Het bepalen van de Mensuur lengte

Beste Fred,

Je zegt gemeten te hebben, dat de mensuurlengte 334 mm is. Dat is echter gemeten over de toets tot de kam. Daar introduceer je een nogal grove fout, die de afwijking t.o.v. 325 mm (+ 9 mm!) mogelijk verklaren kan.
Als het goed is gegaan bij de bouw van de corpus, heb je de f-kerven op een afstand van 194 mm geplaatst, gerekend vanaf de bovenrand. Dit is echter gemeten in rechte toestand. Over de welving gemeten kom je dan uit op 195 mm.
Bij de bepaling van de halslengte (de halsmensuur) gaat men tegenwoordig van de 5/7-deling uit, rekening houdend met het feit dat de halsvoet wordt ingelaten tot aan de binnenste rand van de inleg: 5mm. Dan krijg je voor de halsmensuur: 5/7 x (194 – 5) = 27 x 5 = 135 mm.
Nu is het even de vraag wat jij hebt gemeten als zijnde ‘neckstop’, want als dat 135 mm is gemeten vanaf de plek waar het kielhoutje moet komen tot de uiterste afstand van de hals (dus inclusief de 5 mm inlaat), dan is er niets aan de hand en kun je de hals gewoon laten zitten. De ‘afwijking’ die je gevonden denkt te hebben, is ontstaan door de ongebruikelijke meting van de afstand over de toets tot de kam.

Dus je moet nagaan of de f-kerven op de juiste afstand zitten. Is dat niet het geval dan kun je corrigeren door de kam een andere positie te geven! Je kunt dan aan het rekenen gaan om te weten hoeveel mm je de kam moet verplaatsen in noordelijke of zuidelijke richting.

Wat me nog even van het hart moet is, de wijze waarop je de hals plaatst. Je zegt dat je de hals eerst helemaal precies pas maakt in de bovenste klos en dat je daarna de klos bewerkt voor de juiste inclinatie. Dat is toch wel heel vreemd.
Wat je misschien bedoelt en wat het zou moeten zijn is: dat je de lengte van de hals en de hoek die erbij hoort hebt afgezaagd. Daarna maak je een inkeping in de bovenste klos van 5 mm, zodanig dat de juiste hoek en richting van de hals verkregen wordt. Dan net zo lang doorgaan tot overal een juiste passing wordt verkregen (ook aan het hieltje) en dan pas inlijmen.

Ik denk dat het allemaal wel meevalt en dat je de hals kunt laten zitten.

 

Dan is de hals dus 4 mm te lang!


Zo zou het eruit moeten zien (maten in mm):



Wil je het corrigeren, dan moet de hals weer los. Maar dat is voor een eerste keer een hele klus, omdat je ook het hieltje heel moet zien te houden. Onmogelijk is het zeker niet.

Wil je de hals laten zitten, dan kun je corrigeren door de kam 4 mm noord op te schuiven.

 

Je kunt op vele manieren een snaarlengte van 328 mm realiseren! Je kunt namelijk variëren waar de f-kerven komen of je zegt: ik heb een hals met een bepaalde lengte. Maar voor een bespeelbaar instrument is het van belang dat je voldoet aan de 5/7-deling. Bespeelbaar wil zeggen, dat je weet op welke posities op de toets je een bepaalde toon kunt verwachten. Doe je dat niet, dan zal het een tijd gaan duren voordat de bespeler precies weet waar de tonen ‘zitten’. Bovendien zal een te lange snaarlengte een veel hogere snaarspanning tot gevolg hebben, waardoor er allerlei andere zaken opspelen.

Meestal ligt de positie van de f-kerven vast. Daar kun je niet al te veel aan variëren. Ik neem aan dat die positie door jou is bepaald aan de hand van de gangbare corpuslengte. Vanuit dat gegeven wordt dan de halslengte berekend, gebruikmakend van de eerder gegeven berekeningsmethode.

Wil je –zoals in jouw geval- de halslengte als vast gegeven handhaven, dan zul je met de kam moeten schuiven voor het bereiken van een 5/7-deling. De uiteindelijke positie van de kam bepaalt dan de snaarlengte.
Voordat je met het snijden van de f-gaten begint, kun je dan de juiste positie van de f-kerven berekenen. Maar ja, je gaat die f-kerven toch geen 10 mm verplaatsen, omdat dan het hele klanksysteem daar niet op ontworpen is.
Dat kan wél, als je de corpuslengte aanpast, maar dat staat gelijk aan het bouwen van een nieuw instrument.

Het gemakkelijkste en meest gebruikte methode is daarom: uitgaan van de corpuslengte. Aan de hand daarvan de positie van de f-kerf bepalen en dan de lengte van de hals berekenen, waarbij voldaan moet worden aan de 5/7-deling.

Het verplaatsen van de kam heeft een soortgelijk resultaat op de klank als wanneer de stapel wordt verplaatst. Een reeds verlijmde hals demonteren is een heel werk! Mocht je die uitdaging aangaan, dan zou je eens het boek van O. Möckel kunnen raadplegen, die beschrijft hoe dat moet.