Op de site van een bekende onderdelenleverancier kwam ik deze afbeelding van een viooltoets tegen, die ik nog niet eerder had gezien: Het gaat om een viooltoets in de masterkwaliteit. Bij de wat lagere kwaliteiten (en dus goedkopere) zie je deze afbeelding niet. Ook is niet duidelijk of bijvoorbeeld een cellotoets dezelfde gefreesde inkeping heeft. Weet iemand of dit met een bepaald doel is gedaan en zo ja, welk?
Tegen het verschuiven tijdens het oplijmen denk ik; de lijm wordt niet alleen naar buiten weggeknepen, maar ook in de gefreesde sleuven zodat de lijmnaad gelijk dun word, pakt en de toets niet "wegschaatst" over het surplus aan lijm. Vioolbouwers zien regelmatig bij losse toetsen kerven en hollingen aan de onderzijde van de toets die oorspronkelijk werden aangebracht voor hetzelfde doel. Of het werkt is weer iets anders. Een zestal dagen geleden had ik geantwoord: om een speciale RFID chip in te verstoppen die vanaf het tweede kwartaal van 2013 door de Rijksdienst voor de opsporing van muziekinstrumenten verplicht is gesteld voor alle violen, alten, celli en bassen van boven de €1000,-- taxatiewaarde
Het "wegschaatsen" van de (barok)toets heeft mij gebracht tot het aanbrengen van twee houten pennetjes in de hals en de toets om de toets op zijn plaats te houden bij het lijmen. Het grappige is dat in de onderzijde van een originele Stradivari-toets (de "Lady Blunt") vlak bij het kielhoutje ook een gaatje zichtbaar is, blijkbaar ook voor een pinnetje of iets dergelijks; de toets blijft op zijn plaats èn de toets kan de druk van de snaren tegen het kielhoutje beter weerstaan, denk ik. http://www.limelightmagazine.com.au/Gallery/256654,the-10-million-dollar-lady-blunt-strad-soon-to-be-auctioned.aspx/10
Ik heb vanaf de bouw van mijn allereerste instrument bij het vast lijmen van de toetst steeds het systeem van ‘pin-en-gat-verbinding’ gehanteerd. De grootse reden daarvoor was niet alleen om het wegglijden bij de definitieve verlijming te voorkomen, maar ook omdat na het richten van de hals (met de toets provisorisch verlijmd) de toets er weer af moet om egaal lakken mogelijk te maken en om de toets naderhand niet nóg een keer te moeten schrapen. In de afbeelding de toets aan lijmzijde van een altviool vóór de lakfase. Merk op dat de lijm zeer plaatselijk werd aangebracht om later losmaken te vergemakkelijken: Bij de kleinere instrumenten laat ik het wel eens achterwege omdat de gaatjes niet veel ‘speelruimte’ hebben vanwege de dikte van de toets in de buurt van het kielhoutje. De gaatjes die ik aanbreng liggen wat verder uit elkaar dan die bij Stradivarius. Dat verbetert naar mijn mening de fixatie. Het is wel zaak het aanbrengen van zowel de gaatjes (diameter 2 mm) als de pinnetjes uiterst secuur aan te brengen, anders gaat het niet passen. Frits addendum (11-4-'13): hier is de andere helft: de hals waar de toets op past! Nu is het koppel compleet! (Bovenste foto is van de toets die er op hoort.) Het onderste pinnetje (foto 2) zit vrij laag. Materiaal: cocktail prikkers, die zijn exact 2.0 mm in diameter! Wanneer ze kort zijn zijn ze sterk genoeg om hun 'taak' te vervullen.
