De laatste tijd heb ik steeds een steeds grotere interesse in kleine instrumenten. Dat komt een beetje door wat ik gelezen heb in het boek van Juliet Barker; zij stelt daarin dat het amateurbouwers de mogelijkheid hebben om goede kleine betaalbare instrumenten te maken. Dat is prettig voor de kinderen die er op spelen (en voor hun omgeving) en als waardering voor de bouwer, omdat het instrument met veel plezier bespeeld wordt. Vooral voordelen dus (en nee, ik kan het niet zo mooi omschrijven als zij in haar boek). Komt er op neer dat ik eigenlijk wel meer wil weten van kleine instrumenten. Want de constructie is wel gelijk, maar er zijn vast speciale dingen waar je aan moet denken om een goed geluid uit zo'n klein klankkastje te halen. Wat zijn dat? Ook heb ik wel wat specificaties (Stradivarius, te vinden op de website van Frits). Maar hier vind ik bijvoorbeeld niet de dikteverdeling van de bladen op. Is het in dit geval de bolling eerst maken en dan de verhoudingen van een grote viool aanhouden en dan steeds maar materiaal afnemen tot de juiste flexibiliteit wordt gehaald? Zijn er andere trucjes voor? En meer van dat soort dingen... En als laatste, hebben de oude legendarische bouwers vroeger ook kleine instrumenten gemaakt? Zijn daar nog instrumenten van over? En is daar wellicht literatuur over (dus specifiek over kleine instrumenten van grote bouwers!). Genoeg voor een eerste post, denk ik. Hopelijk kunnen jullie me helpen met één of meer vragen. Daphne
Daphne, Ik heb met dezelfde vragen gezeten en heb ook heel weinig in de literatuur kunnen vinden over de bouw van de kleinere instrumenten, viooltjes dan in mijn geval. Ik heb er in de loop van de jaren al wel wat ervaring mee opgedaan want ik heb naast een aantal ½-violen ook een 1/8-viooltje gebouwd. Je zit eerst met het maken van een mal. Hoe kom je aan een model? Ik heb met passer en liniaal de constructie uitgevoerd zoals die staat beschreven in het boek van Sacconi en waarvan hier een opname is: Later kwam ik een andere methode tegen die ik je niet wil onthouden: zie een kopieermachine te vinden die ook kan verkleinen. Neem de afbeelding van de mal van een 4/4-viool en bepaal de verkleiningsfactor. Er kan hierbij een probleem optreden, omdat lang niet alle kopieerders lineair verkleinen. Meet daarom niet alleen in de lenterichting maar ook in de breedte de maten op! Als er een afwijking is, moet je die handmatig corrigeren. Deze methode gaat natuurlijk veel sneller dan de constructie met passer en liniaal!! Mijn gedachte was dat de snaarlengte vele malen korter is dan een hele viool. Daarom moeten er ook snaren op met de juiste dikte, in ieder geval gemaakt voor dergelijke kleine viooltjes. Dat moet, omdat de snaar anders veel te weinig spankracht krijgt. Dan heb je dus een behoorlijke hoek nodig tussen toets en staartstuk om de juiste druk via de kam op het bovenblad te krijgen. Voor het in trilling brengen van het bovenblad met een relatief korte lengte en breedte moet je dun gaan, heel dun. Dat kan dan alleen maar als de welving toeneemt en dat past dan ook weer goed bij de eerder genoemde hoek. Ik kan je geen gegevens geven over de dikteverdeling, maar je moet ergens bij 2 mm zitten voor het bovenblad. Een truc om te zien of je een gelijkmatige verdeling hebt, geef ik je aan de hand van deze foto: Daar waar het licht er niet door komt is het blad nog te dik. Hetzelfde kun je ook doen met het achterblad! Omdat een kleine klankkast toch moeite zal krijgen met de lagere frequenties heb ik de krans wat hoger gemaakt dan je zo proportioneel zou berekenen. Daarmee krijg je een wat groter corpusvolume. [Denk maar eens aan een luidsprekerkast met een klein volume, die kan nooit lage frequenties versterken of goed weergeven!] Hieronder heb ik nog een foto van de binnenkant van het bovenblad inclusief zangbalk: Ik hoop dat je er wat mee kunt. Frits
