Methodes

Ik heb, lang geleden, vioolles gehad. Van mijn elfde tot mijn twintigste. Vervolgens bijna veertig jaar niets maar een paar jaar geleden weer begonnen. Met vallen en opstaan, want mijn handen protesteren zo nu en dan. Dus rariteiten als octaven met vingerzetting en soms ook deciemen kan ik me niet meer veroorloven.
Ik had in die tijd les van de heer Broer van Dijk. Halverwege mijn studietijd werd hij op zijn vijfenzestigste gepensioneerd bij het Residentieorkest. Hij was zelf leerling geweest van André Spoor en had later nog cursussen gevolgd bij Carl Flesch. Samenvattend: ik heb lang geleden les gehad van een man die toen al tegen de ouderdom aanleunde. Dat was overigens niet te merken aan zijn techniek want hij toverde moeiteloos de vioolconcerten van van Beethoven, Brahms en Mendelssohn uit zijn Vuillaume. En het Poème van Chausson, om niet te vergeten. Want daar was hij dol op

Ik heb eens getracht op een rij te zetten welke methodes, etudes en ander studiemateriaal ik toen op mijn lessenaar kreeg. Methodes eigenlijk weinig, behoudens drie deeltjes Crickboom en één (of twee?) delen de Bériot. En vervolgens erg veel Sevcik, want dat moest van Carl Flesch. En dan niet alleen het opus één (waarvan ik het vierde deel niet eens dorst open te slaan), maar ook de (voorbereidende) dubbelgreepoefeningen, de streekoefeningen en - vooral- de positiewisselingen. Dan de etudes (vang me niet op de volgorde): Kayser, Dancla, Mazas, Dont (klein), Kreutzer, Fiorillo, Rode, Dont (groot), De Bériot, Vieuxtemps, Gaviniés en Schradieck. ik ben dus ontsnapt aan Dounis of erger :lol:

Wat ik mij in dit verband afvraag is of het bovenstaande lesmateriaal nu hopeloos verouderd is en vervangen door moderner materiaal of dat het deels nog wordt gebruikt. Anders gezegd: welke methodes en/of etudes worden nu nog bij het 'vioolonderricht' gehanteerd?

Hopf

 

Mijn viooldocent hanteert een diversiteit aan methoden, maar heeft voor/met mij gekozen voor etudes en voordrachtstukken van ene Robert Pracht. Daarnaast ook het boek 'Speel viool 2' en werk van Sassmannshaus.

 

Ik verkeer ongeveer in dezelfde situatie als "collega" Hopf, ook enkele jaren geleden mijn vioolstudie (na 40 jaar) weer opgepakt.
Ik geloof niet dat je kunt zeggen dat een methode verouderd is. Dat blijkt ook uit de onverminderde virtuositeit van de genoemde "krasse(nde) knar". (Sorry voor de woordspeling; kwam spontaan bij me op).
Ik geloof eerder dat het de leerlingen tegenwoordig wel wat makkelijker wordt gemaakt met allerlei boekjes als Speel Viool, Viool Spelen voor Dummy's en noem maar op, veelal verlucht met leuke tekeningen. Dit ziet er allemaal veel "speelser" en visueel aantrekkelijker uit dan de oudere vioolboeken die vaak wat stoffig aandoen, wat vooral voor kinderen natuurlijk erg belangrijk is.

Wat methodes betreft: ik ben gestuit op het werk FUNDAMENTALE VIOLINTECHNIK (I)
Eine Sammlung von Meisteretüden mit Beiträgen aus der Violin-Methodik,
herausgegeben von Jost Raba en Franz Moser.

Uitgave: Musikverlag Max Hieber, München.

In dit boek worden in progressieve volgorde alle etudes van auteurs als Franz Wohlfahrt (heel melodieus), Charles Dancla, Louis Spohr, Meerts, Kayser etc. behandeld, met allerlei nuttige aanwijzingen op het gebied van strijktechniek, stokindeling, snaarovergang, toonvorming, dubbelgrepen etc. Echt een aanrader!
Hier wordt in een notedop alles behandeld wat bij de vioolmethodiek van belang is.

Het is maar een tip!

Groet,

Hans

 

Tegenwoordig kan uit een groot aantal methoden gekozen worden. Docenten kunnen bovendien hun eigen methode maken, door gedeeltes te nemen uit bestaande methoden en te combineren. Er zijn ook docenten die zonder methode werken.

Volgens mij wordt geheel of gedeeltelijk nog Crickboom gebruikt. Zeker in Nederland en België. Uitstekende methoden zijn er van vader en zoon Sassmannshaus en Suzuki. Een uitstekende methode is verder van Maria Bang. Zij was assistente van Auer. Sandor heeft ook een goede methode geschreven, evenals Doflein.
Volgens mij wordt de Bériot niet meer gebruikt.

Alle docenten hebben tijdens de gehele leergang natuurlijk wel de onmisbare Sevcik (opus 1, 2, 7, 8 en 9) evenals de eveneens onmisbare Schradieck (School of Violin Technique, Books 1 - 4) in gebruik.
Sevcik en Schradieck kan je bovendien je gehele leven als (amateur) violist gebruiken.
Dounis kom je eigenlijk niet tegen. Het is echter ook prachtig materiaal, als je het weet te gebruiken.
Toonladders moet je natuurlijk ook studeren en daarvoor is het beste boek 'Scale System' van Carl Flesch.

