Opeens, tijdens het kijken van een muziek video/dvd viel het me op dat bij een groot aantal instrumenten en dan met name de cello, maar ook bij violisten en altviolisten de kam vaak heel scheef/krom staat. Eerst viel het mij op bij de dames van “BOND” dat de kam van de cello (de elektrieke) niet recht op staat maar bijna in een boog naar de toets toe. Daarna ben ik er op gaan letten bij wie de kam “verkeerd” staat en/of bijna krom staat en ben eigenlijk verbaast dat bij een behoorlijk aantal instrumentalisten de kam op bijna breken staat. Ik weet dat ik onze Frits (SB) vaak betitel als een pietje precies, maar als het er op aan komt of de kam van mijn viool recht(op) staat denk ik dat ik op zijn minst Frits van de troon stoot. Kortom mijn kam staat ten alle tijden rechtop, precies tussen de inkepingen van de F-gaten. De reden dat ik daar zo precies in ben is dat ik niet alleen beschadigingen aan mijn instrument wil voorkomen (weg klappen/schieten) van de kam en de kans op lakbeschadigingen, breuken in het boven en/of onderblad en dergelijke maar ook dat de mensuur dan gewoonweg moet kloppen. Maar… hoe recht staat jouw kam, en hoe ga sta je er tegenover, hoe ga je er mee om. Ik weet dat naarmate je ervaring krijgt je de vaak minieme verschillen tussen instrumenten en hun mensuur (verschil van een mm of meer komt voor) gewoonweg compenseert, dat gebeurt gewoon. Maar hoe gaan jullie met het fenomeen van de kromme kam om, wat doe je er aan/tegen. Daar ben ik eigenlijk best benieuwd naar Remi
Persoonlijk ga ik helemaal niet om met een kromme kam: ik zorg ervoor dat mijn kam(men) nooit krom staan! Het is gewoon een kwestie van de kam aan twee kanten tussen duim en wijsvinger nemen en zo recht mogelijk zetten, of met de achterkant (=de kant naar het staartstuk) rechtop, met een hoek van 90 graden op het bovenblad zetten. Zoiets. Geloof ik. Want een kromme kam kan breken en dat is zonde.
Het is zoals Liuwe hiervoor ook al aangeeft. De kam wordt door de vioolbouwer dunner gemaakt door alleen aan de voorkant (aan de kant van de toets) hout weg te halen. De achterkant blijft vlak. De kamvoetjes worden zo "gesneden" dat de achterkant van de kam een hoek van 90 graden maakt met het bovenblad. Hierdoor is de hoek die de snaar maakt met de kam aan beide kanten hetzelfde. Daardoor is de druk op de kam recht naar beneden en wordt kromtrekken van de kam voorkomen !
Ik zal eens kijken of ik wat plaatjes kan maken van kammen die werkelijk heel krom staan en zal ze dan posten. Remi
Geert, Ik ken dit plaatje ook en heb er de volgende opmerkingen bij: De twee hoeken die worden aangegeven met een dubbele boog dienen gelijk te zijn en wel: 79°. Een correctie kan worden uitgevoerd door de onderste zadel op de juiste hoogte te brengen. Indien deze twee hoeken niet gelijk zijn, zal krom staan gemakkelijker plaats vinden omdat de kam naar die kant wordt getrokken met de kleinste hoek. (De inclinatiehoek van de halsvoet t.o.v. het klanklichaam ligt meestal al vast en is alleen met een forse ingreep te veranderen. Daarom valt daar in eerste instantie weinig aan te veranderen).
Bij het op dikte steken van de kam sneuvelt het brandstempel van de fabrikant meestal, sommige bouwers laten daarom het brandstempel aan de andere kant staan (vooral bij peperdure Aubert-de-Luxe kammen) en stempelen hun eigen merk aan de kant van de toets.
