ik keerde de cello om en zag aan de achterkant een scheur: een zogeheten stapelscheur van ongeveer 15 cm! Als je daar niets aan doet gaat die scheur aan de ‘loop’.

    Stapelscheur.JPG
    De enige afdoende remedie is om het achterblad te verwijderen en een versterkingsvlak ter hoogte van de stapel aan brengen. Dat is arbeidsintensief met een prijskaart. Dat die scheur eerder niet zichtbaar was, kwam omdat de cello werd aangeleverd met alle snaren ontspannen en dan gaat de scheur vanzelf dicht. Met de juiste toedracht van de losse hals er bij had ik zorgvuldiger gekeken.
    Dus eerst maar eens de opdrachtgeefster opgebeld en uitgelegd wat ik zag. O, dat wist ze wel: "er was een kindje op gevallen". Die scheur had ze wel gezien en wist ze van. Ik hoefde de scheur niet te repareren, "was niet nodig", zei ze. Mij was niet duidelijk of die scheur er eerder in is gekomen en daarna de hals los of dat het tegelijk gebeurd was. (Ze sprak het Nederlands nog niet geheel perfect). Ik heb de avond te voren wat sterke hete huidenlijm in de scheur weten te brengen toen die open stond door de snaren die erop gespannen waren. Nadat de lijm was ingebracht alle snaren verwijderd, de scheur onder de juiste klemrichting gesloten en een nacht laten drogen.
    De volgende dag was er weinig meer van de scheur te zien. De snaren en kam weer aangebracht en het lijkt alsof de scheur het houdt.
    Ik schrijf dit verslag om aan te geven dat je heel gemakkelijk wat mist door hetgeen je ziet. Ik had moeten vragen door welke oorzaak die hals los gekomen was. Dan had ik vermoedelijk ook geweten dat er een (stapel)scheur in het onderblad zat. Vermoedelijk had ik dan een andere strategie gevolgd.
    Ik heb in de factuur wel melding gemaakt van de stapelscheur en dat de klant afzag van reparatie, dit om eventueel latere reclames te voorkomen.



     
  2. Marcelita

    Marcelita |♫♫|♫♫|♫♫|

    Lid geworden:
    6 jan 2014
    Berichten:
    6.118
    Homepage:
    Wilde die vrouw nog op die cello gaan spelen? Was die scheur die niet gerepareerd hoefde te worden, te horen als je op de cello speelde?
     
  3. Oosterhof Vioolbouw

    Oosterhof Vioolbouw Frits Oosterhof Beheerder

    Lid geworden:
    29 mrt 2003
    Berichten:
    14.250
    Homepage:
    Het was een 1/2-cello waar haar dochtertje van 9 jaar op speelde.

    Dat weet ik niet want ik kreeg de cello met de hals er bijna geheel af. Ik heb de cello wel even bespeeld toen ik de hals er weer had ingelijmd en losse delen vast gelijmd: echter wel met een scheur. Daarna dus snel lijm er in en de snaren er afgehaald waardoor de lijmnaad zo klein mogelijk werd. Toen de lijm was uitgehard weer de snaren opgespannen en gestemd. Er was veel meer los aan die cello en dat heb ik ook allemaal gelijmd: ik was er toch mee bezig.


    Er was veel los.JPG

    Toets los.JPG

    Ik hoorde geen verschil, maar het instrument is van geen beste kwaliteit en zeer slordig in elkaar gezet (om het woord 'gebouwd' maar niet te gebruiken) en dan hoor je verschillen niet. Ik vond de C-snaar weinig spanning hebben. Snaren waren van onduidelijke herkomst, ik vermoed ook Chinees spul. Bert noemt het prikkeldraad.
    De moeder vertelde mij bij het ophalen van de cello, dat ze wel wist dat er een scheur in zat. Het was een cello waar eerder een kind op gevallen was waardoor die scheur is ontstaan. Niet haar dochter. De verzekering heeft het volle vervangbedrag uitbetaald en daar is toen een nieuwe cello van aangekocht. De cello met de scheur ging naar het (jeugd)orkest en die heeft deze moeder dus nu te leen voor haar dochter van 9. Maar helaas ging toen de gehele hals er af.
     
