Gistermiddag hoorde ik van een kenner dat de strijkinstrumenten tot ±1880, waren bespannen met darmsnaren en niet omwonden. Pas na ±1880 was men in staat stalen snaren te trekken, evt. met omwikkeling. Dit houdt in dat de klankkleur bij de strijkinstrumenten heel anders moet zijn geweest. Stel je voor, een vioolconcert van Mozart op darmsnaren ! Ik heb dat nog nooit gehoord. Ben eigenlijk zeer benieuwd hoe dat nu zou klinken. Bovenstaande geldt natuurlijk voor alle concerten op strijkinstrumenten voor ±1880. NB: Ook te denken valt aan een pianoconcert van Mozart op een Hammerklavier i.p.v. een vleugel van Steinway. Is er iemand die er iets meer van af weet ?
Je kunt gewoon nog darmsnaren kopen hoor! Klinken heel warm, zijn vaak wat moeilijker aan te strijken dan synthetische snaren en ontstemmen sneller. Je hebt ook darmsnaren met aluminium wikkeling, deze zijn stabieler.
Koos, Je moet er ook rekening mee houden dat werd gespeeld op barokke instrumenten. De viool is na 1800 gemoderniseerd en is daardoor sowieso anders gaan klinken. Ook is de frequentie van de A van 415 naar 440 hz gegaan en tegenwoordig zelfs boven de 440 hz. Zoals de titel van bijgaand filmpje al zegt: Vergelijkbaar maar heel verschillend ! &feature=related &list=LPU1OEp_8mTiE&index=3&feature=plcp
Simon Standage heeft alle vioolconcerten van Mozart gespeeld op barokviool, dus ook met darmsnaren en natuurlijk ook begeleid door een barokorkest op originele instrumenten. Klimt prima. Ook de pianoconcerten van Mozart zijn allemaal ingespeeld op originele instrumenten, oa. door Malcolm Bilson en Jos van Immerseel. Maar als je even gaat zoeken, dan kun je alles ook "authentiek"uitgevoerd vinden, strijkkwartetten van o.a. Haydn, Mozart en Beethoven. Alles gespeeld op darmsnaren. Zulke opnamen klinken heel warm.
Beste Koos, er valt voor jou een hele nieuwe wereld te ontdekken, zo lijkt het. Toch is de hele stroming van het 'historisch' uitvoeren al zo'n halve eeuw aan de gang... en het mooie is, dat wij daar in deze tijd de resultaten van kunnen beluisteren. De vioolconcerten van Mozart zijn al ik weet niet hoeveel keren met darmsnaren opgenomen, zie bijv. Manze en Podger. Voor wat betreft de klavierconcerten van Mozart; je hebt uitvoeringen op pianoforte/hammerklavier door Bilson met Gardiner, die hebben de complete concerten in de jaren '90 opgenomen, en verder ken ik een uitvoereing van het 27ste concert door Andreas Staier, ook heel erg mooi. Maar er is tegenwoordig zoveel te vinden... het is gewoon een kwestie van zoeken naar wat je het best bevalt. Zou ik je nog één tip mogen geven; de violiste Amandine Beyer, op Youtube te vinden met o.a. Bach en Nicola Matteis. Nóg een dan; Antoinette Lohman, met muziek van Jacobus Nozeman;
chrish, Geert, liuwe en Carl, Bedankt voor jullie uitvoerige en duidelijke bijdrage inzake het onderwerp "Darmsnaren"(incl. evt. verwijzing naar de sites). Toch blijft er bij mij nog een vraag over, t.w.: Een Stradivarius uit de productie periode 1644-1737, heeft de afmetingen van onze huidige viool. Kan het dan zo zijn dat de viool van vóór de Barok (=Renaissance), overeenkomt met de huidige viool of heb ik het mis ? Koos
Nee, die instrumenten hebben bijna allemaal een nieuwe nek of grote aanpassingen aan de nek. De krul wordt afgezaagd en weer in de nieuwe nek geplaatst.