In aansluiting op Berts reactie wil ik graag reageren en mijn eerdere bewering wat gedetailleerder maken, in de hoop dat er duidelijkheid komt over de juiste positionering van een nieuwe kam. In de meeste gevallen is bij nieuwe kammen te zien, dat de gaten en uitsparingen loodrecht staan op slechts één vlak. Dàt vlak kan het beste worden gebruikt als zijde naar het staartstuk toe gericht. Dit is ook heel goed te zien aan de kamvoeten: er is duidelijk een haakse kant en eentje die dat niet is. Op die manier behoeven die gaten niet onnodig groter te worden gemaakt. Bij leveranciers van kammen zoals Bausch, Mirecourt of Aubert, wordt intern al bepaald welke zijde haaks dient te zijn. Dat gebeurt door de nerfrichting te bekijken. Als het goed is lopen de nerven -van opzij gezien- horizontaal en dus evenwijdig aan het oppervlak van het bovenblad. Van de Aubert kammen weet ik dat ze hun stempel plaatsen, aan de niet-haakse kant, zodat hun stempel zichtbaar en naar de toets gericht is. Maar zoals ook Bert Boon al opmerkte, een kam zo van de leverancier moet nog pas gemaakt worden en hier en daar dunner. In de meeste gevallen betekent dit dat het stempel er weer wordt afgeschaafd. De kammenmaker weet dat ook en plaatst z'n stempel daarom juist weer aan de staartstukzijde. Het is derhalve niet altijd een regel dat het stempel van de kammenmaker naar de toets gericht dient te zijn. Op die manier blijft hun firmastempel en dus reclame in zicht (vanaf het staartstuk). Wat in ieder geval steeds geldt is: * bekijk welke kant haaks is t.o.v. de kamvoeten. Die kant moet naar het staartstuk gericht zijn. Of het stempel nu wel of niet naar de toets gericht is, doet er eigenlijk niet zo veel toe. * Maak de kam op de juiste dikte en breng de verschillende gradaties aan. Mogelijk dat nu het firmastempel is verdwenen. * Snij de kamvoetjes pas. * Plaats eventueel een brandstempel met je naam op de kam aan die kant die gericht is naar de toets. Wanneer alle mogelijkheden worden beschouwd kan het aantal stempels nul, één of twee zijn. Wanneer je beschikt over een brandstempel met je eigen naam, komt die in ieder geval aan de toetszijde. Ik heb nog even gezocht in mijn archief en vond nog een afbeelding van een krom getrokken cellokam. De kam op zich staat recht! Dus is hier ook geen sprake van een scheef staande kam:
Beste allemaal, Ik heb het niet over kam die niet goed gesneden zou zijn. Het lullige is dat de vioolbouwer vaak zijn uiterste best heeft gedaan de kam correct te plaatsen met aan de kant van het staartstuk dus een haakse hoek (laat ik maar zeggen recht op). Het verbaasde mij toen ik de DVD van Bond (the band BOND) zat te bekijken (eigenlijk luisteren), maar o.k. laten we eerlijk zijn de dames mogen er ook wezen. En toch heb ik zelfs dan, ook nog oog voor het instrument en of de strijkstok. O.k. in mijn ogen mogen de dames van BOND er dus best zijn, en er zijn minder leuke dingen om naar te moeten kijken, maar dit terzijde. Op een gegeven moment was Kay Lee op haar (electrieke) Cello te spelen en het viel mij op dat de bovenkant van de kam een heel eind voorover GEBOGEN naar de toets toe staat (stond). Niet scheef, niet verkeerd gesneden of zo. Nee gewoonweg helemaal krom. Ik heb geprobeerd om een screendump op de PC te maken maar mijn PC heeft op de een of andere manier problemen met de dvd dus moet ik het maandag a.s. op mijn werk de screendump maken. Tot