Op mijn (oude) viool zit een ebbenhouten staartstuk. Ik heb hem vandaag naar de vioolbouwer gebracht met o.a. de vraag of hij er losse fijnstemmers op kon zetten. Toen zei hij dat ik er beter een kunststof staartstuk met ingebouwde fijnstemmers op kon laten zetten. Dat kwam de klank ten goede. Ik twijfelen, niet zozeer om de prijs, maar omdat ik het niet vond staan. Ik heb het dus niet gedaan. Maar is dat echt een voordeel? Maakt het veel uit qua klank? Ik heb namelijk ook een (huur) viool gehad met een metalen staartstuk! Wie geeft mij advies?
Vier losse metalen fijnstemmers op een houten snarenhouder is een veel te zware combinatie. Er zijn twee andere mogelijkheden: zorgen dat je goed ingepaste sleutels hebt en alleen op de E een fijnstemmer gebruiken of inderdaad de kunststof snarenhouder van Wittner met 4 ingebouwde fijnstemmers. Ingebouwde fijnstemmers functioneren veel beter en soepeler dan losse en beschadigen A, D en G snaar ook minder snel. Mooi is het misschien niet, maar een houten snarenhouder met vier van die "blikken tanden" is helemaal geen gezicht!
Naar mijn mening is het criterium voor vier of één fijnstemmer afhankelijk van het type snaren dat is opgespannen. Bij darmsnaren hebben fijnstemmers voor de A-, D- en G-snaar geen enkele zin. Bij snaren met een stalen kern is het juist een ‘must’, omdat die zich met stemsleutels niet fijn laten stemmen, hoe goed ze ook passen. Voor de eveneens stalen E wordt daarom altijd een fijnstemmer toegepast. Een Wittner fijnstemmer is esthetisch gezien niet alleen het meest fraai in dit opzicht, maar zorgt er tevens voor dat de snaarlengte tussen de kam en het staartstuk op een correcte lengte is ingesteld. Dat lukt niet met extra fijnstemmers.
Dat is juist Frits, maar van de minderheid onder de violisten die met stalen snaren speelt, was de overgrote meerderheid daar hoogstwaarschijnlijk al achter. Niettemin: het is een verhaal dat ik vaak aan klanten moet uitleggen die in de winkel drie stuks fijnstemmers komen halen of per e-mail vragen waarom losse fijnstemmers niet in het toch behoorlijk uitgebreide aanbod van mijn webwinkel voorkomen.
Jane, Alle beginners willen graag 4 fijnstemmers omdat dat gemakkelijker stemt. Toch hebben ze op de G en D niet eens zo heel veel effect. Ik raad je vanuit mijn eigen ervaring aan voorlopig toch een Wittner o.i.d. te nemen en meteen te (laten) zorgen voor goed lopende sleutels, dat is heel belangrijk. Gebruik van de Wittner alleen de fijnstemmers voor E en A en stem de D en G zo veel mogelijk met de sleutels. Viool wel onder de kin houden en niet als een gitaar vasthouden, vraag daarbij hulp aan de docent! (En geloof me, ik weet wat het is als je aan de sleutel draait en de sleutel springt los en de snaar hangt weer helemaal slap, ik heb dat ding wel vervloekt.) Als je dan gewend bent aan "gewoon" stemmen zet je de houten snarenhouder er weer op, eventueel eerst nog met TWEE fijnstemmers. En een paar maanden later speel je met één fijnstemmer op de E zoals het (volgens mij) hoort. Dus: - Een houten snarenhouder met één fijnstemmer staat mooi bij een oudere viool en is inderdaad beter voor het geluid dan met 4 losse fijnstemmers die ook nog eens zwaar zijn. - Een Wittner model is qua comfort niet te overtreffen en de snaren passen perfect, maar ziet er wel modern uit. (Dit bericht is door Geert bijgewerkt op 11/02/2007 om 15:27 uur)
Ik zeg het nog maar een keer, want zowel door Bert alsook door Geert wordt er wederom voorbijgegaan aan het feit dat het monteren van fijnstemmers onzin is bij darm- of synhetische snaren. Dus of een Wittner nu mooi staat of niet doet er niet toe: eerst bekijken of een Wittner doelmatig is en dat is ‘ie alleen bij snaren met een stalen –of staalachtige kern. Want –en nog maar eens een keer- prima passende stemsleutels helpen echt helemaal niets bij het afstemmen van stalen snaren. Of een houten staartstuk beter voor het geluid is t.o.v. een Wittner is nu juist de vraag, want hier spelen de massa en het instelbare niet-klinkende deel van de snaar een belangrijke rol. Daarom zijn vier fijnstemmers aan een houten staartstuk zoveel extra massa, dat hiermee de eigenfrequentie van het staartstuk nadelig wordt beïnvloed. Bovendien is de lengte tussen kam en staartstuk dan te klein, tenzij men een kleiner staartstuk monteert maar dan is de massa nòg te hoog. Of een houten staartstuk mooier zou staan dan een kunststof Wittner is dus ook geen enkel criterium, want dat wordt bepaald door het al dan niet hebben van darmsnaren.
