Wie kent de violen van vioolbouwer Evert Reitsma? De bouwer heeft naar horen zeggen goede viool gemaakt en is geruime tijd overleden. Reitsma maakte zijn violen in Baflo. Wat ik heb kunnen vinden: E. Re Nieuwsblad van het Noorden 01-02-1969 Reitsma uit Baflo bouwt violen voor zijn plezier „Ik heb er nooit bekendheid aan gegeven. Als je het hier een halve straat verder vraagt, dan weten ze het niet." Dat zegt de heer E. Reitsma uit de Wilhelminalaan in Baflo, die al sinds 1956 voor zijn plezier violen bouwt. Hij werd in dat jaar voor honderd percent invalide verklaard (na in de landbouw en als verzekeringsagent te hebben gewerkt). „Ik kon het idee niet verdragen dat ik de hele dag als een oude man in een stoel zou zitten en door het dorp zou lopen. Dat leek me niks. Ik ben daarom naar de Rijkswerkplaats gegaan en getest. Ik ben er opgeleid tot bankwerker, maar dat werk bleek toch te zwaar voor me. Van die opleiding heb ik nu een stuk genot bij dit werk", vertelt hij. De heer Reitsma (44) is in Baflo geboren en getogen. De hoofdonderwijzer van de lagere school, de heer A. J. van der Kam, leerde hem vioolspelen, tekenen en schilderen. Er ging een wereld voor hem open. „De heer Van der Kam werkte het allemaal in de hand. Er volgde een schriftelijke cursus en later ben ik naar de avondschool van de Academie Minerva gegaan. Ik was toen al 25 of 26 jaar. Maar schilderen als beroep, daar heb ik nooit zoveel in gezien. Het levert niet veel op. Het was een hobby en ik moest de kost verdienen. Na de opleiding tot bankwerker maakte de heer Reitsma eens een gitaar. Dat was voor een buurman aanleiding hem een oude viool te brengen, die gerepareerd moest worden. De heer Reitsma durfde 't niet aan, maar bracht hem naar 'n vioolbouwer in de stad. „Zo kwam ik, toevallig eigenlijk, in contact met de heer Lieuwen in de Trompstraat. Al een oudere, erg aardige man. Ik vroeg hem of hij het nog op zou kunnen brengen om iets van het vioolbouwen te leren. „Waar kom je vandaan?" vroeg hij. „Uit Baflo", zei ik. „Ik zal het met je proberen", zei hij toen, „je bent maar een boer maar het lijkt me wel wat", vertelt de heer Reitsma. Enkele jaren lang, tot de dood van de heer Lieuwen, werkte dhr. Reitsma drie ochtenden in de week bij hem. Daarna nam hij contact op met een vioolbouwer in Amsterdam. Dat contact bestaat nog steeds. „Ik heb nu wel zo'n vijftien goede violen gebouwd en erg veel geëxperimenteerd. Verkocht heb ik eigenlijk nooit. De heer Van der Kam heeft er een, waarop hij ook eens een kerstconcert in de kerk heeft gegeven. Ik zou nu wel willen, dat een van mijn violen eens op zijn kwaliteit zou worden gekeurd door echte beroepsviolisten van het NFO", zegt hij. „Ik geloof niet in de romantiek die aan de vioolbouw kleeft. Niet in de geheimzinnigheid er omheen. Het is en blijft vakmanschap. Je kunt wel eens geluk hebben, maar je moet het toch nuchter bekijken. Ik stel bijvoorbeeld mijn lakken nog steeds zelf samen naar oude recepten. Daar scharrel je maanden achter heen om de goede stoffen te krijgen. Maar of het resultaat beter is dan met lak, die je zo kunt kopen, dat weet ik niet. Je hebt er nu eenmaal je zinnen op gezet om het zelf te doen ". In het bouwen van een viool gaat wel honderd uur werk zitten. „Nu is het zo, dat een uur voor mij niet telt. Ze vliegen voorbij. De jaren gaan vlug en ongemerkt. Nu gaat mijn zoon al weer met een kistje onder zijn arm naar diezelfde meneer Van der Kam om vioolles te halen ", zegt hij. Behalve deze hobby („Het zal wel nooit een beroep worden") heeft de heer Reitsma nog een andere. Hij geeft 'n dozijn kinderen uit Baflo accordeonles. „Ik doe dat in overleg met Jan Holvast in Groningen, ik gebruik dezelfde methoden zodat ze daarheen kunnen als ze de eerste beginselen onder de knie hebben. Het is verbazend leuk, vooral bij de kleinsten — dan groeit het nog zo lekker. Ik kom zelf niet meer aan een accordeon. Ik vind het nu ook niet een van de mooiste instrumenten. Maar ja, kapitalist ben ik niet en een goede vleugel zit er niet aan. .." Wie kent deze violen? Wat zijn ze waard?
