Zojuist voor het eerst van mijn leven een viool bespannen, waarbij mij dat plastic hulsje om de E-snaar opviel. Waar dient dat voor? Bij gebrek aan een beter idee heb ik het maar precies zo geinstalleerd als ik het aantrof, namelijk een millimeter over het randje aan de klinkende kant van de kam, er vanuit gaande dat de vorige set snaren er wel door een terzakekundige is op gezet. Was dat een goeie gok? Of is het iets dat je naar technische noodzaak of persoonlijke voorkeur moet bepalen?
Bescherming van de snaar enerzijds, bescherming van de kam anderzijds. Bovendien helpt het enigszins tegen de scherpte van sommige E snaren op sommige instrumenten.
Juist ja. Duidelijk. Ik zocht er een heel subtiele wertuigbouwkundige reden achter, maar het is gewoon een hele simpele oplossing van het probleem dat zo'n snaar niet wezenlijk verschilt van een kaassnijder. Thanx Bert
In de praktijk helpen die hulsjes eigenlijk niet veel, want na verloop van tijd snijdt de snaar tòch door het hulsje heen. Ze zijn veel te zacht. Het gevolg is dan dat met name de E-snaar zich alsnog een weg baant de kam in naar binnen. Dat zijn natuurlijk geen cm’s, maar een millimeter (wat best veel is) is niet ongebruikelijk, mede afhankelijk van de hardheid en kwaliteit van de gebruikte kam. Dat duurt wel een tijdje maar het effect is duidelijk zichtbaar. Voor de A-snaar -die veel dikker is dan de E-snaar- speelt dat veel minder en zal dat over het algemeen geen problemen geven. Een ander probleem wat zich bij gebruik van die hulsjes ook kan voordoen is, dat er een raar rammelend geluid kan gaan optreden. Sommige snaarleveranciers leveren daarom voor de E-snaar dan geen plastic hulsje maar een stukje zeemachtig materiaal. Dat voorkomt in ieder geval later ‘gerammel’. Een oplossing die men daarom hanteert bij het laten plaatsen van een nieuwe kam is dan ook om een soort bescherming ter plekke van de E-snaarpositie op de kam aan te brengen. Een goed materiaal wat hier voor gebruikt kan worden is een stuk van een oud drumvel of een vel van een banjo. Het moet niet te dik zijn, doorzichtig en ook niet zo oud dat het bij ombuigen breekt. Door een stukje hiervan uit te knippen en aan weerszijden over de kam om te vouwen en vast te lijmen met CA ("secondenlijm") wordt een fraaie bescherming geboden en wordt een diepe inkerving van de E-snaar in de kam voorkomen. Een andere optie is een kam te gebruiken met een of twee ‘inserts’ van ebbenhout. Omdat dit soort hout harder is dan dat van de kam, wordt inkerven behoorlijk tegen gewerkt. mvg, Frits
Nog mooier is een stukje been of ivoor (gesneuvelde kopplaatjes van strijkstokken zijn hiervoor goed basismateriaal), vastgelijmd in een meskerf in de kam; je ziet er niets van. Doorgaans is dit bij behandelde kammen van Aubert vanaf #7 niet nodig; die zijn hard genoeg van zichzelf. Overigens zie ik zelden hulsjes die zijn doorgesneden door E snaren (en is zie nogal wat E snaren), zelfs niet van de vele E's die helaas reeds lang in blessuretijd verkeren.
Fascinerend hoe zulke schijnbaar simpele dingen toch behoorlijk gecompliceerd zijn als je er wat dieper op in gaat... En dat rare rammelend geluid dat eventueel kan optreden, wordt dat veroorzaakt doordat het resterend eind van het hulsje gaat meetrillen? In dat geval zal het afdoende zijn om het onnodige stuk te verwijderen, toch? Ik weet nu in ieder geval waar ik naar moet kijken als de snaar onverhoopt vreemd gaat klinken. Mocht het buisje scheuren, dan zal hem simpelweg een eindje opschuiven en het beschadigde stukje verwijderen. Wat inkerving betreft liggen de bovenkanten van de D en de G snaren net iets boven de rand van de kam en die van de A snaar ongeveer gelijk met de rand. Is dat acceptabel of een teken van jammerlijke teloorgang? Tot mijn schrik leek het heel even dat de E snaar vanwege datzelfde buisje niet onderin de inkerving rustte maar klem zat tussen de wanden daarvan. Gelukkig bleek dat gezichtsbedrog veroorzaakt door een klein uitschietertje bij het grafiet aanbrengen. Sterker nog; het is juist die snaar die het minst van alle is ingesleten. Je zou haast denken dat het buisje doet waarvoor het bedacht is.