Daar kan ik zeker wat mee! Vooral de dikte van het blad was waar ik met het maken mee zat (of zit, want daar moet ik nog aan beginnen!). Dank ook voor de mooie foto's, hopelijk kan ik over een hele tijd de mijne hier ook aan toevoegen. Ik ben van plan een 1/16 viooltje te maken. De mal is er (gemaakt aan de hand van de strad-specs), nu de rest nog . Daphne
Leuk project! nu nog een kind dat op de 1/16 viool gaat spelen Hier is nog een artikel over "making an undersized violin" http://vio-line.blogspot.com/2010/10/violinmaking-most-important-component.html
Bedankt voor de link, leuk om te lezen. En ik heb al wat kinderen op het oog, die mogelijk viool kunnen/willen gaan spelen. Hopelijk zijn zij nog klein genoeg als de viool klaar is . Daphne
Wat ik me ook zat af te vragen. Als Stradivarius kleine instrumenten bouwde, dan moeten dat ook barok-violen geweest zijn. Zouden die instrumenten dan ook omgebouwd zijn naar moderne violen? Daphne
Ja, waarschijnlijk wel. Het gekke is, dat je nooit zo'n klein viooltje ergens tegen komt, gemaakt door Stradivarius. Misschien dat je ooit nog wél een klein Oosterhofje tegenkomt: het is gemaakt als decoratie, niet om te worden bespeeld want er zit geen stapel in. De rest (op de snaren na) is allemaal precies zoals bij een grote viool. Op de achtergrond een alt in aanbouw. Frits
Gaaf plaatje! Lijkt me wel een hoop gepriegel om te maken, zo'n klein instrument... Vind vioolbouw juist leuk omdat het gepriegel op een groot vlak is; mijn vader is edelsmid, maar eigenlijk vind ik dat gepriegel op de vierkante milimeter niks... Toch spreken die kleine instrumenten mij wel aan . Daphne Daphne
Jammer dat er zo weinig bekent lijkt... Maar de zoekterm "undersized violin" kende ik nog niet, dus dat helpt ook al wel! Toch het boek van Sacconi en het boek "Geigenbau und Klangfrage" eens inzien. Daphne
@Daphne, Sacconi: Als je bibliotheek het niet heeft: gaat het je om de constructie met passer en liniaal? Ik zou de betreffende pagina's kunnen scannen en je doen toekomen, want ik heb een exemplaar. Maar misschien wil je het hele boekwerk bekijken? Konrad Leonhardt ('Geigenbau und Klangfrage'): heb ik ook, maar ik weet niet wat je specifiek zou willen weten. Ik hoor het wel.
Het zou erg leuk zijn als je die bladzijden zou kunnen sturen, want ik heb nu nog geen inzicht in hoe een viool geconstrueerd wordt/kan worden. Dus ja, graag! Onze bieb heeft dat boek sowieso niet... Misschien dat ik het later nog een keertje te pakken kan krijgen ergens. Wanneer je de eerder genoemde link volgt, lees je dat de bouwer van de halve viool de manier van constructie en andere tips voor een kleine viool uit het boek van Leonhardt heeft gehaald. Bovendien heeft degene van wie ik mijn vioolbouwspullen heb overgenomen dat boek ook, en zou dat duidelijk maken naar welk model de mallen die ik heb zijn... Dus dat is ook gewoon nieuwsgierigheid. Daphne
Daphne, ik heb je per e-mail een aantal (8 stuks) scans toegestuurd, dit om problemen met copyright te voorkomen. Ik hoor je reactie wel op mijn vraag. Het is wel in het Duits en dat is niet je favoriete taal heb ik begrepen. In de beschrijving van de constructie zit een stap die ik niet helemaal begrijp en daar heb ik in het verleden een aantekening bij gezet. Wanneer je dat dan scant, zit zo'n opmerking er natuurlijk ook bij. Frits