  4. anke peterson

    anke peterson

    Lid geworden:
    14 okt 2016
    Berichten:
    2
    Heel goed gerepareerd Frits, klinkt het "goed"?
    Met zoveel reparaties is er veel veranderd aan de klank, denk ik.
     
  5. Oosterhof Vioolbouw

    Oosterhof Vioolbouw Frits Oosterhof Beheerder

    Lid geworden:
    29 mrt 2003
    Berichten:
    14.250
    Homepage:
    Anke,
    eerder schreef ik al dat de snaren niet veel bijzonders zijn en dat het hele instrument van niet al te beste kwaliteit is.
    Ik heb het niet uit en te na getest of de klank beter of slechter is geworden, maar als er delen van de krans los zitten en niet meer aan de blokken vast zitten, moeten die worden vast gelijmd.
    Ik denk trouwens niet dat het meiske van 9 hoort of er een andere klank uit de cello komt.
     
  6. Muzirene

    Muzirene |♫♫|♫

    Lid geworden:
    23 apr 2012
    Berichten:
    2.202
    Homepage:
    Ik weet niet hoe het met cellisten is, maar ik heb hier wel een meisje van 9 gehad (nu 11) die dat zeker toen ook al zou horen bij haar viool!
     
  7. Oosterhof Vioolbouw

    Oosterhof Vioolbouw Frits Oosterhof Beheerder

    Lid geworden:
    29 mrt 2003
    Berichten:
    14.250
    Homepage:
    Dat weet je niet, je neemt dat aan. Maar vooruit, mogelijk dat jouw Femke dat wél gehoord zou hebben. ;)
    De cello die ik onder handen had, produceert een slecht geluid. Ook als de losse delen zijn vast gelijmd. Het materiaal is slecht: geen mooi klankhout. Dat krijg je als het niets mag kosten. Dan komt er ook een gebeitste toets op. (De laatste foto in #3 laat de onderkant zien wat niet is zwart gebeitst: zie je immers toch niet?)
    Als je dan ook ziet hoe de hals is vastgelijmd met heel veel lijm om de eventuele holle ruimten op te vullen, dan weet je dat dit nooit geweldig zal gaan klinken. En als er dan een meisje van 9 op gaat spelen, dan denk ik bij dergelijke instrumenten altijd: maak het nou niet nóg moeilijker met een dergelijk inferieur instrument!
    Je loopt ook nog kans, dat na verloop van tijd het meisje een hekel gaat krijgen aan het geluid en zegt "ik heb geen zin meer!"
     
  8. Marsha

    Marsha

    Lid geworden:
    20 jul 2018
    Berichten:
    14
    Erg mooi dat je mensen helpt met hun instrument ongeacht wat voor een cello het is.
     
  9. Oosterhof Vioolbouw

    Oosterhof Vioolbouw Frits Oosterhof Beheerder

    Lid geworden:
    29 mrt 2003
    Berichten:
    14.250
    Homepage:
    Dankjewel!
     
  10. Hopf

    Hopf ♫ ♪

    Lid geworden:
    10 okt 2005
    Berichten:
    1.078
    Ofschoon ik wel eens een boek over vioolbouw heb gelezen, beschouw ik mij waar het het 'hoe' betreft als een vreemdeling in Jeruzalem. Dus vanuit die onkunde het volgende.