"Wat inkerving betreft liggen de bovenkanten van de D en de G snaren net iets boven de rand van de kam en die van de A snaar ongeveer gelijk met de rand. Is dat acceptabel of een teken van jammerlijke teloorgang?" Ja, inderdaad: het rammelende geluid heeft zijn oorzaak in het meetrillen van een uiteinde van het stukje huls. Juist dàt stukje huls maakt dan geen kontakt met de snaar, maar wèl met de kam, komt daardoor in trilling en gaat een eigen ‘leven’ leiden. Wanneer de bovenkant van de A-snaar gelijk ligt aan de rand van de kam vind ik de snaar behoorlijk diep liggen. Wat ik me afvraag is, of door deze ‘lage’ stand van de A-snaar het totale profiel (ronding) van de kam nog wel klopt. Als de A-snaar behoorlijk is ingedaald zouden er problemen kunnen ontstaan in het bespelen van het instrument: de A-snaar kan heel moeilijk worden bespeeld zonder steeds de D-of E-snaar aan te strijken. Is dat het geval, dan zou de remedie kunnen zijn ook onder de A-snaar een opvulstukje te leggen. Een hulsje zal moeilijk zijn aan te brengen omdat die dan over de verdikking van het begin/einde van de snaar moet. Dus een klein stukje afknippen van een zeemlap zou een oplossing kunnen zijn. Wordt na aanbrengen van zoiets het bespelen van de D-snaar een probleem, dan is er iets mis met de algehele ronding van de kam, die mogelijk vervangen dient te worden, òf in zijn geheel -als de hoogte dat toelaat- te worden hersneden. Ik zie –in tegenstelling tot wat Bert beweert- wel degelijk regelmatig een E-snaar (zonder omwikkeling!) die ‘kaal’ op de kam zit, ook al heeft die een hulsje: de snaar snijdt er gewoon doorheen en het hulsje doet niets meer! De E-snaar die nu nog keurig is ingekaderd in het hulsje, zal vermoedelijk na verloop van tijd, zich daar doorheen hebben gewerkt, zodat ook die in de gaten moet worden gehouden. Ook die snaar eventueel ‘opvullen’ met een stukje zeem. De dikte van dat stukje ‘zeem’ bepaalt de diameter en zorgt indirect voor een hindernis zich in de kam te werken. Aangezien de D- en G-snaren een grotere diameter hebben, is de druk per oppervlakte-eenheid op de kam lager dan bij de E-snaar. Het resultaat is dat bij deze snaren in de meeste gevallen geen hinder wordt ervaren van te diep indalen in de kam. "Tot mijn schrik leek het heel even dat de E snaar vanwege datzelfde buisje niet onderin de inkerving rustte maar klem zat tussen de wanden daarvan. Gelukkig bleek dat gezichtsbedrog veroorzaakt door een klein uitschietertje bij het grafiet aanbrengen. Deze zin begrijp ik niet. Evenmin begrijp ik niet waar het grafiet is aangebracht. Grafiet wordt aangebracht op de groeven van het kielhoutje, waar de snaren in de groeven glijden. Glijden, vanwege het stemmen en verdraaien van de stemsleutels. Grafiet aanbrengen op de kam lijkt me niet nodig want de snaren glijden niet door de kleine kerven in de kam. Het kan zijn, dat ik iets niet goed heb begrepen, maar ik hoor graag hoe het zit. mvg, Frits
Wat betreft het profiel zou je wel eens gelijk kunnen hebben. Ik heb helaas geen referentiekader, behalve de reeds besproken pretletter die de snaren allemaal netjes bovenop de gloednieuwe kam heeft liggen, en ik weet niet zeker of het geen inbeelding is, maar het lijkt er inderdaad op dat het op de radijs iets lastiger is om de A aan te strijken zonder de D te raken. Helaas kan gebrek aan speeltechniek in mijn geval niet als oorzaak uitgesloten worden. Over twee weken heb ik mijn eerste officiele proefles en kan ik de bespeelbaarheid laten beoordelen door een echte violiste. Dan zie ik wel of er iets aan gedaan moet worden en trek ik mijn plan. En grafiet op de kam leek me gewoon logisch. Bij gitaren smeer ik altijd alle kunststof, benen op houten snaar-opleggingen om de kans te verkleinen dat er bij het