zover even over de “kromme”kam. Om mijn kennis van het op maat maken van de kam maar even te spuien. Zelf koop ik gewoon fabrieks kammen welke passend gemaakt moeten worden (gebeurd veel), soms kosten ze geen drol en soms verpest je er een of twee. Aan de andere kant is het gewoon heerlijk om met je instrument bezig te zijn en met het bouwen, tevens is het natuurlijk een grote leerschool en fouten maken hoort er bij. Op http://www.chevalets-despiau.com was vroeger de zien dat ze de kam op een grote slijpschijf (aan de haakse/staartstuk kant) afschuren tot de gewenste dikte word af geschuurd. Dat doe ik ook om de gewenste dikte onderaan de voet te verkrijgen. Misschien doe ik het helemaal verkeerd, maar als de dikte van de voet c.a. 3 a 3,5 mm is ga ik de kam aan de toetszijde van af het midden (hart) naar boven (snaren) voorzichtig naar de gewenste dikte brengen (schuren). Natuurlijk krijgen meer delen van de kam een kleine nabehandeling, de breedte wordt ook aangepast en de dikte en stand van de voetjes. Als ik een liniaal aan de zijkant van de toets naar de kam laat lopen mag deze niet uitsteken. Ook nog de voetjes (zonder hulpstuk) zo schuren dat ze goed contact maken met het bovenblad. De “curve” ronding van de kam zo snijden, schuren dat de snaren op de juiste hoogte van de toets komen te liggen (G en E) en dan ook nog er voor zorgen dat de ronding van de kam de D en E snaar voldoende ruimte geeft om aangestreken te worden zonder dat de andere snaren telkens geraakt worden. Ik hoop dat ik het een beetje duidelijk heb omschreven, ik denk dat de bouwers Frits, Betinne, Anner en Bert wel begrijpen wat ik bedoel. Ik denk ook dat Bert en Frits begrijpen dat als ik zeg dat mijn kam veel ronder is dan die van mijn lerares, dat er voor mij meer “ruimte” in (aanstrijk) hoogte tussen de snaren zit. De kam van mijn lerares veel vlakker is Tja, dat ik gewoon een beetje viool gek ben, daar kan ik niks aan doen, daar wil ik niks aan doen en gelukkig voor mij zijn er geen medicijnen tegen. En als ik dan de viool van mijn lerares mag stemmen “Uw instrument is altijd zo keurig gestemd”, Als U mijn instrument ook even wilt stemmen dan kijk ik even na wat uw huiswerk was”, (kwestie van een stem apparaat). Als je dan haar zeer fraaie oude Duitse en/of Franse viool mag stemmen, een snaartje vervangen, een kam mag recht zetten, een stofbal uit de kast mag halen, voel je je een heel klein beetje vioolbouwer, een klein beetje violist. Dan heb ik in ieder geval het gevoel dat ik behoor tot een elite groep die viool speelt, viool mag spelen en zich ook nog een beetje bezig mag houden met het bouwen van dat heerlijke instrument. Remi [edit](Dit bericht is door remi bijgewerkt op 25/02/2006 om 00:23 uur)[/edit]
Hoewel ik het ook in een van mijn posts heb gebruikt (wilde niet vervelend doen) heb ik steeds meer moeite met het woord "krom". Remi's tenen gaan nu ook krom staan maar dat komt ergens anders van ). Ik heb in mijn leven nog maar een paar maal een kromme kam gezien, de rest van de de afwijkende kammen stond scheef en dat is iets anders dan krom. Een kromme kam duidt op een slechte kwaliteit hout van de kam, vermoedelijk foutief gezaagd uit de partij (dient exact kwartiers te zijn!). Dus of de dames Bond nu een kromme kam hebben of een scheef staande is me uit het verhaal niet duidelijk, maar lijkt me wel van wezenlijk belang om te achterhalen wat er nu bedoeld wordt.
