De 20ste eeuw is alweer ruim een decennia voorbij. Wat zijn nou de toonaangevende bouwers in die eeuw geweest? Of zijn er geen toonaangevende bouwers geweest? Las in een oud boekje over vioolbouw onder het hoofdstuk 'Nederland' dat Nederland in de 17e en 18e eeuw zeer gerenommeerde bouwers heeft gehad. In 19e eeuw geen uitschieters (jaja) en in de 20ste eeuw weer Karel van der Meer en Max Möller. Verder ken ik van de 20ste eeuw alleen de Italiaans-Amerikaanse bouwer Sergio Peresson maar. Zijn instrumenten werden bespeeld door Pinchas Zukerman, Jacquline du Pre, Isaac Stern etc. Instrumenten gaan nu weg voor 30.000 a 40.000 dollar op veilingen. Om de vraag soort samen te vatten: als je een strijkinstrument mocht uitkiezen gebouwd tussen 1900 en 2000, van welke bouwer zou je dan een instrument willen hebben?
fiorino, messori, pollastri, candi, carletti, piretti. Kan nog wel 100 namen op noemen waarvan ik dolgraag een viool van zou willen Nederlandse bouwers 19e/20e eeuw: bouman, van der meer, weel, kok, kunze, roumen, vedral, hakkert en ga zo maar door.. Jouw vraag is onmogelijk te beantwoorden voordat je een instrument in handen hebt gehad van alle bouwers. Naam zegt niet alles over kwaliteit.. ik speel nu op een Frans atelier viool van een hele bekende meester vioolbouwer wiens naam ik even achterwege laat. Ik heb ook op een viool gespeeld van de meester zelf en die doet onder voor die van een van zijn "leerlingen" Zo zie je dat labels en etiketten weinig uitmaken, er zijn ook bouwer die een handjevol instrumenten hebben gemaakt maar die net zo goed klinken als de veel duurdere. Goed voorbeeld zijn de Italiaanse violen uit de 16/17e waar een etiket in zat van een onbekende naam, mensen plakten daar een etiket in van de bekende meesters uit die tijd (amati, strad enz...) deze "nepperts" lopen nu met een vals label rond, alleen omdat de maker minder rijk was en dus minder goed materiaal kon kopen (ja dat zie je!!)
Wanneer ik me beperk tot de Nederlandse bouwers in de 20e-eeuw, dan heb ik een rijtje gevonden die het vermelden waard zijn: Johann Stüber werkte enige jaren bij Karel van der Meer, later in de ateliers van Hakkert, Möller en Vedral voordat hij in 1921 in Den Haag voor zichzelf begon. Zijn instrumenten zijn veelal geënt op de Guarnerius-stijl met hoog-gewelfde bladen en een oranjerode lak. Na zijn overlijden in 1976 werd zijn zaak voortgezet door zijn zwager Ernst Otto. Lorenz Krumbold (geb. 1886) vestigde zijn zaak eveneens in Den Haag na een periode werkzaam te zijn geweest bij Van der Meer en Vedral. In zijn instrumenten is de bouwstijl van zijn leermeester Otto Möckel uit Berlijn herkenbaar. Na zijn overlijden in 1942 zette Loránd Rácz zijn zaak voort. Wilhelm Paul Kunze (geb. 1875) maakte zich in 1902 in Den Haag zelfstandig en is waarschijnlijk de meest productieve bouwer in zijn tijd geweest. Hij besteedde veel zorg aan zijn instrumenten die werden gemaakt naar een eigen stijl die het midden houdt tussen Stradivarius en Guarnerius. Louis Blitz vestigde zich in 1923 in Rotterdam na in opleiding te zijn geweest bij Van der Geest en Vedral. Naast het bouwen van nieuwe instrumenten hield hij zich vooral bezig met restauraties. Sinds 1969 wordt zijn zaak voortgezet door zijn zoon Otto Blitz. Paul Gerhardt Schmidt (geb. in 1902) vestigde zich in 1929 te Amsterdam. Hij heeft naast instrumenten uit de violen- en gamba-familie ook een aantal experimentele instrumenten gemaakt die zijn gebaseerd op de oud-Keltische crwth. Zijn atelier werd voortgezet door zijn zoon Paul de Froe te Amstelveen. Jan W. Lindeman (geb. in 1890) begon in 1913 als autodidact, vestigde zich in 1922 als vioolbouwer, bouwde tot 1945 regelmatig nieuwe instrumenten (relatief veel celli) maar zag zich na WOII genoodzaakt zich alleen nog met restauraties bezig te houden. Zijn zoon Fred J. Lindeman zette de zaak voort. Otto Stam (geb. in 1913) was een productief bouwer die naar eigen ontwerp werkte met een duidelijk herkenbaar karakter in de stijl van Guarnerius del Gésu. Zijn atelier bestaat nog steeds, tegenwoordig geleid door zijn zoon Serge Stam. F. Jacob Bouman vestigde zich in 1937 in Groningen. Zijn zoon Willem Bouman trad in zijn voetsporen en opende in 1952 zijn atelier voor viool- en strijkstokkenbouw in Den Haag. Jan Hendrik Bolink (geb. 1913) had zijn atelier in Enschede tot 1970, toen bleek dat zijn zoon Jaap Bolink zich definitief in het westen van het land zou vestigen (Hilversum). Bernardus Nicolaas Loerakker vestigde zich als autodidact vioolbouwer in Haarlem tot zijn dood in 1968. Zijn zoon Vincent Loerakker heeft de zaak voortgezet. De lijst zoals hierboven weer gegeven is verre van compleet, omdat de huidige generatie bouwers niet is vermeld. Bron: ‘Vioolbouw in Nederland’ Uitgeverij Jacob van Campen bv
Misschien moet ik het anders vragen. Welke violen van 20ste eeuwse bouwers leveren vandaag dat dag het meeste geld op? Perresons gaan weg voor 30.000 tot 40.000 euro. Best een hoop geld voor een viool uit de jaren 70 en 80. In deel 13 van de serie The way they play staat een zeer uitgebreid artikel over de Russische vioolbouwer Alexander Muradov, 'a master of world renown'. Via google vind ik echter nauwelijks iets over hem. Op de site van Christies kom ik een viool uit 1900 tegen van de bouwer Enrico Rocca. Vraagprijs: 50.000-70.000 dollar. Had hier iemand ooit van deze bouwer gehoord?
Ik zit in een strijkersgroep naast een oude dame te strijken, zij kan haar viool moeilijk stemmen en dat doe ik dus. Het is een Karel van der Meer-viool, de naam K van der Meer staat binnenin in de midden van het achterblad, vermoedelijk gebrand, zonder verdere toevoegingen of jaartal. Is het een echte? Of moet er een etiket in zitten. Het is een erfstuk, haar tante had het verhaal dat het zijn eerste was. Hij klinkt voortreffelijk, stevige klank, snelle aanspraak.
Of het een echte is weet ik niet, wel weet ik dat violen van hem een groot volume hebben en erg Italiaans klinken.
Ik heb het over Van der Meer vaker gelezen, dat die zich konden meten met/klonken als de oude Italianen. Bijzonder interessant bouwer. Bij Van der Knaap vioolbouw uit Baarn staat al een hele tijd een altviool van Karel van der Meer op de website. Zal ondertussen wel verkocht zijn.