stemmen verschillen in snaarspanning ontstaan aan weerszijde van die opleggingen, die natuurlijk de stemstabilteit zouden bederven. Daarbij heb ik nooit een verschil kunnen ontdekken tussen brug of kam. Wat verschil maakt is de wrijving, die afhankelijk is van snaarspanning, de hoek die de snaren over de opleggingen maken en de gebruikte materialen. Naar mijn waarneming is ook de lengte van het niet klinkende deel van de snaar van belang, en bij een viool is de afstand tussen de kam en het staartstuk naar gitaarbegrippen behoorlijk groot, zeker in verhouding met de mensuur, wat mij heeft doen besluiten om de kam een flinke veeg met het potlood te geven. Baat het niet dan schaadt het niet, maar ik ben toch wel nieuwsgierig naar de reden waarom dit bij violen niet nodig is.
Bij het stemmen wordt de kam wel eens meegetrokken met de snaren en komt dan op den duur scheef te staan. Ik zou daarom juist wél grafiet op de kam doen omdat je dan 1° minder kans hebt dat de kam wordt meegetrokken en 2° je de kam dan veel makkelijker weer recht kan zetten Ook voor de klankreglage kan het nuttig zijn om de kam een ietsje meer achterover of juist een beetje naar voren te kantelen. Zonder grafiet gaat dit veel moeilijker, bovendien riskeer je dan de snaren te beschadigen. Mvg, Johan
Wanneer de kerven worden voorzien van grafiet, betekent het dan dat de kam niet meer scheef komt te staan? Dat zou dan een goed bewijs zijn dat het zou werken! Ik vermoed namelijk dat het euvel "scheefstand" m.b.v. grafiet niet is opgelost en dat ook ondanks grafietbehandeling de kam nog even vaak scheef kan staan. Zou grafiet niet veel meer ‘doen’ bij een cello-of baskam? In die gevallen is de contactlengte van de snaar met de kam veel groter en ik kan me daar veel beter indenken dat het echt nut zou hebben. De brug heeft in alle gevallen een veel grotere contactlengte dan die van de snaar op kam. Frits
Ik moet ineens om ons lachen. Ik begon al over het meest onschijnbare piel-onderdeeltje van een viool, waarvan de technische noodzaak niet blijkt vast te staan, en nu gaat het zelfs over een handjevol koolstofmoleculen die evenmin iets wezenlijks bijdragen aan de constructie. Jullie lijken wel gitaar-technici na een paar biertjes....
Dat zou het kunnen verklaren, maar het hoeft niet. Ik zelf had het al lang voordat ik mijn eerste muziekinstrument op de werkbank legde en ik alleen nog aan snelle motorfietsen en go-karts sleutelde. Toen ging het over de vraag of er bronzen- of stalen pennetjes in de veergroeven van een tweetakt zuiger moeten, maar het ziektebeeld was al volledig aanwezig. Dit zorgt er voor dat een nietige kwestie als wel of geen grafiet op de kam mij pas loslaat als ik een redelijke machinebouwkundige verklaring heb kunnen bedenken, en die is in dit geval de volgende: De kam van een viool is zodanig hoog, smal en geperforeerd dat kleine snaarspanningsverschillen aan weerszijden makkelijk worden opgevangen door de flexibiliteit van dit onderdeel. Grafiet is dan ook eigenlijk niet nodig. Een gitaar, daarentegen, heeft een lage kam die ook nog voor het grootste deel is ingeklemd in een toonhouten groef, zodat die niet zomaar door de snaar wordt meegetrokken naar de kant van hoge spanning. Hier moet de snaar dus goed kunnen schuiven, en daarom wel grafiet. Dit lijkt me plausibel, toch? En ook even iets over de opmerking van Sunrise; de enige keer dat ik de behoefte voelde om een vioolkam rechtop te zetten kwam ook de onbedwingbare neiging op om eerst de snaren los te draaien. Bij het talloze keren verrot draaien van moeren en bouten heb ik uiteindelijk toch een zekere fijngevoeligheid ontwikkeld voor dit soort dingen. Misschien overgevoeligheid in dit geval, maar dat hoef ik tegenwoordig niet meer zo nodig uit te vinden.