Best Frits, Gelukkig ben ik door de jaren heen gehard en staan mijn tenen niet krom (nog steeds niet). Nou zit deze bikkel met het probleem dat de DVD. van “BOND” door zijn pc hardnekkig word geweigerd en het mooie Windows XP loopt vast, althans Win-DVD en Power-DVD lopen vast, voor andere programma’s als Media Player, Real Player heb ik niet de juiste codec’s of de codec’s geven een conflict met andere software. Maar goed, een bikkel geeft niet op en zoekt naar andere wegen, andere methoden om “de” foto te kunnen publiceren. Dus DVD op de TV afspelen en dan stilzetten en geloof me of niet een foto maken van het beeldscherm. Je moet toch wat, zo laat op de avond. Hierbij dan ook de foto van “de” kromme kam. Het betreft hier de kam van de (zoals ik al vermelde) electrieke cello van Bond. Bij de “echte” cello staat hij wel goed. De eerlijkheid gebied mij te melden Frits, dat je weer een beetje gelijk hebt. Bij menig viool staat de kam niet krom maar scheef, een heel verschil. Overigens valt het me af en toe op hoe slordig violisten met hun instrument omgaan, hoe scheef de kam staat, een kinstuk dat een beetje los zit (niet netjes vast), de hoeveelheid hars op het bovenblad, hoe ver de toets is ingesleten, een fijn-stemmers die het bovenblad raaken omdat ze te ver zijn ingedraaid, een slippende stemsleutel die in de sleutelkast wordt geduwd (echt er in persen), snaren die gewoonweg nonchalant opgewonden worden, het stof in de instrumenten. En dat bij instrumenten waar ik een beetje van moet kwijlen, en dat bij violisten waarvan ik denk, “kon ik maar zo spelen”. Ik loop weer uit te weiden en af te dwalen, duzzzzzz terug naar het topick. Helaas maar een foto van een kromme cello kam, hetzij met moeite. Remi
Hoewel André van Duin (Alias Willempie) het nooit zo bedoeld heeft, denk ik dat de dames BOND zich dan toch maar aan de Nederlandse tekst moeten houden: “Me kômmetje, me kômmetje, me kômmetje is kwijt ja, ja.”. Zijn ze tenminste van die kromme kam af.
Nu ik nog eens dit topic doorlees en de bijgevoegde foto van een kam bekijk, moet ik zeggen dat die cellokam wel heel erg is krom getrokken. Al kijkende viel mij iets op en dat riep een aantal vragen op: 1) waarom staat die kam naar de toets toe gebogen, er staat aan beide zijden van de kam toch evenveel druk op? 2) Hoe komt het dat een kam (bijna) nooit naar het staartstuk ombuigt? 2) staat er bij een 'electrieke cello' meer druk op de kam, dan bij een 'echte'? Zo, nu is dit topic weer nieuw leven ingeblazen. Afwachten maar wat anderen ervan vinden.
Als de snaar niet soepel door het gleufje in de kam loopt, ontstaat er meer wrijving en neemt de snaar, als hij wordt opgespannen, de kam een eindje mee, richting toets. Vrij logisch, dacht ik. In de richting van het staartstuk zal een kam nooit scheef gaan staan of kromtrekken. Ook staat aan beide zijden van de kam niet evenveel druk. Meestal is de hoek van de snaar ten opzichte van de kam aan de kant van het staartstuk scherper en is de druk derhalve groter, richting toets. Als je een viool op barokke wijze uitrust met een dik staartstuk en een dikke (3 mm!), wat langere bevestigingslus en een lagere kam, dan pas krijg je aan beide kanten van de kam een min of meer gelijke snarenhoek. De kam staat dan min of meer in evenwicht. Een leuke bijkomstigheid hiervan is dat de klank echt luider wordt!