Zo'n 40-45 jaar geleden heeft Reitsma mijn viool gebouwd. Alhoewel ik al lang niet meer speel, heb ik hem nog wel. Geen idee wat de viool waard is. In mijn herinnering was het een prachtige viool met een uitstekende klank.
Reitsma heeft veel violen en alten gebouwd, die meestal hun weg vonden in het amateurcircuit in Noord Nederland. Toen mijn vioolbouwpraktijk nog in Groningen had, heb ik vrij vaak een Reitsma viool of alt in handen gehad voor reparatie of onderhoud. Het waren kloeke instrumenten met een tamelijk oranjekleurige lak. De waarde is moeilijk te bepalen want er is waarschijnlijk niet veel "handel" in Reitsma's
Ik heb, vermoed ik, ook iets leuks om hier met jullie te delen: Een paar weken terug ben ik via Marktplaats in het bezit gekomen van een viool va Reitsma. De aanleiding hiervoor was dat mijn schoonvader een stamboomonderzoek had gedaan van zowel mijn vaders als mijn moeders kant van de familie. Van mijn vaders kant, de familie Zuidema, bleek dat een zus van mijn opa (wijlen dirigent Jan Zuidema) getrouwd was met Evert Reitsma. Familie dus! Zelf had ik al langer interesse in violen. Ook wel eerder één in bezit gehad maar weer verkocht. Ik vind het alleen al prachtige instrumenten om te zien. Tot op een dag ik eens even op Marktplaats aan het zoeken was op de woorden: 'viool' en 'reitsma' en direct had ik een treffer! Ik wist niet wat ik zag! Wat een toeval!(?) Direct contact gezocht en het instrument voor een schappelijk bedrag overgekocht. Het bleek dat de eigenaar van de viool begin dit jaar was overleden. De dochter en schoonzoon boden de viool te koop aan omdat ze er zelf niets mee konden. De oud eigenaar bleek zelf in 1972 Evert opdracht te hebben gegeven voor het bouwen van de viool. De originele koffer en een stoffen etui zitten er nog bij. Doordat de koffer altijd in een etui heeft gezeten ziet deze er nog heel erg netjes uit. Op dit moment ligt het instrument bij Vioolbouwer Douwe van der Wal in Zwolle. Er bleek een klein bobbeltje in het bovenblad te zitten, precies daar waar de stapel tegen het bovenblad stond. De stapel stond wat scheef waardoor er waarschijnlijk teveel druk op het bovenblad kwam. Douwe is op het moment aan het proberen heel voorzichtig deze "schade" te herstellen. Als dit lukt krijgt het instrument een nieuwe kam, nieuwe snaren, fijnstemmers, een nieuwe staartstuk en zal de stapel opnieuw worden geplaatst. Ook koop ik er dan een nieuwe strijkstok bij. Ik wil dan ook graag vioollessen gaan volgen. Ik heb jarenlang (zo'n 38 jaar) orgellessen gevolgd en ben nu op een punt dat ik dat wel prima vind. Tijd voor iets nieuws. Voorlopig eerst even afwachten of het bovenblad van de viool kan worden hersteld.
Afgelopen zaterdag mijn "Reitsma-viool" weer opgehaald bij de vioolbouwer Douwe van der Wal uit Zwolle. Nieuwe snaren en een nieuwe staartstuk met fijnstemmers erop. Ook heeft Douwe een nieuwe stapel in de viool geplaatst. Tevens een nieuwe strijkstok aangeschaft. Douwe heeft zo goed als mogelijk de minieme schade aan het bovenblad (door waarschijnlijk fractie te lange stapel) weg proberen te werken. Ook is het bovenblad mooi schoongemaakt bijgewerkt en opgepoetst. Ook de toets is weer mooi egaal zwart. Zo blij met het resultaat!