Strumall schreef: "En ook even iets over de opmerking van Sunrise; de enige keer dat ik de behoefte voelde om een vioolkam rechtop te zetten kwam ook de onbedwingbare neiging op om eerst de snaren los te draaien." Daar zitten toch wel een paar nadelige kanten bij: - alle snaren los kàn tot gevolg hebben dat de stapel omvalt! - als dat niet is gebeurd, zal bij het opspannen van de snaren de kam toch weer wat scheef getrokken worden, zodat die met gespannen snaren en al, weer recht gezet dient te worden. Er zit eigenlijk niets anders op dan het zo te doen. Ik heb het altijd zo gedaan en doe het nog altijd zo en ik denk dat menigeen het zo doet: dus ook Sunrise. Bij een gitaar kan de kam niet omvallen, misschien dat daar dan die "neiging" vandaan komt? groet, Frits
Niet helemaal los bedoel ik, maar zoveel losser dat de kam makkelijk te bewegen is. Met alle snaarspanning er op kreeg ik het gevoel dat het kammetje eerder ging breken dan van stand veranderen. Maar dat kan suggestie geweest zijn. Dat van het voorover trekken had ik inderdaad al doende reeds uitgevonden, evenals de oplossing om de kam al iets tegen de richting in scheef te zetten en dan precies rechtop te trekken door de snaren te spannen, dus zoals je een tent opzet. Bedankt trouwens voor de waarschuwing betreffende de stapel. Ik realiseerde me niet dat ie zo snel om zou kunnen vallen. Voor ik een volgende klus uitvoer zal ik in ieder geval de positie van dat dingetje markeren. Het lijkt me al gepiel genoeg om hem rechtop te zetten zonder te moeten uitzoeken waar hij precies moeten worden neergezet En dat van het omvallen van de gitaarkam: nogal wat keren heb ik mensen die voor het eerst alle snaren van hun gitaar haalden het verschil mogen uitleggen tussen de linker- en de rechterkant van een gitaarkam. En wat zou het ook. Wie niet dat heerlijke onzalige gevoel kent dat door je heen gaat als je ineens een onverwacht onderdeeltje op de vloer hoort vallen zonder te zien wat het is, waar het weg komt en waar het is heen gerold, die heeft nog nooit echt gesleuteld.
V.w.b. het zetten van een (omgevallen) stapel zijn daar al heel wat posts over geweest. Mocht het dus toch voorkomen, raadpleeg dan eerst even dit forum. Als je nog nooit een stapel hebt gezet is het een hele klus, maar alles is te leren. groet, Frits
Niet dat ik weet, maar je zou het volgende kunnen doen: neem een stuk zwart tweelingsnoer (electriciteitsdraad), en splits dat. Wanneer je de isolatie ervan afhaalt heb je je hulsje. Het hangt er wel een beetje vanaf of de diameter van de koperdraad overeenkomt met de diameter van de E-snaar. Bedenk echter ook, dat het hulsje over de verdikking heen moet aan de stemsleutelkant, want staartstukkant heeft òf kogel òf lus. Als de diameter ongeschikt blijkt (te groot) zou je op zoek kunnen gaan naar telefoonsnoer en een van de aders gebruiken, zwart of rood bijvoorbeeld. Dit heeft meestal een wat kleinere diameter. Even uitproberen dus en eventueel andere typen draad of snoer proberen. In alle gevallen gaat het om de isolatie. Volgens mij hebben ze dat wel in de bouwmarkt en kun je wel een halve meter kopen (kost niet echt veel). Wat ook nog kan is een electronicazaak binnen gaan, die hebben in ieder geval een groot assortiment aan draad, snoer of kabel en verkopen het ook nog per halve meter. groet, Frits
