Ik heb verlof en ben een aantal oude violen aan het zoeken en uittesten, gisteren bijvoorbeeld trof ik voor een spotprijs een oude viool door een gitarist gekocht van een violist met als enige info dat het een oude goede viool zou zijn. Ik heb voorzichtig gestemd met stemsleutels en fijnstemmers en werd bijna omvergeblazen door het gemak waarmee ik die viool kon bespelen, maar ik denk er nog over na want dat was ook een vrolijke felle heldere en luide viool, alleen vond ik die van gisteren eens zo gemakkelijk te bespelen als mijn eigen huidige viool. Vandaag heb ik een afspraak in het Gentse voor een JTL viool. Hoe kom ik erachter of dit een echte en een nog degelijke JTL viool is? Waar moet ik op letten als ik hem ga uittesten? Voor mij zou er, indien het echt een goede match is, dan een ander staartstuk met fijnstemmers op moeten komen voor metaalsnaren.
Je kan mogelijk kijken of het model voorkomt in de catalogi van die tijd. https://www.luthiers-mirecourt.com/documentation.htm#Documentation Deze hebben vrij gedetailleerde info over de verschillende modellen.
Het merk JTL is veelvuldig gebruikt in de Franse vioolbouwindustrie in Mirecourt en wel voor verschillende prijsklassen. Soms is een brandmerk JTL op de bovenklos aan de binnenzijde een duidelijke aanwijzing, maar het stempel schijnt ook te zijn vervalst. Er zijn ook "JTL violen" die dit brandmerk missen. Het onderhavige instrument ziet er behoorlijk Frans uit. Ik heb overigens ook wel eens dergelijke Franse instrumenten in handen gehad die maar zo-zo klonken. Klinkt hij goed en is de prijs redelijk? Grijp dan uw kans!
Waarom moeten er snaren met een metalen kern op gemonteerd worden? Wanneer je snaren met een darm- of kunststof kern neemt, is de noodzaak tot het hebben van fijnstemmers vervallen. Het hele verhaal geldt uiteraard niet voor de E-snaar. Die zal een fijnstemmer nodig hebben. Stalen snaren hebben doorgaans een hogere kamdruk en hebben daardoor vaak een schellere klank met groter volume. Niet alle instrumenten zijn gebaat bij stalen snaren. Als de viool zoals die nu is bevalt, kan er mogelijk nog wat geoptimaliseerd worden in klank door de keuze van de snaren. Als er verder niets tegen is en de prijs is prima, zou ik deze kiezen.
Over stalen snaren: Sommige Volksmuziekstijlen (ook wel Folk Music genoemd) vragen om een extra snelle respons en een stevige toon. Dat kan zijn vanwege de muziek in kwestie (Schotse en Ierse traditionele Jigs, Reels en Hornpipes), maar ook Hongaarse traditionele muziek, traditionele muziek uit andere Balkan- en Karpatenlanden vragen hierom. Stalen snaren zijn dan soms de beste keus. Wellicht zit er ook een historisch financieel tintje aan want stalen snaren zijn vaak goedkoper en gaan veel langer mee dan darm (kunststof is van na WW2) De wens tot een luide toon kan ook worden verklaard uit het feit dat deze muziek vaak wordt ingezet voor lokale traditionele dansen en feesten en dan tenminste hoorbaar moet zijn boven de geluiden van stampende voeten, glazengerinkel en het geknetter van haardvuren.
Als het vooral luid en duidelijk moet zijn zou ik een elektrische viool nemen. Die kun je zo hard laten klinken als je maar wilt.
Waarom verkiezen fiddlers veelal metaalsnaren: deze lenen zich veel beter voor geregelde crosstuning. Maar dit geheel ter zijde. Ik denk dat ik deze gewoon in standaard tuning ga houden en mijn Chineesje van bij de vioolbouwer wordt mijn crosstune fiddle en de mening wat betreft snaren neem ik zeker in acht. Om een lang verhaal kort te maken: ik ben misschien (?!) in het bezit van een JTL Stradivarius model uit 1907 nu, althans dat wordt beweerd, maar eerlijk: was het een 'merkloze' viool dan had ik hem ook gewild! Ik was onmiddellijk verliefd op de klank en de verkoper heeft zelf , omdat ik hem ook meldde dat ik er fijnstemmers op wou , er een ander staartstuk op gezet met vier fijnstemmers. Hij liet mij eerst luisteren terwijl hij hem zelf bespeelde en toen kreeg ik hem dan in handen en mijn hart ging plots veel sneller kloppen, ik was nerveus en bibberde bij het spelen, maar zelfs al bibberend kwam er ook bij mij een prachtig geluid uit, een opener en luider maar toch minder scherpe klank dan mijn huidige viool. Ik zal hem volgende week meenemen naar mijn eigen vioolbouwer en zal zeker zijn advies vragen ook wat betreft de snaren, de verkoper meldde me wel dat Thomastik Pirastro snaren naar zijn mening het beste pasten bij deze viool. De viool komt naar verluidt van de vader van de verkoper, die ook muzikant was en hem ooit kocht zeer lang geleden, ik vermoed in Slovakije, want de verkoper was Slovaaks en zijn hele familie speelde diverse instrumenten, veelal stijl zigeunermuziek zei hij. Deze viool werd altijd netjes weer opgeborgen in de koffer en klinkt ook met de oude snaren die erop liggen gewoon zalig. Ik heb een zeer redelijke prijs betaald en kreeg er de oude koffer en strijkstok bij. De viool ruikt oud en op het moment ben ik aan het spelen erop en ik laat deze niet meer los in elk geval.
