Mijn dochter speelt sinds bijna twee jaar op een hele viool die we voor een kleine prijs van iemand hebben kunnen overnemen. Destijds heb ik hem door de vioolbouwer laten nakijken en haar gevraagd wat er aan moest gebeuren. De viool heeft toen een nieuwe kam, nieuwe stapel en vanzelfsprekend nieuwe snaren gekregen. Na de zomervakantie heb ik hem weer naar de vioolbouwer gebracht omdat er een naadje los zat links boven tussen het achterblad en de ribben. Toen gaf de vioolbouwer aan dat de snaren veel te hoog waren t.o.v. de toets en dat ze dat kon verbeteren door het kielhoutje wat aan te passen en de kam aan te passen. Ik vroeg me wel af waarom ze dat destijds niet gelijk had gedaan, maar goed… dochter blij, want ondanks dat ze er nooit iets over had gezegd was het een wereld van verschil met spelen zei ze. Nu mijn dochter langzamerhand in de echt hoge posities begint te spelen geeft ze aan dat ze toch best veel kracht moet zetten en dat haar oude 3/4 viool (die pakt ze er uit weemoed nog wel eens bij) toch een stuk gemakkelijker speelt. Ik heb de viool nog eens goed bekeken en heb me ingelezen op het forum en kom tot de conclusie dat de verhoudingen ondanks dat ze inderdaad verbeterd zijn nog steeds verre van ideaal zijn. De halshoek is vrij ‘plat’ dus dat de snaren veel te hoog waren vind ik met de kennis die ik nu heb logisch. Wat ik wel vreemd vind is dat de vioolbouwer twee jaar geleden alleen de nieuwe kam ‘op maat’ heeft gesneden en deze toen dus blijkbaar gewoon echt niet goed was. Ze heeft er nooit met en woord gerept over dat de halshoek niet klopte, ondanks dat ik haar had gevraagd om te kijken of de viool helemaal in orde was. Hoewel de snaarhoogte t.o.v. de toets dus wel is verbeterd sinds de laatste aanpassingen zijn de snaren nog steeds te hoog. Ik meet bij de G-snaar 7 mm, bij de E-snaar 5 mm (ze heeft piastro snaren, met een stalen met goud omwikkelde E-snaar). Als ik naar de kam kijk dan is daar inmiddels weinig van over. Het hart zit behoorlijk hoog, dus ik heb niet het idee dat daar nog 1/1,5 mm vanaf kan om de snaarhoogte beter te krijgen, dan had de vioolbouwer dat waarschijnlijk toen wel gedaan. Ter hoogte van de toets (als ik die door zou trekken) is de kam slechts 21 mm hoog, als ik goed heb gezocht op dit forum zou dat 27 mm moeten zijn. Totale hoogte van de kam is 28 mm. De viooldocent heeft aangegeven dat ze inderdaad merkt dat je de snaren met meer kracht moet indrukken, maar ze geeft ook aan dat dat op dit moment maakt dat mijn dochter de switch naar altviool gemakkelijk maakt. Die speelt ze sinds kort naast haar viool. M’n dochter krijgt er in ieder geval sterke vingers van, alleen is het probleem dat m’n dochter inmiddels weet dat het gemakkelijker kan Bovenstaande daargelaten zijn we wel blij met de viool. Het is een viool met een slanke taille en ook het bovendeel is wat smaller dan gebruikelijk, maar er zit wel een mooie klank in. Warm in de lage regionen en helder in de hogere tonen. De docent vind de viool in bepaalde regionen mooier klinken dan haar eigen viool, wat natuurlijk ook een kwestie van smaak is, maar toch… Natuurlijk moet ik eigenlijk naar onze vioolbouwer (we hebben inmiddels nieuwe, ik was om meerdere redenen niet tevreden over de oude). Ik vraag me alleen af wat nu wijsheid is. De hals laten aanpassen en (wederom) een nieuwe kam laten snijden of de viool inruilen voor een exemplaar die gewoon klopt? Hals laten aanpassen lijkt me een vrij dure operatie namelijk… Ik heb een aantal foto’s bijgeplaatst, mochten die niet goed zijn of er zijn andere foto’s nodig om er iets zinnigs over te zeggen dan hoor ik het graag Lang verhaal… Wat zouden jullie doen?
