Hoi Forummers, Eerst zal ik me kort introduceren. Ik ben een 'oudere' beginner op viool. Op mijn twintigste ben ik begonnen, helemaal vanaf 0, zonder eerdere muziekervaring. Ik speel nu ongeveer twee jaar, met veel plezier Sommige dingen blijven alleen moeizaam gaan w.b. voortgang. Ik heb bijv. al wel gemertk dat je veel vrijer bent en dat het dus veel lekkerder speelt, als je geen bladmuziek nodig hebt. Omdat ik nog niet zo lang speel, zijn de stukken /etuden nog niet zo moeilijk. Toch duurt het lang eer ik een stuk uit mijn hoofd ken. En op les lukt het dan helemaal niet, omdat er iemand luistert. Hoe oefenen jullie het uit je hoofd spelen, zonder dat het geforceerd over komt? Ofwel, hoe kan je makkelijker spelen?
Hier sla je al een spijker op zijn kop Ook als je thuis oefent kan die druk toeslaan: het MOET goed gaan. Maak van dat woordje gerust maar MAG. Ik mag viool spelen. Ik mag fouten maken. Practische tip: speel maar eens mee met een CD. Lukt het even niet dan sla je gewoon even een stukje over. En uh...je staat niet op een podium he, ook niet gedachten.
Mijn lerares zei altijd, nodig wat vriendinnen op de thee uit, zet ze op de bank en laat ze naar je luisteren. Zo kun je voor vertrouwd publiek het voor publiek spelen oefenen en ik heb gemerkt dat het zeker helpt! Als het muzikale vrienden zijn kunnen ze je ook nog tips geven over je spel, wat betreft karakter in ieder geval. Oja, ik speel ook liever uit mijn hoofd. Ik leer een stuk niet echt uit mn hoofd, ik merk dat als ik het vaak studeer ik het gewoon uit mn hoofd begin te kennen. Ik pak ook vaak loopjes uit het midden om te studeren en speel dan van daar verder. Etudes speel ik niet uit mn hoofd, ik krijg bijna elke week een nieuwe, dus dat is een beetje te veel werk om elke week er weer 1 uit mn hoofd te 'leren'. Laura.
Ik ben ook op latere leeftijd begonnen en heb ook behoorlijk moeite met het uit het hoofd spelen. Mijn ervaring is nu dat als je een stuk maar heel vaak speelt, het er bijna vanzelf in 'slijt'; op een gegeven moment ken je het beter van buiten dan je zou verwachten. Mijn docent is overigens geen voorstander van een stuk te snel 'uit het hoofd' willen spelen, omdat de fouten die er ongemerkt insluipen dan nog maar moeilijk te corrigeren zijn. En dat het op les minder gaat: ZO herkenbaar! Thuis loopt het allemaal zo lekker, en dan op les.... Ik heb al eens met het idee gespeeld het op te nemen en aan mijn docent te laten horen (Ik kan het echt wel!) maar zodra de microfoon aangaat neemt deze de plaats van een luisterend oor in en zijn we weer terug bij af.
Over het uit het hoofd leren spelen kan je het beste beginnen met kleine stukjes. Neem bijvoorbeeld een maat en leer die uit je hoofd. Dan pas de volgende. Hierdoor verminder je de kans op fouten. Ga vervolgens tijdens het uit het hoofd spelen van die maat even rondlopen. Als je bang bent voor ingeslopen fouten kan het helpen om na een paar keer uit je hoofd te hebben gespeeld jezelf even te controleren door weer van blad te spelen en het stuk echt goed (alsof het nieuw is) te lezen. Een tweede controle, maar dit is wel lastig en alleen te doen als je het stuk al goed kent, probeer zonder viool al je bewegingen die je maakt in gedachten te doen. Denk dus alleen aan de vingers en waar die gaan staan en welke kant je bij die noot dan moet opstrijken. Voor publiek spelen is voor bijna iedereen lastig. Het kan soms helpen om als je alleen speelt je voor te stellen dat je voor publiek speelt. En zoals al eerder gezegd voor vrienden, vriendinnen en familie spelen helpt echt. Maar vooral veel doen! Tja en dat je op les slechter speelt dan thuis heeft ook iedereen last van. Dat weet ook elke docent, maar het is vaak minder erg dan je denkt. Je bent namelijk op les kritischer voor jezelf dan wanneer je alleen thuis bent.
