Naarmate ik - beginner - verder kom op mijn nieuwbakken cello, begin ik meer verstand te krijgen van wat mij bevalt aan het instrument en wat minder bevalt. Eén euvel heb ik zelf al verholpen, namelijk de snaarhoogte bij de topkam. Die was in de fabriek duidelijk te hoog, wellicht met het oog op het feit dat spelers (of reparateurs) daar hun eigen voorkeur in kunnen laten gelden. Ik heb de snaarhoogtes bij de topkam verlaagd van iets meer dan 1 naar ongeveer 0,5 mm. Iets meer voor de C- dan voor de andere snaren vanwege de grotere amplitude. Het levert een duidelijk betere bespeelbaarheid in de eerste positie op, en aangezien de meeste stukken die ik speel zich voor 90% op die eerste positie verlaten, een algemeen plezieriger spel. En geen snaar rammelt tegen de toets, ook niet als ik het volume doe toenemen. Verhelpen van dit euvel in de ebben topkam was tamelijk eenvoudig: met een paar naaldvijltjes (eerst driehoekig en daarna een 90-gradenhoek van een vierkant vijltje) een dieper geultje gemaakt, en dat daarna afgewerkt met fijn schuurpapier en wat grafiet. Het volgende probleem bestaat uit twee delen. Ten eerste is de snaarhoogte aan het einde van de toets (nabij de brug) aan de hoge kant, vooral van de C- en G-snaar. Die bedraagt op dit moment: C-snaar: 8,5 mm G-snaar: 8,5 mm D-snaar: 7,5 mm A-snaar: 5,5 mm Er zitten vier stevige stalen (Jargar-)snaren op, dus de trekkracht van de vier snaren bij elkaar is aan de hoge kant. Als ik Dominantsnaren op dit instrument zou willen plaatsen, is de snaarhoogte aan het einde van de toets wellicht wat lager, omdat dan de snaren de hals (+ toets) wat minder krom trekken. Dat effect ken ik uit de akoestische gitaarwereld, waar je met zwaardere snaren vanzelf een hogere 'action' (snaarhoogte boven de frets) krijgt, en met lichtere snaren een lagere 'action', zonder dat je de hals hoeft te verstellen. Het tweede deel van dit probleem is dat ik weinig 'scoop' (holling) op de toets meet. Als ik de snaren indruk bij topkam en brug, meet ik de volgende waarden: holling halverwege C-snaar: 0,5 mm holling halverwege G-snaar: 1,5 mm holling halverwege D-snaar: 1,0 mm holling halverwege A-snaar: <0,5 mm Volgens de specificaties van Alan Goldblatt (makkelijk op het web te vinden) zou die holling wel wat hoger mogen zijn, vooral bij de buitenste snaren A en C ("Hollowness (side, A, C): 1,5 1,0, 1,5-2"). Oftewel: mijn toets is op bepaalde punten te vlak. Beide delen van dit probleem leiden mij tot de conclusie dat ik niet zomaar de brug kan verlagen om de C- en G-snaar op een meer bespeelbare hoogte te krijgen. Dan gaat de snaar immers rammelen of 'kletteren' op de toets, vanwege de geringe holling. Tegelijk bieden kunststof (Dominant) snaren geen oplossing, omdat dan wel de snaarhoogte einde toets iets kan verbeteren, maar ook de holling nóg kleiner wordt. Wat zouden jullie mij, gezien dit dilemma, adviseren? Het doel is een betere bespeelbaarheid in de hogere posities. En het leukste vind ik om het werk zelf te doen; dus het advies 'breng het instrument naar een goede bouwer' is - hoewel op zichzelf ongetwijfeld reuze verstandig - niet iets waarop ik zit te wachten.
Het beste advies wordt bij voorbaat in de wind geslagen. Maar de wereld is overbevolkt met mensen die de beste adviezen niet willen aannemen, dus: Als alternatief: een goed scherp schraapstaal, een grove houtrasp, een stalen liniaal van minimaal de lengte van de toets, meerdere gradaties schuurpapier om een latje gewonden, een digitale schuifmaat die onder 0mm gecalibreerd kan worden en een plek (bedje) waar de cello neergelegd kan worden zonder steeds weg te rollen/glijden. Een timmermansoog is ook nooit weg. Aan het werk onder het motto : "wat er teveel zit moet weg". Is je dat te veel gedoe, dan geldt uiteraard nog steeds het beste advies: dan ben je met een aantal tientjes klaar.