Er zal even gekeken moeten worden of de halshoek vanaf het moment dat het instrument gebouwd is zoals die nu is, of dat het hout aan het werken is doordat er nu snaren op staan en de spanning het instrument uit verhouding aan het brengen is. Het kan zijn dat de stalen snaren de boosdoeners zijn, over het algemeen hebben die een veel hogere spanning dan darmsnaren. Mogelijk was er inderdaad niets aan te zien toen de vioolbouwer het instrument voor de eerste keer zag, en is alles aan het rondtrekken? Het lijkt me goed om het instrument ter beoordeling te laten zien aan een vioolbouwer die ook wat weet van barokinstrumenten, de halshoek is daar veel kleiner dan moderne violen. Als het zo'n mooi klinkend instrument is zou het wellicht een prima viool zijn om als barok viool afgesteld te zijn. En gezien het tekort aan altviolisten is het helemaal niet zo'n slecht idee omdat erbij te doen!
Ik heb niet het idee dat de halshoek is veranderd sinds we hem hebben. Ik heb net even tussen m’n foto’s gekeken en zag daar een foto waar ik duidelijk op kan zien dat de snaren inderdaad nog veel hoger boven de toets zaten. Dat arme kind is met die veel te hoge snaren op studieweekend van haar orkest geweest en had dus helemaal zere vingers Inmiddels speelt ze in het orkest waar ze bij zit inderdaad met haar altviool, daar zijn ze heel blij mee want ze hebben altijd te kort. De stalen snaar is overigens alleen de E-snaar hoor, de rest is met een synthetische kern. En ik leer weer wat bij, want ik had geen idee dat barokinstrumenten een minder grote halshoek hebben… het instrument is naar schatting 100 jaar oud nu (volgens de taxatie die we destijds hebben laten doen). Ik zag wel dat er ook kammen zijn met een ‘laag hart’ misschien is dat nog een optie voor deze viool om toch de snaarhoogte nog wat beter te krijgen…
Als ik de foto's zo bekijk is de halshoek niet correct. Een denkbeeldige verlenging van de toets komt uit op 21 mm en dat is veel te weinig. Er zijn inderdaad kammen met een verlaagd hart, maar die redt het met deze instelling ook niet. De gedachte dat het een baroktoets zou zijn is onjuist, want dan zou de halshoek 0° moeten zijn en is de toets oplopend in hoogte, zoals deze afbeelding laat zien: En de foto's (van Delftblue) laten zien dat er wél een hoek is aangebracht, alleen is die niet correct. Het is welhaast onmogelijk om met deze snaarhoogte nog te kunnen spelen! Ik begrijp best dat uw dochter hier zere vingers van krijgt. De snaarhoogte voor de E dient 2,5 mm te zijn en geen 5mm! Hetzelfde voor de G-snaar: moet 5 - 5,5mm zijn. Maar er is wel een oplossing voor. Er kan een wig geplaatst worden tussen het halsblok en de hals. Dat is een enigszins ingrijpende operatie maar goed te doen. Dan kan er ook een nieuwe kam op met het hart op de juiste plaats waardoor de snaren een juiste hoogte krijgen ten opzichte van de toets en het instrument weer lekker bespeelbaar wordt. Ik zie trouwens dat de halsvoet wel erg ver c.q diep in het halsblok zit. Als ik het zo inschat lijkt het wel 10 mm en dat zou 5 mm moeten zijn. Misschien dat daar een wat gedetailleerdere foto van geschoten kan worden?
Het klopt inderdaad dat de halsvoet er ook vrij diep in zit. Ik heb een uitsnede gemaakt van een foto waarop je dat goed kan zien (denk ik, ik kan nu even geen andere foto maken, dat zou morgen eventueel wel kunnen) Waar zou ik gemiddeld op moeten rekenen qua bedrag voor dergelijke aanpassingen? Hoeft niet exact, ik snap dat daar wellicht geen vaste prijzen voor zijn, maar ergens ordergrootte? Mijn man zit trouwens op de lijn: gewoon inruilen voor iets anders. Ik twijfel wat te doen en ik denk dat het er bij m’n dochter vanaf hangt wat de alternatieven zijn. Ze vind haar viool qua klank mooi, maar heeft op orkest ook een meisje met een driekwart viool waarvan ze de klank prachtig vind en waarvoor ze haar viool zo zou inwisselen (mits het een hele was geweest)…
Ik ben trouwens bang dat de vorige vioolbouwer het kielhoutje tevens te plat heeft gemaakt en dat ook dat misschien vervangen zou moeten worden… daarvan zal ik morgen eens kijken of daar nog een speelkaart onder past. Net gecheckt en dat lijkt toch goed te zijn, dus dat is weer een meevaller.