Pirastro zijn ook zeer goede snaren maar wel wat prijzig, in elk geval proficiat met je aanwinst! Een mooie goed klinkende viool die goed bespeelbaar is voor een redelijke prijs, wat kan je nog meer wensen!
Dit etiket hangt onder het etiket dat ik fotografeerde, heb het teruggevonden in de catalogus , het fotograferen is niet simpel: Er staat ook iets te lezen van Charterhouse London.
Geen idee wat je van die Charterhouse london kan maken, volgens mij is dat geen veilinghuis ofzo, er is wel een privé muziekschool met die naam, mogelijk is de viool daar ooit gebruikt door studenten? Misschien weet er iemand anders wel iets over?
Thomastik is het ene grote snarenmerk, Pirastro het andere (ze concurreren elkaar het graf in!) Door fiddlers veel gebruikte staalsnaren: d'Addario Helicore, Thomastik Spirocore, Pirastro Chromcor, Pirastro Flexocor Permanent, Prim Blauw (Zweedse folk) Prim groen (Cajun)
Mogelijk hebben eerdere bezoeken aan Londen in dit verband ook met terugwerkende kracht nog enige betekenis. Want bij één van die bezoeken heb ik een rondleiding gehad in het Charterhouse. Een Charterhouse was, via het Franse ‘Chartreuse’, oorspronkelijk een Karthuizer klooster. Ofschoon daar als zodanig weinig muziek in zit, het enige streven van de monniken betrof namelijk devotie, biedt de geschiedenis van dit klooster na de onteigening in de 16e eeuw op instigatie van Henry VIII wel een mogelijkheid. Want tot in de vorige eeuw waren achtereenvolgens ook enkele scholen in het complex gehuisvest. En veel Engelse scholen hadden en hebben, in tegenstelling tot die in Nederland, een traditie waar het gaat om muziek en andere kunstuitingen. Aan het ‘Charterhouse square’ dat grenst aan het Charterhouse is ook nu nog een, nogal dure, ‘private school’ gevestigd. Die, blijkens hun website, in de traditie van eerdere scholen ook de nodige aandacht besteedt aan muziekbeoefening (al moet je daar wel apart voor betalen ). Dus mogelijk, met het nodige voorbehoud, is de viool in kwestie ooit gebruikt in één van deze scholen. Ik herinner me nog wel dat de man die genoemde rondleiding verzorgde er een zelfs voor Engelse begrippen macabere belangstelling op na hield. En dus gewerd mij het gruwelijke verhaal dat aangezien de prior van het Charterhouse weigerde in te stemmen met de overdracht van het klooster, hij werd geëxecuteerd, samen met twee monniken. In de vorm van ‘hanged, drawn and quartered’. ‘But not always in that order’ liet de rondleider er nog peinzend op volgen. De andere monniken bleef dit gruwelijke lot bespaard, want zij werden slechts doodgehongerd. De Charterhouse Square is een prachtig, sfeervol plein dat als ideaal decor kan dienen voor de zoveelste gezapige Engelse detective-serie. Met wel de kanttekening dat onder oppervlakte van dit plein meer dan tienduizend slachtoffers van de pestepidemieën uit de veertiende en vijftiende eeuw liggen begraven. Het skelet van één van de genoemde ontslapenen is overigens nog in dit voormalige klooster te bezichtigen. Altijd leuk voor historisch 'angehauchte’ ramptoeristen als ik
Er staat dus Charterhouse Street London, en ik lees elders het volgende hierover: Jérôme Thibouville, JTL, Thibouville-Lamy, ~1850 (Mirecourt) –1910–1969 A maker at the beginning, he became a dealer, selling boxes movements predominantly made by L'Épée with a J.-T.-L. trade mark Engelse tekst verwijderd. Niet toegestaan. (Zie Voorwaarden en Regels). Met verwijzing naar de link kan een ieder de Engelse tekst lezen. Beheerder https://eiou.at/wiener/weitere/KOMPNSTN/zz1saeul/maker/thibouville-lamy.html
Dat zou inderdaad wel eens kunnen kloppen, in dat geval lijkt het me dat een eventuele vervalser al veel moeite zou moeten moeten doen, en lijkt het waarschijnlijker dat het wel degelijk over een echt exemplaar gaat, maar ja ik weet er niet veel van, dus ik laat het aan de experten over om een uitspraak te doen.
Ik ook, volgende zaterdag breng ik hem naar de vioolbouwer in de buurt die gespecialiseerd is in Franse vioolbouw.Hij kan me vast meer vertellen over de staat van het instrument.
