Ik heb het volgende "probleem": ik heb nu twee Chinese violen verbouwd tot barokviolen. Nu zit ik echter met de kammen: Tegenwoordig worden de kamvoeten, ook bij barokviolen, nogal dun gemaakt, anderhalve tot een milimeter is vrij gewoon. Je ziet dit bij vrij veel moderne barokviolen. De ontwerpen voor kammen van Stradivari die bewaard zijn gebleven (afgebeeld in "Antonio Stradivari, his live & work" van de gebroeders Hill) laten echter dikke kamvoeten zien; eerst dacht ik dat hij daarbij rekening hield met het te pas maken van de kamvoeten en dus hout overliet. Maar de kam van de beroemde Tenore in Florence, ik geloof de enige originele kam die van Stradivari bewaard is gebleven, laat dezelfde dikke kamvoeten zien! Zijn ontwerpen werden dus blijkbaar gewoon in dezelfde vorm ook toegepast. Esthetisch zijn dikke kamvoeten erg mooi, ze vormen als het ware het visueel fundament van de kam. Persoonlijk vind ik dat je bij de beoordeling van de klank van een barokviool de klank van de moderne viool geheel buiten beschouwing moet laten, immers, het klankideaal voor de viool was driehonderd jaar geleden anders dan het klankideaal van de moderne viool en je moet je dus laten leiden door wat je hóórt bij een barokke setup van de viool. Wat zal de invloed van dikke kamvoeten zijn op de klank? Hebben jullie hier ervaring mee? Of er een mening over?
Ik ben eens even aan het speuren geslagen v.w.b. Barok kammen voor diverse strijkinstrumenten. Wanneer ik me beperk tot de viool kom ik kammen tegen die allemaal dikke kamvoeten hebben: Ook mijn eerste indruk was dat deze nog afgewerkt moeten worden en aan de welving moeten worden aangepast. Dan worden de kamvoetjes vanzelf dunner. Maar wanneer je ze vanuit esthetisch oogpunt het liefst zo dik mogelijk wilt laten, is het effect naar mijn mening dat er meer demping optreedt. Aan de andere kant hangt dit ook weer af van de hardheid van het gebruikte materiaal. Dat is ook zo bij een moderne kam: naarmate die dikker is treedt meer demping op. Dat is ook de functie van de sourdine: meer massa zorgt voor méér demping! Nu zijn sommige voetjes van de Barok kammen (bijvoorbeeld het BS type) wel wat korter dan de modernere kammen, zodat ik denk dat die wel wat dikker gelaten kunnen worden. Té dun heeft weer het gevaar in zich, dat de druk verdeeld wordt over een te zwak oppervlak en een kamvoetje kan gaan breken. Voor wie nog wat informatie wil over allerlei kammen uit de Barok-periode die kan eens een kijkje nemen en ook zien wat het allemaal kost tegenwoordig! Frits
Bedankt voor je reactie, Frits! Ik heb zelf mijn kammen ook bij Milo Stamm gehaald, ze zijn prima gemaakt en niet duur; bovendien heeft hij veel keuze. Model BS is een Stradivari-ontwerp dat ook ik heb gebruikt; op de Tenore zit dit model ook, maar dan beschilderd (ook die vorm is nog leverbaar (niet bij Milo Stamm), maar is dan erg duur.) Blijft onverlet de vraag die dan opkomt: hoe is dan het klankideaal voor de barokviool geweest? Mijn violen klinken inderdaad wat "neuziger", ook al door de niet-omwoelde darmsnaren. Mijn kamhoogte zit op 32 mm, snaarlengte 325 mm. Maar de bouwers uit de 17de en 18de eeuw kenden de moderne viool niet, met haar klankmogelijkheden, je mag dus aannemen dat de wat neuziger klank beantwoordde aan hun klankvoorstelling èn aan hun klankideaal.
Liuwe, Je stelt vragen die lastig zijn te beantwoorden, want wie kan ons vertellen wat het klankideaal van die Baroktijd is geweest? Je zou wel een klank kunnen beoordelen en beluisteren wanneer een nog geheel in tact zijnd instrument uit de Barok, bespeeld wordt. Met de toepassing van darmsnaren gaat de klank de richting uit van schril en snerpend. Je hebt het over ‘neuzig’, maar ik denk dat het goede woord hier nasaal moet zijn. Nu zijn er best violen die ook met omwonden snaren nog nasaal klinken, met name de A-snaar op de altviool heeft daar een handje van. Een goede selectie van de juiste A-snaar kan soms een oplossing bieden, maar veelal ligt het ook aan het instrument. Je geeft wat waarden als snaarlengte en kamhoogte, maar van even groot belang is de hoek die de toets maakt met de corpus en hoeveel overhang die heeft. Die overhang zal dan ook weer afhankelijk zijn van de mate van welving. Wanneer je een moderne viool hebt omgebouwd naar een Barok-instrument, dan zal de welving niet veel verschillen van een Barok-instrument. Ik kan zo niet zeggen of een kamhoogte van 32 mm goed of slecht is. Ik heb bovendien weinig gegevens ter beschikking over snaarhoek, maximale welving, kranshoogte, halsmensuur en dergelijke. Wel is het zo dat met een wat grotere snaarlengte je meer spankracht nodig hebt om de snaar op de gewenste frequentie te krijgen. Dat kan van belang zijn wanneer de A op 415 Hz wordt gesteld. Bij een te korte lengte is er dan te weinig spankracht en dus ook te weinig druk op de kam en bovenblad. Frits