Nog iets wat we mee moeten nemen in de overwegingen: de toets is denk ik geen ebbenhout, maar een andere houtsoort. En twee van de 4 stemsleutels zijn van plastic die doen het gek genoeg wonderbaarlijk goed, de viool blijft goed gestemd en je kan er eigenlijk gemakkelijker mee stemmen als de twee ebbenhouten, maar toch… het hoort natuurlijk niet. Vooralsnog geeft dit geen problemen, maar die toets zal wellicht dus ook ooit nog eens moeten worden vervangen… en ook dat zal vast niet gratis zijn. Genoeg stof tot nadenken. Ik heb de vioolbouwer al gemaild om te kijken wanneer we langs kunnen komen. De keuze zal afhangen van wat de benodigde aanpassingen ongeveer gaan kosten en of dat het waard is. Als we de hals laten aanpassen zegt mijn gevoel dat we de toets en stemsleutels etc. beter gelijk mee kunnen nemen als we dan toch bezig zijn.
Als ik de foto nog eens goed bekijk lijkt het wel of de hals (met krul) er helemaal niet bij hoort en er later is ingezet. Het zou me daarom ook niet verbazen als de mensuur niet klopt. Het hangt even af van de lengte van de corpus, gemeten over het achterblad zonder hieltje (354± 2 mm). Als het goed is moeten de maten nagenoeg hetzelfde zijn als hieronder: De hals is nogal vreemd bemeten: Kan het ook zijn dat de hals los zit en dat de voet zichtbaar beweegt ten opzichte van het hieltje? In dat geval zit de hals los en zou weer gelijmd kunnen worden. Maar of het daarmee echt is opgelost betwijfel ik. Het is allemaal wat vreemd. Ik verbaas me er over dat de vioolbouwer die de kam heeft geplaatst, dit op deze manier heeft afgeleverd. Het instrument is eigenlijk niet te bespelen en zeker in de hogere posities gaat de snaarafstand ten opzichte van de toets op een zeker moment parten spelen. Ja, het is allemaal wel weer in orde te krijgen, maar dat zit wel een kostenplaatje aan vast. En als de halshoek weer correct is ingesteld, moet er een nieuwe kam op worden pas gesneden. Ik denk al gauw €450 tot €500,= Je weet ook niet wat je nog (meer) tegen komt. Ik denk ook dat de klank na correctie hoorbaar en dus merkbaar zal veranderen, omdat met een grotere halshoek de kamdruk op het bovenblad zal toenemen. Of dat de klank verbeterd of verslechterd laat zich moeilijk voorspellen. Dan rijst de vraag of het instrument de boven beschreven ingreep waard is. Dit instrument inruilen zal met deze handicap ook niet zo veel opleveren. En dus zal de aanschaf van een ander instrument veel duurder zijn dan de correctie van de hals(hoek) met nieuwe kam. We wachten het af.
Terwijl ik bezig was met mijn reactie hebben er zich twee reacties tussen gevoegd. Dat is niet erg, maar dan kan ik er nu op reageren. Een toets die niet van ebben is, vormt op zich geen probleem. Een paar fatsoenlijke stemsleutels is natuurlijk nooit weg. Een toets vervangen is minder ingrijpend dan de halshoek corrigeren. Maar het is niet alleen een toets vervangen, de hals zit er nogal vreemd in. Hubertus wil er graag een barokviool van maken, maar ook daar zijn ingrepen voor nodig. Bovendien zal de hals dan korter moeten worden en dan ben je ook al aardig bezig met een stevige ingreep.