Ik heb nog even wat afbeeldingen gevonden over een Baroktoets. Onderstaande laat zien dat de hals bevestigd werd met een draadnagel en dat de hoek precies 90° was. Later werd de hals onder een hoek gezet. Merk op dat de hoek van de toets niet veranderde: Hier een zijaanzicht van een viool met een Baroktoets: Frits
Als ik naar het eerste plaatje kijk lijkt mij de hoek van de toets t.o.v. de corpus juist wel verschillend in de twee gevallen. De oranje lijn die de bovenkant van de baroktoets weergeeft loopt toch vlakker dan de zwarte lijn die de bovenkant van de moderne toets weergeeft? Of zie ik het verkeerd? Joris
Joris heeft gelijk. De baroktoets moèt ook vlakker zijn, want de kam is ook lager, tussen de 26 en 30 mm hoog. Pollens bespreekt in zijn boek over Stradivari ook de hoek van de hals ten opzichte van de krans en merkt op dat ook Stradivari zijn hals met een lichte hoek, zo'n 4 graden, tegen de krans bevestigde. De hals van de Soil-Stradivari is in zijn geheel origineel bewaard, je kunt dan zien dat de hoek bovenkant hals/krans geen 90 graden is. Ook de halslengte die Stradivari toepaste, was praktisch gelijk aan een moderne hals. zie de volgende site: http://www.mvcremona.it/instruments.html
Ja, dat klopt, je hebt gelijk. Het verschil is echter veel minder dan dat van de hals. Dat is goed te zien door te kijken naar het verschil bij de krul (10-15 mm) en het verschil bij de kam: 2-3 mm. Dat betekent dat er iets gedaan is aan de dikteverdeling van de toets, want de verplaatsing moet aan beide kanten evenveel zijn. @Liuwe: ook al laat de afbeelding van de 'Soil' zien dat de halsvoet een hoek van circa 4° maakt, dan hoeft dat niet te betekenen dat die halsvoet dan ook onder diezelfde hoek is ingelaten. Want zoals je denk ik weet, wordt de halsvoet gericht in het bovenste blok. Daar wordt het een en ander aan materiaal weg gestoken om de hals de juiste positie te geven. Zo kan een halsvoet die een hoek maakt van 4°, best onder een hoek van 7° komen te staan ten opzichte van de corpus. Ik heb de data van Pollens niet tot mijn beschikking, maar mogelijk zit hier toch wat marge in de hoek.
Heel boeiend allemaal, maar dit onderwerp ging eigenlijk over het spel op darmsnaren en gaat nu wel erg de kant op van de 'bouw' van een barokviool. Geeft niet, maar op den duur wordt het hier dan misschien wat onoverzichtelijk? Groet, Anara
Pollens komt tot zijn berekening van 4 graden op basis van de nog bestaande "restanten" van Stradivari-instrumenten: een nog bestaande toets en de mallen voor toetsen en kammen waar Stradivari bepaalde gegevens op schreef. Pollens berekent de kamhoogte op 26/29 mm. Als de hals een hoek van 7 graden zou hebben gehad, dan zou de kam, in combinatie met de overgeleverde toets, veel te hoog zijn geworden. In het bovenste blok wordt ook geen materiaal weggestoken, de krans wordt daar simpelweg vlak gemaakt om de hals tegenaan te lijmen. Uit ervaring weet ik dat dat een stevig geheel oplevert. En nu weer terug naar de darmsnaren!.... :|
Nog wat opmerkingen en vragen: Gebeurtenissen: - De frequentie is omhoog gebracht van 415 naar 440 Hz (=A snaar) - De darmsnaren zijn vervangen door moderne snaren (=verbetering snaren) - De strijkinstrumenten zijn aangepast n.a.v. het omhoog brengen van de frequentie (=spankracht) Vraag: - Waarom is de frequentie aangepast ? - Is de spankracht van darmsnaren gelijk aan de spankracht van de moderne snaren (=breekmoment het zelfde) ? Koos
Hier een aardig artikel over de aanpassing van de frequentie van de stemtoon. http://www.robkalmeijer.nl/muziek/tonen/index.html Violisten hadden vroeger nog een ander probleem, n.l. het volume van de viool. Ze moesten met hun toon ook de achterste rijen van grote concertzalen kunnen halen en versterking bestond in de 18e eeuw nog niet. Het verhogen van de stemming was ook de manier om de kracht en de helderheid van de viool te vergroten. dus van 415 naar 435, 440 hz, een halve toon hoger. De viool is in die aanpassingen meegegaan, niet alleen in stemhoogte maar ook in bereik en de langere hals/toets/mensuur. Door de halshoek te wijzigen werd de viool geschikt voor de hogere snaarspanning (ook andere basbalk en dikkere stapel). De hals/toets werd ook dunner zodat de linkerhand gemakkelijker over de toets kon bewegen. Oude violen (van voor 1800) zijn meestal omgebouwd naar de moderne uitvoering. Vaak is de oude krul gebleven na het aanzetten van een nieuwe hals met langere toets. Grappig is dat Stradivarius dus een heel ander geluid moet hebben gehoord dan wat de pas na zijn dood omgebouwde violen hebben. Andere aanpassingen zijn nog geweest de kin- en schoudersteun en het gebruik van de moderne strijkstok. Verder is de laatste 212 jaar aan de viool eigenlijk niets meer veranderd. Ik heb wel eens gehoord dat darmsnaren een lagere spanning zouden hebben dan andere soorten. Grootste probleem van darmsnaren lijkt me het uitrekken en moeten inspelen en ook het uitdrogen. De baroksnaar is overigens een onomwonden darmsnaar, de moderne darmsnaar is (net als de kunststofsnaar) een met metaal omwonden darmsnaar.
Geert, Bedankt voor je uitvoerige bijdrage onder #16. Je hebt heel wat vragen, die er bij mij waren, grotendeels beantwoord. Koos