“Als de snaar niet soepel door het gleufje in de kam loopt, ontstaat er meer wrijving en neemt de snaar, als hij wordt opgespannen, de kam een eindje mee, richting toets. Vrij logisch, dacht ik. “ Nou neen, dat vind ik helemaal niet zo logisch. Want, aannemende dat jouw bewering juist is, zou dat namelijk betekenen dat er bij gebruik van fijnstemmers de kam juist wèl richting staartstuk getrokken kan worden. De praktijk wijst uit dat dat niet gebeurt. Aan de andere zijde van de snaar, tussen kielhoutje en de stemsleutel gebeurt eigenlijk hetzelfde. Met jouw verklaring zou het dan betekenen dat er nauwelijks spanning staat op dat gedeelte van de snaar. Ook dat is in de praktijk niet het geval. “Ook staat aan beide zijden van de kam niet evenveel druk”. Is me niet geheel duidelijk of je hier de verticale druk bedoelt of de spankracht, zoals zojuist boven beschreven. Laat ik even aannemen dat je de verticale druk bedoelt. Bij een asymmetrisch gestoken kam valt de resulterende verticale kracht uit het lood en staat juist meer op de rand van de kamvoetjes die zich het dichtst bij het staartstuk bevinden. Ik ben het dan ook niet eens met de verklaring dat de hoogte van de kam iets te maken heeft met het verkrijgen van een gelijke snaarhoek. Een dikkere lus is in feite een compensatie voor een niet op de juiste hoogte gebracht zadel. Met een lagere kam neemt de totale kamdruk op het bovenblad iets af. Het doel van een asymmetrisch gestoken kam is juist om de snaarhoeken van zowel de staartstukzijde als die van de toetszijde gelijk te krijgen. Dit in tegenstelling met de bewering: “Meestal is de hoek van de snaar ten opzichte van de kam aan de kant van het staartstuk scherper en is de druk derhalve groter, richting toets”. ”Een leuke bijkomstigheid hiervan is dat de klank echt luider wordt!” Wanneer de klank al luider geworden mocht zijn door de door jou beschreven verrichtingen, dan kan dat enkel en alleen worden toegeschreven aan minder demping doordat er minder massa in de kam zit t.o.v. een kam die hoger is. Een lagere kam geeft minder druk waardoor de geluidssterkte juist zal afnemen.
Je doet het overigens wèl!! Maar ik kan me voorstellen, dat je even niet weet wat je hier nog op kunt zeggen. Je kunt het er mee eens zijn of niet. Ik geef slechts mijn mening over dit onderwerp en je mag die aanvechten, maar dan graag op basis van goede argumenten, zodat ik mogelijk overtuigd word. Misschien krijg je gedurende je vakantie wel nieuwe ideeën over de vraag waarom de klank in luidheid is toegenomen? Ik hoop niet, dat ik je met mijn vorige repliek dusdanig heb afgeschrikt, dat we je na de vakantie niet meer terug zien, want dat is zeker niet mijn bedoeling geweest, in tegendeel zelfs. Daarom: graag tot een volgende keer.
Tja, ik zet mijn kam altijd recht volgens mij, maar als ik dan bij de vioolbouwer kom, zet hij em toch altijd nog net even anders... Het oog van de meester denk ik dan maar! Ik heb de laatste drie jaren elk jaar even mijn viool voor een korte check up /apk weggebracht en ik moet zeggen dat me dat erg goed bevalt. Dat voorkomt dus ook al die ingesleten zaken en kromme, dan wel scheefstaande kammen. By the way, hebben jullie ook tips voor DVD's waar de heren appetijtelijk zijn? (mooie dames blijven leuk om naar te kijken, maar de balans mag er ook zijn toch?)
Zo'n APK voor een viool lijkt me wel een goede instelling. Ik kan me ook wel vinden in het feit dat de vioolbouwer de kam weer net even iets anders zet dan jij dat even daarvoor had gedaan. Het komt bij mij ook voor dat ik denk zo staat 'ie goed en wanneer je er later op een ander manier naar kijkt, moet 'ie toch even weer anders worden gezet. Maar het gaat maar om hele kleine wijzigingen die geen invloed hebben op het breken of omklappen van een kam. Een kromtrekkende kam kan ook heel goed door een ieder worden opgemerkt, maar meestal bekommerd men zich niet om de hardware en gaat na het opspannen van de strijkstok aan de slag met die vervelende etude. V.w.b. je tweede vraag, denk ik da je die zou moeten stellen aan de vrouwelijke forumbezoekers, als we die buiten jezelf al zouden hebben. Maar...wat niet is kan nog komen!!