Het achterblad is exact 354 mm, dus dat is in orde. De hals zit ook gewoon stevig vast. Niet te bespelen is natuurlijk relatief, m’n dochter speelt alles er gewoon op. Momenteel is ze bezig met Czdars en Meditation (Thais), dus daar zal ze vast bij merken dat het in de hogere posities meer moeite kost. De viooldocent heeft afgelopen week even op de viool gespeeld en gaf aan dat het niet onoverkomelijk is, maar uiteindelijk denk ik wel dat het het spel van m’n dochter ten goede komt als ze minder kracht hoeft te zetten op de snaren. Tenminste, op de viool. Volgens de docent maakt de huidige viool het switchen naar Alt gemakkelijker omdat ze weinig verschil zal merken in de kracht die ze moet gebruiken om de snaren in te drukken… Op zich zou ik 400/500 euro nog te doen vinden, alleen weet je dan inderdaad niet wat het doet met de klank. Als je die vervolgens niet mooi vindt dan moet je alsnog inruilen. Die hals is inderdaad wel vreemd. Ik zie bij haar 3/4 viool (ooit in de jaren 70 gekocht bij Vedral in Den Haag) inderdaad ook dat de toets gelijk ter hoogte van de krul begint, zoals het hoort. Zou het kunnen dat er ooit een nieuwe hals aan de oorspronkelijke krul is gezet en dit gewoon slecht is gedaan? Wat betreft de kam die de vorige vioolbouwer heeft gesneden: dat vroeg ik me in retrospect dus ook af. Samen met wat andere gekkigheden waar ik niet tevreden over was zijn we daarom nu naar een andere vioolbouwer waar ik een beter gevoel bij heb. We hebben de viool destijds door de vorige vioolbouwer overigens ook laten taxeren. Ik begin gezien alle gekkigheden qua bouw ook ernstig te twijfelende of ik die taxatie nog serieus moeten nemen…
Klopt de halsmensuur (135 mm) en de lengte van de trillende snaar (325 mm) wel? Ik verwacht dat de halsmensuur al gauw 140 mm is.
7mm G en 5mm E is echt te hoog. Zowel de 1e als de 2e vioolbouwer had beter moeten kijken en/of beter adviseren. Wilt u dit instrument prettig blijven gebruiken dan is een halshoekcorrectie echt nodig. Bespiegelingen over barokviolen zijn hier m.i. onzinnig: dit is gewoon een modern instrument.
Och ja, er zal wel een toon uit te krijgen zijn ook als de snaren veel te hoog liggen. Maar lekker spelen zal dat niet zijn. En de Czardas van Monti begint vrijwel direct in het begin al in de hogere posities op de G.
De hals meet 130 mm, wat klopt gezien wat Frits zei over dat hij te diep zit. Snaarlengte is 320, ook 5 mm korter.
Ik weet niet wat u gemeten heeft, want ik verwacht eerder 140 mm dan 130mm. In het plaatje wat ik plaatste over de mensuur staat goed aangegeven wat de halsmensuur is. Even goed kijken.
Uiteindelijk blijft de lengte van de krul tot aan de klankkast wel de ‘normale’ lengte. Die 5 mm extra is precies het gedeelte dat te diep in het halsblok zit. Of dat op te lossen is bij het aanpassen van de halshoek is natuurlijk ook maar de vraag… ik weet ook niet of je daar perse last van hebt of dat het vooral esthetisch is. Ik verbaas me er steeds meer over dat de vorige vioolbouwer over dit alles nooit iets gezegd heeft. De nieuwe vioolbouwer heeft deze viool nog nooit echt bekeken trouwens, daar zijn we geweest om een altvioolstok te kopen en ze heeft de stapel van deze viool weer voor me rechtop gezet toen ik een ander staartstuk had geplaatst en te onvoorzichtig was geweest Ondanks dat het jammer is dat er aan de hals van alles niet klopt is het toch ook een mooie zoektocht waar ik weer enorm veel van heb bijgeleerd. Ik weet in ieder geval een stuk beter waar ik allemaal naar moet kijken als we een ander instrument overwegen aan te schaffen. Eerst binnenkort maar eens kijken wat de vioolbouwer er over te zeggen heeft. Misschien kan ze aangeven wat de viool nu ongeveer waard is als we hem inruilen (ik kan me voorstellen dat dat ook een beetje afhangt van wat je ervoor terug koopt) en kunnen we een afspraak maken dat wanneer aanpassen opportuun is en m’n dochter de klank daarna echt niet mooi vindt (mocht deze veranderen) dat we hem dan alsnog kunnen inruilen voor het bedrag van voor de aanpassingen en verder met gesloten portemonnee. Beetje vanuit het idee dat als we hem gelijk inruilen dat de vioolbouwer dan dezelfde aanpassingen zal moeten maken om tot een verkoopbaar instrument te komen… of is dat een hele gekke gedachte?