Hoewel de overheid deze maatregel niet verplicht gesteld heeft, kan dit idee in principe waardevol zijn. Ook de plaats waar dan zo'n chipje moet komen is een goede locatie (of zijn er nog betere?). Het levert voor de vioolbouwers ook weer wat extra werk op: een uitsparing maken in bestaande toetsen. Maar, er is echter een klein probleempje: zo'n chipje dat bij een kostbaar instrument behoort is dan een gewild artikel waardoor malversaties en fraude in de hand worden gewerkt. Dus tóch niet zo'n goed idee? :/
http://www.wordwakkerwereld.nl/viewtopic.php?f=24&t=1756 Lekker klein maar voorkom je fraude met instrumenten door een chip, ik denk het niet. En ook al heb je een chipje in je viool dan is deze makkelijk op te sporen, ook voor de crimineel en voor de slecht willende vervalser is het natuurlijk makkelijk om een aantal eigenschappen/kenmerken van een oude viool na te bootsen. Ik wil niet moeilijk doen maar het ebbenhouten randje onderaan de hals, het verbussen, een "nieuwe" hals t.o.v. barok, een andere zangbalk en zo zijn natuurlijk door een goede instrumentbouwer relatief makkelijk te imiteren, na te bouwen. Waar blijf je dan met je CHIP.
ai... als je die link bekijkt komen er allerlei soorten foute ideeën langs voor chips in de violist zelf: de chip wordt ingezet als je na 3 repetities nog steeds het ritme fout speelt de chip wordt ingezet als je wéér vals speelt de chip wordt ingezet als je op dit forum vraagt of je een een e-violing van 50 euro zult kopen... etc... :/ toch maar geen chips, en je lieve viool heeeeeel goed in de gaten houden!
@ Pleunie De chip in het drinkwater... en dan als parasiet in je hoofd... Genoeg onzin Het lijkt mij dat die "verplichte" chip (boven de €1000,-) is om het instrument met GPS te kunnen lokaliseren (in de gaten houden). Dan heeft het niets meer met vervalsen of fraude te maken toch...? :S ? Die chips worden zelfs in dure huisdieren geplaatst om ze te kunnen tracen en dus worden ze nog duurder. Uiteindelijk vind ik het echt geen slecht idee, maar daarmee vind ik de ruimte nogal gigantisch in de toets voor de chip zoals #1 laat zien. Suggesties sleuf: - Zou het met de spanning van het materiaal kunnen hebben te maken? Er komen misschien toch ook in de toets trek en druk krachten in vrij bij het opspannen. -Misschien is het gewichtsbesparing, dat ebben is zwaar toch? (En moment is kracht x arm) - Mogelijke torsie uit het ebbenhout halen??? Zodat natuurlijke spanningen in het materiaal wegvloeien op deze manier? - 2 verschillende materialen= 2 verschillende uitzettingscoëfficiënten t.g.v. warmte/ vocht kan worden beperkt met kieren (zie betonnen wegdek of rails). Tegenargumenten andere suggesties sleuf; - Voor het centreren of makkelijker lijmen is het niet een aanrader op deze manier denk ik. Zoals Frits al liet zien, kan het beoogde effect met veel minder materiaal verlies (satéprikker`s). - Als je dan middels zulke kieren de lijm wil laten weg knijpen kan je misschien beter gewoon minder lijm gebruiken (op deze manier lijkt mij het een hol bijgeluid geven).