    Je memoreert een gebeitste toets en het verlijmen van de hals met behulp van veel lijm (om de eventuele holle ruimten op te vullen) en brengt dat in verband met een slechte klank. En eerlijk gezegd kan ik je hierin niet volgen. Wel in het feit dat kennelijk sprake is van een wat slordig gebouwde viool. Maar het causaal verband met een slechte klank ontgaat me. Zou die viool het in de gaten hebben dat sprake is van een gebeitste toets en niet een van ebbenhout en dientengevolge ontmoedigd de moed opgeven? Is het gebruik van ebbenhout voor het maken van een toets niet eerder het gevolg van het volgen van c.q. vasthouden aan een traditie (en waar het gaat over ebbenhout overigens binnenkort een oplossing voor moet worden gevonden)?

    Ik heb dan in mijn leven weliswaar nooit een viool gebouwd maar des te meer luidsprekers. Tot hele grote (hoogte 1,60 meter) en constructief (labyrinthkasten) ingewikkelde aan toe. Daarbij worden hoge eisen aan de houtconstructies gesteld. En maatfoutjes los je inderdaad niet op met een extra klodder lijm. Of kit dan wel plamuur :confused: Maar terugkerend tot de onderhavige cello, je hebt het dan over de constructie. En het is mij niet duidelijk in hoeverre een slordige bevestiging van de hals (of een gebeitste toets, for that matter) van invloed zijn op de klank van het instrument.
     
  11. Oosterhof Vioolbouw

    Oosterhof Vioolbouw Frits Oosterhof Beheerder

    Lid geworden:
    29 mrt 2003
    Berichten:
    14.250
    Homepage:
    De eerder vermelde feiten mbt de constructie over deze cello (géén viool) zoals een gebeitste toets, heel veel lijm, inferieur materiaal voor zowel de corpus alsook stemsleutels en snaren, maken bij elkaar dat dit instrument niet zal klinken. Het causale verband tussen inferieur materiaal en klank zal niemand ontkennen. Je moet, zeker als je je eerste instrument gaat bouwen, goed materiaal gebruiken om uit te sluiten dat het instrument daarom slecht klinkt. Want er is wel degelijk een causaal verband tussen de kwaliteit van het toegepaste materiaal en de klank. Zo heeft een gebeitste hardhouten toets een veel lager gewicht dan een van ebben. Martin Schleske heeft onderzoek verricht naar de eigenfrequentie van de toets en kwam zelfs met een formule waarmee de optimale lengte van de toets bepaald kon worden en wat het deed met de eigenfrequentie van de toets. (Ik zal het onderzoeksrapport hier niet als bijlage geven omdat dit buiten het onderwerp valt, maar desgewenst kan ik je het doen toekomen. *) Het blijkt dat de eigenfrequentie van de toets in de juiste verhouding moet staan met die van de corpus, de B0. Het is daarom ook duidelijk dat zowel hals met krul en stemsleutels, als ook de toets deel uitmaken van het klankapparaat.
    Analoog hieraan hebben zwart gebeitste stemsleutels een veel lager gewicht dan echte ebbenhouten, waardoor het gewicht van de hals inclusief krul weer een andere frequentie heeft. Het is evident dat het verschil in gewicht voor cellostemsleutels veel groter zal zijn dan die van de viool. Een veel te dik bovenblad met zeer brede nerf zal geen bijdrage leveren aan een mooie klankvorming en een veel te dik en slecht gedimensioneerd achterblad zal geen lage frequenties willen genereren. Niet ieder stuk hout is geschikt om als klankhout dienst te doen.
    Bij snelbouw gaat het niet om de klank maar om productie. De cello die ik onder handen had was daar een voorbeeld van.

    * addendum: het bedoelde rapport is reeds opgenomen onder de categorie 'Boeken en Publicaties" van het StrijkersForum. Zie aldaar.
     
    Laatst bewerkt: 8 okt 2018
  12. Hopf

    Hopf ♫ ♪

    Lid geworden:
    10 okt 2005
    Berichten:
    1.078
    Frits,

    Bedankt voor je uitgebreide reactie. En ik zal inderdaad te rade gaan bij het onderzoek van Martin Schleske. Ik hoop dat ik het begrijp ;)

    Hopf
     

Deel Deze Pagina