(Dit is geen antwoord op de vraag, wel een reactie op de interessante info/thematiek): Voor mij geldt: als ik het zelf zou willen doen (ja boeiend, dat herken ik helemaal!) zou ik eerst een cursus cello-bouw gaan volgen (bijv. bij Huismuziek, onder leiding van vakmensen). Maar hoe goed het is afgesteld als ik het aan vakmensen uitbesteed: het is voor mij pure vreugde als ik bij de cello bouwer vandaan kom!
Ik zou ook zeer voorzichtig zijn. Zeker met je nieuwe cello, dan zou ik eerst alles uitproberen op een instument van de 2e handswinkel voor een paar Euro. Voor je het weet maak je meer stuk dan de lief is. En wie weet neemt de kracht in je vingers en hand nog toe en is de snaar hoogte geen probleem meer
Daar heb je gelijk in, mijn reactie is geen antwoord op de vraag. Wel een welgemeend advies dat verschrikt en recht uit het hart kwam overigens. Rest mij om stiekem te hopen dat de cello niet al te duur was.....
Dank voor jullie reacties! Ik wil even terugkomen op een kennelijk heet hangijzer. Aan het einde van mijn bericht gaf ik al toe dat 'naar de bouwer brengen' wel een uitstekend advies zou zijn, maar dat ik naar alternatieven zocht. Niet omdat ik principieel tegen het inroepen van de diensten van bouwers ben - integendeel - maar omdat ik 'zelf doen' gewoon leuk & interessant & leerzaam vind. Een persoonlijke keuze. Die ik graag binnen de perken van het haalbare houd. Daarbij ben ik wel een beginner als het om cellospelen gaat, maar niet als het om reparaties aan houten instrumenten gaat. Anders zou ik het ook niet aandurven. Maar er staat niet voor niks een akoestische gitaar in mijn avatar. Met (eenvoudige) reparaties aan dat instrument heb ik 30 jaar ervaring. Handig en voorzichtig ben ik ook. Er zijn veel dingen die ik niet in mijn hoofd zou halen om zelf te doen aan een strijkinstrument. Althans, nu nog niet . Zoals een nieuwe stapel maken en plaatsen, de toets stevig bewerken, een barst repareren. Maar eenvoudiger zaken als het vervangen van staartstuk en snaren, bijwerken van de topkam, passender maken van stemknoppen en - zoals ik eerder al meldde - het snijden en passend maken van een nieuwe brug (o, gruwel!) lukten me al eens. Een bescheiden, weloverwogen aanpassing van de toets durf ik ook wel aan. Ik heb er alle begrip voor dat anderen, bijvoorbeeld met een kostbaarder instrument, deze zaken liever aan een bouwer overlaten. En in hun onzekerheid ook geen plezier zouden beleven aan 'zelf doen'. Maar we zijn niet allemaal hetzelfde gebakken. De een wil spelen, de ander bouwen, weer een ander spelen en proberen zijn instrument technisch te doorgronden en zo mogelijk verbeteren. Dat mag, van de Viva. Dus Bert, Jan, Pleunie, ik zie heus de waarde van het 'hup, naar de bouwer'-advies wel in. Jullie ook de waarde van het zelf-doen, toch? *) Dank ook voor Berts technische adviezen. Ik ga vooreerst niet met schraapstaal en grove rasp aan de slag; wel met schuurpapier, stalen liniaal en de schuifmaat (toevallig kwam ik onlangs in het bezit van precies het type dat je beschrijft, heb dertig jaar met een conventionele schuifmaat gewerkt). Maar omdat ik een voorkeur heb om eerst aan de gemakkelijk vervangbare onderdelen te werken (kam, brug, snaren) zal ik eerst de Jargar vervangen door Dominant, om te zien in welke mate het bekende probleem (door de hoge snaarafstand in hogere posities) afneemt en het verwachte probleem (snaar 'buzz' door te weinig holling) optreedt. Ongetwijfeld zal ook de klank van het instrument veranderen. Vanaf dat moment zal ik bepalen wat de volgende stap wordt. Kortom: wordt vervolgd. *) Het eerste hoofdstuk van het in de jaren tachtig populaire boek 'Zen, of de kunst van het motoronderhoud' van Robert Pirsig gaat o.a. over dit dilemma.
Schuurpapier is op ebbenhout niet verboden, maar met een rasp (te hoge delen inkrassen) en een schraapstaal (ingekraste delen weer "vlak" schrapen en kleinere "hobbels" weghalen) werk je een factor 10 sneller en bovendien veroorzaak je minder fijn stof dat -zoals ik bekend veronderstel- niet gezond is, met name het stof van ebbenhout! Vergeet niet het bovenblad af te dekken met een oude handdoek, liefst twee lagen: een buts of kras is zo gemaakt!
