We kennen allemaal de fabrieksviolen wel van vandaag de dag. Daar zit tegenwoordig zelfs heel wat goeds bij, uit China bijvoorbeeld (maar daar zijn elders discussies over op het forum). Wat ik me echter afvraag is hoe oud de fabrieksviool eigenlijk is. Valt me namelijk op dat op veel rommelmarkten, kringloopwinkels en marktplaats je altijd ‘dezelfde’ oude viool tegenkomt van grofweg rond 1900. Is die markt van fabrieksviolen eind 19e eeuw ontstaat en zo ja waar?
De fabrieksviool dateert eigenlijk uit de 18e eeuw (Mittenwald, Z-Duitsland) maar ze kwamen in de 19e en begin 20e eeuw vooral uit Markneukirchen, Klingenthal en andere plaatsen in het oosten. (In Frankrijk is Mirecourt overigens een zeer bekende plaats die ook veel fabriekjes en ateliers had) Matthias Klotz (1653-1743) bracht de vioolbouw vanuit Italie naar Mittenwald en is de grondlegger van de Duitse vioolbouw. De bouw is in Mittenwald seriematig geworden. Sommige mensen maakten alleen maar krullen, andere de bladen. Weer andere mensen zetten de onderdelen in elkaar tot een viool. Er waren gezinnen waar ze alleen maar toetsen, stemknoppen en snarenhouders maakten. Soms werd dit alles in een fabriek gedaan (Neuner & Hornsteiner is een bekende) maar ook vaak werden de violen door handelaren opgekocht van thuiswerkers. De violen kregen een etiket van het nagebouwde voorbeeld, bv Stradivarius of Amati, maar ook wel van de fabriek of de handelaar. (zie voor foto's van Mittenwald instrumenten hiernaast bij Website) Maar het enorme aanbod aan goedkope fabrieksviolen van rond 1900 wat je tegenkomt op Marktplaats, Ebay en andere rommelmarkten zijn bijna altijd fabrieksviolen uit het oosten van Duitsland (Markneukirchen) en Bohemen) Er zijn daar miljoenen violen gemaakt die voor een paar mark of dollars werden verkocht. Aanvulling 6 juli: Zojuist gelezen dat tussen 1880 en 1914 in Markneukirchen en omgeving 7 miljoen strijkinstrumenten zijn gebouwd waarvan het merendeel naar Amerika geëxporteerd is. Merkneukirchen, een betrekkelijk kleine plaats met nog geen 8000 inwoners, deed zoveel zaken met Amerika dat er rond 1900 zelfs een Amerikaans consulaat was gevestigd. In 1933 begon het Nazi tijdperk en import uit Duitsland was niet langer mogelijk voor de Amerikanen. Verschillende Duitse fabrieken brachten in die tijd hun violen dan over de grens naar Schönbach (Luby in Tsjechië) waar er een etiketje "Made in Czecho-Slovakia" in werd gelijmd en dan toch geëxporteerd naar Amerika. In 1940 was het afgelopen met de vioolbouw en de welvaart in Markneukirchen.
Hier kan je de geboorte van een fabrieksviool zelf meemaken. Als je de muis over het plaatje beweegt en kort op een willekeurige medewerker blijft staan verschijnt een tekst met daarin het beroep van de betreffende persoon. http://www.museum-markneukirchen.de/rehmsel.htm (Flashplayer noodzakelijk: http://get.adobe.com/nl/flashplayer/)