Ik oefen regelmatig met onze poes als zijnde mijn docente. En ik merk dat wanneer ik voor haar speel ik meer vergissingen maak dan wanneer ik voor mezelf speel en haar aanwezigheid negeer. Overigens blijft ze tegenwoordig rustig doorslapen tijdens mijn studie. Dat was in het begin wel even anders........ Een open vraag is of mijn muziek nu beter klinkt dan een jaar geleden of dat ze het dagelijkse vluchten heeft opgegeven. Wat het uit het hoofd spelen betreft, de oefenstukjes uit mn hoofd is net iets te moeilijk. Wat ik wel steeds meer doe is psalmversjes van vroeger van de lagere school spelen. Die gaan niet al te snel en op die manier kun je mooi controleren of je zuiver speelt. Ook het aanvoelen waar je een kruis of mol moet spelen geeft veel voldoening.
Een concert voor de poes! Wat een idee. Mijn kat gaat alleen steevast boven liggen als ik ga spelen, en mijn hond moet en zal zich wurmen tussen mijn voeten en de pin van mijn cello. Ze ligt altijd aan mijn voeten en schijnt daarop geen uitzondering te willen maken als ik speel. En de kinderen? Die zetten alleen alvast de tv harder als ik mijn cello pak
In het algemeen zijn er twee methodes om muziek in het geheugen op te slaan. 1 De Traditionele Methode Bij deze methode herhaal je het muziekstuk totdat het een automatisme is. Als je zo te werk gaat, dan wordt de muziek niet in je waakbewustzijn opgenomen. De muziek is slechts aanwezig in je onderbewustzijn. Tijdens een concert is het echter moeilijk om uit je onderbewustzijn te putten, waar de muziek is opgeslagen, omdat er veel stress is. Dan kunnen er geheugenfouten optreden, omdat je bij de les moet blijven. 2 Schaduwoefenen Deze methode bestaat uit een aantal onderdelen. A Je begint een muziekstuk te spelen uit je geheugen zonder instrument. Als je een fout maakt, kijk je naar de muziek en dan herhaal je het gedeelte met de fout vier keer terwijl je naar de bladmuziek kijkt en vervolgens vier keer zonder bladmuziek. Dan ga je verder met het resterende gedeelte. Elke keer dat je deze herhalingen doet wordt de herinnering aan het stuk sterker en daarmee betrouwbaarder. B Schaduwoefenen kan je het best beoefenen net voor het slapen gaan. Onderzoek wijst uit, dat onze hersens automatisch 's nachts herhalen, wat je net voor het slapen hebt gedaan. C Zeg hardop in welke positie je gaat. Zeg ook andere aanwijzingen in de muziek als letters hardop. Zo ontwikkel je een fotografisch geheugen en je voelt als het ware aan waar je hand naar toe gaat. Op deze manier weten je hersens bewust hoe de juiste positie van je arm en hand is. Bij schaduwoefenen ben je actief met je geheugen bezig. Geheugensporen worden zo sterker en je kan zo sneller memoriseren. Een podiumprestatie wordt zo beter omdat de muzikale kennis beter en groter is. Deze methode dwingt je geest als het ware om harder te werken, omdat je je als musicus niet langer kan verbergen achter het 'spiergeheugen' of je instrument. Je geest moet het stuk actief reconstrueren. Armen en handen bewegen niet slechts onbewust, maar je weet steeds bewust waar ze zijn in het muziekstuk. Een prettig neveneffect van schaduwoefenen is dat het zelfvertrouwen bevorderd wordt, podiumangst verminderd wordt en je spel en muzikaliteit enorm verbeterd worden.
Ik heb als beginner het volgende ontdekt: als ik een stuk speel, zing ik steeds in gedachten mee. Wanneer ik dan het stuk uit m'n hoofd speel, ontrolt het stuk uit m'n viool. De vingerzetting van de eerste maat heb ik dan wel echt bewust uit m'n hoofd geleerd. Het gaat om de eerste stukken uit het derde boek van Sassmannhaus, het beginners werk dus. Een combinatie van methode A en B?
Toch niet. Uit je hoofd leren en oefenen, wordt in Schaduwoefenen gescheiden. Je gaat deze methode dan ook pas toepassen als je het stuk technisch kan spelen. Schaduwoefenen pas je dus toe als je al boven de techniek staat. Het is de fase van het in je repertoire opnemen van een stuk voor het podium of voor een examen. Ik raad je niet aan om methode 1 en 2 te combineren. De kans is groot, dat je geheugenfouten krijgt.
Ik denk dat het zonder bladmuziek spelen eerder een middel zou moeten zijn dan een doel op zich. Alleen als je er zelf beter (vrijer) bij voelt zonder bladmuziek te spelen heeft het meerwaarde. Forceer jezelf niet met de gedacht uit het hoofd te moeten spelen. Ferrie