Frits, Technisch heb je helemaal gelijk met wat je zegt over staal en darm. Ik denk alleen dat het gros van de "klassieke" leerlingen (zoals ik) op synthetische snaren strijkt, en daar ging mijn post over.
Maar uit geen der eerdere posts bleek dat je synthetische snaren op je viool had. Pas nu kom je daar mee op de proppen. Ik wilde ook voor andere lezers voorkomen dat ze spontaan fijnstemmers zouden gaan aanschaffen voor de resterende drie snaren.
Een Wittner functioneert ook met kunststofsnaren prima, al is hij dan wellicht niet strikt noodzakelijk. Met darmsnaren is een Wittner overbodig en ongewenst.
En een prettig voordeel van het Wittner staartstuk in combinatie met de steeds beter wordende kunststof snaren is dat de sleutelkast ook behoorlijk ontlast word doordat er veelal met de fijnstemmers gewerkt word en dus veel minder slijtage van aan de sleutelkast ontstaat, er minder snel verbust hoeft te worden. Remi
Ja, maar zoals Johan Cruijff al zei: “elk voordeel heb z’n nadeel“!, Zo ook in dit geval, want wanneer bij darm- en synthetische snaren een Wittner wordt toegepast, zullen de drie fijnstemmers niet zo’n lang leven beschoren zijn, omdat voor het stemmen een veel groter verschil in spankracht aangebracht moet worden dan bij stalen snaren. Dat houdt in dat de schroef in de fijnstemmer vele omwentelingen moet maken. Je draait je dus rot, met zulke snaren. Dat heeft tot gevolg dat de levensduur van de fijnstemmers niet zo lang is. Het vervangen van de fijnstemmers in een Wittner is onmogelijk omdat ze geïntegreerd zijn, hetgeen betekent, dat vervanging alleen mogelijk is per volledig staartstuk. Een ander nadeel is dat men niet leert stemmen met stemsleutels en van een beetje violist mag toch verwacht worden dat die om kan gaan met die dingen. Dus: alleen een Wittner bij stalen snaren!!
Frits, de praktijk van alledag leert dat niet alle idealen haalbaar zijn. Dat een aan een Wittner bij kunststofsnaren eindeloos gedraaid moet worden, zoals bij darmsnaren is heel sterk overdreven: iets meer dan bij stalen snaren, maar niet heel veel meer. De vorkjes waaraan de snaren haken trekken de kunststofsnaren niet kapot. Versleten knopjes van een Wittner komen in mijn praktijk (met o.a. ongeveer 300 huurinstrumenten, waarvan sommige al meer dan twintig jaar verhuurd zijn geweest, violen, alten en celli, allemaal uitgerust met een Wittner) nooit voor en bovendien: een Wittner voor viool kost 16 euro, nauwelijks meer dan een kunststof G of D snaar: vervangen van een kapotte is geen groot probleem wanneer het nodig zou zijn. Er gaan helaas vaak jaren overheen voordat een beginnend strijker goed kan stemmen, ondanks het educatief talent van de vioolleraren. Tegen de tijd dat iemand er aan toe is, is een instrument met een perfect ingepast stel sleutels en een uitgebalanceerde houten snarenhouder de mooiste optie, maar tot die tijd: Lang leve de Wittner! (Dit bericht is door BertBoonVioolbouw bijgewerkt op 14/02/2007 om 09:20 uur)
