Barokhals

Beste lezers,
Is er iemand die een (bouw)tekening heeft van de opbouw van een barokhals(toets) met een wig.

 

Een tekening niet, wel een aantal wetenswaardigheden over de barokviool op:

http://www.isler-irniger.ch/barockwissen.htm

In het Duits.

In Sacconi's boek staat ook een en ander over barokhalzen, maar geen echte tekening.

Mocht je een barokviool willen bouwen of een modern instrument willen terugbouwen, dan kom je met bovenstaande info een heel eind.

 

In het boek "400 Jaar vioolbouwkunst in Nederland" staat een mooie constructietekening van Jaap Bolink van zijn barokviool. Maar ook de door Bert Boon gemelde site geeft, heel relativerend, weer hoe een barokke constructie is gemaakt.

Zelf doe ik het vrij simpel: ik heb verschillende barokviolen gemaakt van een bouwpakketje, maar die zijn duur. Je kunt vrij eenvoudig in China een "white violin" bestellen, ze zijn ook leverbaar met de hals nog niet bevestigd! Zo kun je zelf je barokviool maken, voor weinig geld: zo'n witte viool kost je dan ongeveer een € 140,- en het materiaal is prima en ook nog een keer prachtig afgewerkt.
Als je zelf een barokke toets wilt maken: er is veel informatie te vinden op internet. Maar als je goedkoper wilt: Mucho Fino Violins levert voor ongeveer €40,- een redelijk goede toets + staartstuk, je moet de toets nog wel beter afwerken in barokke zin. Maar dan heb je een prima uitgangspunt voor een keurige barokconstructie. De halslengte is natuurlijk wel een punt, maar uit het door Bert Boon genoemde artikel blijkt ook wel dat er vroeger weinig normalisatie was. De door Much Fino geleverde toets heeft niet een erg grote wig, je moet dus de hals wel met een lichte hoek aanzetten. De dorpstimmerman heeft bij mij met een beweegbare cirkelzaag de hals heel nauwkeurig met een lichte hoek afgezaagd, de hals is immers bedoeld om in te laten in de kast. Zelf heb ik de bovenrand van de hals 2 mm boven het bovenblad gezet, zodat de toets keurig boven het bovenblad loopt en de kam ongeveer 28, 29 mm hoog wordt, dat is vrij laag, maar in de 17de eeuw, eerste helft 18de eeuw tamelijk gebruikelijk, lees het boek van de Hills over Stradivari er maar eens op na.

Het bovenblad zit nog niet op de kast. De hals moet precies recht tegen de kast gelijmd, je moet dus de plaats op de kast waar de hals komt helemaal vlak maken (vijlen, schraapstaal) en je kunt het best een kaarsrecht hulplatje van 1 bij 1 cm en 50 cm lang met tape op de hals plakken, langs een potloodlijn die je precies over het midden van de hals hebt getekend. Op het onderste klosje heb je ook over de midden een potloodlijn getekend en als nu het op de hals bevestigde latje precies over dat potloodlijntje gaat, dan is de halsbevestiging recht. Kun je het volgen? Dan plak je de hals vast (klemmen!) en vervolgens boor je twee of drie gaten door de bovenste klos in de halsvoet en daar sla je dan twee ouderwetse nagels in, ongeveer 2 à 2,5 cm lang. Je kunt nog ouderwetse nagels krijgen, met een wat vierkante kop. Bij bij blijft de hals prima op zijn plaats.
Bij een witte Chinese viool is er al een keurige zangbalk gelijmd onder het bovenblad. Ik heb deze zangbalk aan beide kanten 2 cm kleiner gemaakt en ik heb de dikte teruggeschaafd tot zo'n 5 mm, je kunt de hoogte terugschaven tot zo'n 8 à 9 mm.
Als je nu hetbovenblad op de kast lijmt, heb je een keurige barokke constructie. Je kunt voor € 12 (exclusief verzendkosten, maar die bedragen een paar euro) mooie ebben stemsleutels kopen, hartvormig en met een wit benen randje. Zelf heb ik met een soepbot van de slager keurige kielhoutjes gemaakt, die maken het nèt even af! Oh ja, het onderste kielhoutje moet niet boven het bovenblad uitsteken, maar gelijk liggen met het bovenblad. De hele barokviool heeft me ongeveer € 200,- gekost èn heel heel plezier opgeleverd, omdat het eindresultaat èn goed klinkt (maar ja, ik ben niet onbevooroordeeld!) èn er goed uitziet.

Er worden op internet heel wat barokviolen aangeboden die dat eigenlijk niet zijn, met te grote halshoeken, met toetsen die bijna overal dezelfde dikte hebben. Maar je snapt wel, internet is voor de reguliere vioolbouw een grote concurrent, je kunt heel gemakkelijk aan prima onderdelen komen, die je met de nodige handigheid tot mooie instrumenten kunt verwerken. Ik moet voorlopig ophouden met het op deze wijze maken van violen, want mij kinderen beginnen met licht spottende opmerkingen over de hoeveelheid violen..

 

Dank je Liuwe,
Ben ik heel erg mee geholpen. Heb het boek van de 400 jaar vioolbouw, maar wist alleen niet meer dat daar een tekening in stond :/ Je tips zijn waardevol.

Ik heb gegoogled op witte violen, maar kom de prijs van 140 euries niet echt tegen. Wie verkoopt ze voor deze prijs??

 

Deze witte violen worden zo nu en dan aangeboden voor $ 118,- door MID International in Shanghai. Die $ 118 is dan €83, maar daar komen nog verzendkosten en iets van invoerrechten bij. Ze worden ergens in China gemaakt en ze zijn de enige die met losse hals worden geleverd. Maar ik was echt verbaasd over de kwaliteit, zo mooi afgewerkt. Wat hierbij machinaal wordt gedaan kan ik niet beoordelen, ik kan me echter niet voorstellen dat die Chinezen zulk werk met de hand maken. Op dit moment (11 februari) heeft hij geen aanbiedingen. Je kunt kiezen uit Amati, Guarneri en Stradivari en soms biedt hij ze bij tweeën of zessen aan! Het zou me eerlijk niet verbazen als ze ook bij bepaalde vioolbouwers via de achterdeur worden geleverd.. Een Stradivari-model is zó universeel! Het bestellen ging doodsimpel: je betaalt via PayPall en klaar is Kees. Ik moest wel een paar maanden wachten en ook andere klanten klagen daarover. Maar je kunt er een prachtige barokviool van maken!

 

HoiLiuwe,
Fijn dat je zo uitvoerig antwoord geeft. Mid International had ik nog niet gevonden. ga ik opzoeken.
Of iets machinaal (en goed) gemaakt is maakt voor mij niet zo'n punt. Het verdunnen van de bladen en hoekblokken en dergelijke moet toch bij de meeste vieultjes gebeuren.
Ik ga eens op zoek of ik ze ook kan vinden.

Ik vond overigens op internet toch wel een mooie tekening van barokopzet op:
http://www.help-unlimited.de/fingerboards_for_baroque_instruments.htm