Die chips bij dieren worden niet alleen gebruikt om ze weer op te kunnen sporen maar ook om de identiteit vast te stellen. Bij huisdieren zal er minder of geen sprake zijn van fraude omdat een dergelijke chip die onderhuids in ingebracht, er dan weer uitgehaald moet worden. Bij een strijkinstrument waar een chip onder de toets is aangebracht is het vrij simpel die te verwijderen en elders te plaatsen. Het zal duidelijk zijn dat een dergelijke chip eerder ten doel heeft de identiteit vast te leggen of te bevestigen dan een instrument op te sporen, hoewel het wel zou kunnen. Nee, ik denk toch niet dat er bij het aanbrengen van de toets sprake is van trek- en drukkrachten, want dan zou die toch na een tijdje een spanningsloze toestand aan gaan nemen, met andere woorden dan zou de toets ter plaatse van de hals, krom gaan staan en dat is nooit het geval. Het kromtrekken vindt altijd plaats aan het vrije deel. Ik denk dan ook niet dat dergelijke uitsparingen zin hebben voor een betere verlijming in de zin van een dunnere lijmnaad, maar eerder een hulp kunnen zijn bij het weer verwijderen van de toets. Minder lijm gebruiken kan tot gevolg hebben dat de toets niet goed vast zit. De oorzaak van het glijden is vaak te zoeken in een onjuiste consistentie van de lijm in combinatie met een niet voorverwarmde toets en hals. Dan kan de hete lijm wel worden opgebracht, maar die koelt dan al heel snel af waardoor de lijm gaat geleren (het vormen van een gel) en het probleem is daar. Ebben heeft een niet al te viskeuze lijm nodig voor een goede verlijming. Dat heeft meteen als voordeel dat de lijmnaad dun wordt en dat is hetgeen we willen: een nagenoeg onzichtbare naad! Dat dergelijke uitsparingen een ‘hol geluid’ zouden geven lijkt me onmogelijk: het hele gebied wordt omsloten door een luchtdichte lijmlaag. Bovendien zit daar ook niet de bron van de trillingen. In de bouw heeft men het dan over dilatatievoegen, maar dan gaat het altijd over hele grote lengtes die het probleem veroorzaken. In de vioolbouw is huidenlijm in staat verschillen in vochtopname afkomstig van de lijm te compenseren, want grote lengtes zijn hier niet aan de orde. Dat is maar goed ook, anders kun je geen ebben (toets), esdoorn (hals, achterblad, krans), Fichte (bovenblad) en dergelijke (eind-en hoekblokjes van lindehout) meer met elkaar verlijmen! Ten slotte nog even rechtzetten: ik gebruik géén satéprikkers, heb dat ook niet genoemd, maar cocktailprikkers. Dat is een wezenlijk verschil, want satéprikkers zijn bij mijn weten nogal pitrietachtig, poreus en daarom te slap en dat moeten we nu juist niet hebben. Bovendien is het profiel niet gelijkmatig rond. Niet gebruiken dus. Frits
-Lijkt op torsie +link -Kromtrekken + link De uitwerking van mijn idee over de reden van de "sleuf" zijn puur uit interesse ontstaan, niet uit kennis, dus kunnen niet voor waar worden aangenomen.
@Maurien: de eerste foto laat zien dat de hals niet goed gecentreerd is. Heeft niets te maken met torsie. De onderste foto laat een slechte kwaliteit toets zien. In ieder geval eentje die is krom getrokken.
Ik had het als grap bedoeld, maar er wordt ook serieus over nagedacht: http://www.violinist.com/blog/otter1/20134/14580/
Maurien houdt de kam/model van een kam met de hand vast en het is niet zichtbaar of deze "kam" precies tussen de streepjes van de ff-en staat. Of de hals dus al of niet goed gecentreerd is, is niet uit de foto op te maken.
Deze hand is niet van Maurien. Ik ken deze afbeelding van Maestronet en daar ging het over hoe je kunt testen of de toets juist gecentreerd is. In de begeleidende tekst staat dan te lezen dat een juiste centrering gemakkelijk kan worden getest wanneer de kam precies gelijk verdeeld tussen de f-merken staat. Maurien heeft de afbeelding dus op een foute manier gebruikt om aan te tonen dat de toets getordeerd zou zijn terwijl het om de centrering ging.
- Inderdaad de 1e foto is fout opgezocht (heb dat Engels van die site niet gelezen). - Het resultaat (kromtrekken) van de slechte toets, waarschijnlijk één zonder "sleuf", zal niet bij die hoge kwaliteitstoets zijn misschien t.g.v. die "sleuf"? (door welke invloed dan ook).