De études van Kayser, Dancla, Mazas, Dont (klein), Kreutzer, Fiorillo, Rode, Dont (groot) worden veel gebruikt. Ook wordt Wohlfahrt veel gebruikt. Je komt al deze études tegen in hun oorspronkelijke band, maar ook in allerlei combinaties in verzamelbanden. Een voorbeeld is de bovengenoemde band 'Fundamentale Violintechnik' van Jost Raba en Franz Moser, waar overigens nog een Deel 2 van bestaat. Etudes van de Bériot, Vieuxtemps en Gaviniés worden eigenlijk niet meer gebruikt. Maar het blijft goed studiemateriaal, vooral Vieuxtemps en Gaviniés.
Galamian's Contemporary Violin Technique is relatief modern, maar prima te gebruiken.

De laatste jaren zijn er twee boeken verschenen van Simon Fischer:
Basics: een verzameling van 300 oefenmethoden en oefeningen voor
violisten van ieder niveau, van leerling tot concertviolist. Een onmisbaar boek voor iedereen die viool speelt.
Practice: 250 stap voor stap oefenmethoden toegepast op repertoire.
Als je 'Basics' en 'Practice' vergelijkt, dan analyseert 'Basics' specifieke technische problemen en past 'Practice' de oplossingen hiervoor toe op gedeeltes uit het repertoire.
Beide boeken horen in de bibliotheek van iedere (amateur) violist te staan.

Verder kom je nog weleens de Kunst van het Vioolspel, deel 1 en 2 van Carl Flesch tegen, die overigens ook nog steeds in hun Duitse en Engelse versie te koop zijn en een grote waarde hebben als studiemateriaal en naslagwerk.

 

Galamian's Contemporary Violin Technique is relatief modern, maar prima te gebruiken.

Over Ivan Galamian gesproken:
Ik ben de gelukkige bezitter geworden van zijn "principes van het vioolspel en het vioolonderwijs".
Kocht ik voor 1 euro bij een kringloopwinkel. Had gehoord dat dit boek moeilijk te krijgen was en bovendien erg duur. Dat was dus mazzel hebben.

Een uiterst waardevol werk met tal van nuttige tips.

Verder dank voor alle aangedragen informatie!

 

Bedankt voor de leerzame reacties!

Er is, geloof ik, minder veranderd dan ik voorheen dacht. Of dat een geruststellende gedachte is, moet nog even bezinken

In de jaren zestig heeft Steven Staryk een aantal etudes op de plaat gezet. Dat is in 2005, flink uitgebreid, gevolgd door een CD. Deze bevat etudes van Kreutzer, Fiorillo, Rode, Paganini, Wieniawski, Dont, Polo, Sevcik, Dancla, Mazas, Kayser, Locatelli en Schradieck. Kennelijk beschouwde Staryk 'L'Abeille' van François Schubert ook als etude, want dit werkje staat er ook op
Voor de geïnteresseerden: het label van de CD is Centauer.

Enkele jaren geleden zijn ook de etudes van Rode en recent die van Kreutzer op de CD gezet. Evenals inmiddels wat etudes van De Bériot. Daarnaast hebben ook Sitkovetsky, Ricci, Rabin, Szigeti en ook Jan Kubelijk etudes op de plaat gezet. En dan heb ik het nog niet over alle mogelijke bewerkingen van de caprices van Paganini: voorzien van pianobegeleiding of zelfs zo ongeveer herschreven (Auer).

Hopf

 

Een indrukwekkende opsomming van uiterst leerzame etudes.
Ik heb ze echter liever gewoon in ouderwets notenschrift voor m'n neus, en probeer ze dan na te spelen.
Misschien dat ik op dit punt wat achterloop, maar wat is de meerwaarde van een plaat of een cd boven het oude vertrouwde notenschrift?

Hans

 

Frits,

Je hebt gelijk. Ik heb alles, gemakshalve, maar onder de noemer 'etudes' gebracht. Maar het zijn inderdaad bij Rode caprices. Net als bij Paganini en nog een paar anderen. Er zitten zelfs 'matinées' onder. Een soort van ochtendgymnastiek, neem ik aan

Groet,
Hopf

PS Wat ik niet kan uitstaan aan al die 'groten' die zo nodig etudes/caprices op de plaat moeten zetten: het klinkt allemaal zo simpel

 

Dat is een koopje. Dit boek van Galamian is nog wel te koop voor zo'n 20 Euro bij een aantal
tweedehands boekwinkels in Nederland en België. Heel jammer, dat Broekmans en van Poppel dit standaardwerk niet meer uitgeeft.
Overigens is er nog wel een Duitse samenvatting, die hier te vinden is.

De meerwaarde van een plaat of een cd is, dat je als leerling of solist een second opinion krijgt over zaken als metronoomgetal en streeksoort. Door je te vergelijken met de solist weet je bovendien waar je violistisch staat. De interpretatie kan een model zijn om voor jezelf verder uit te bouwen.
Verder denk ik dat de Caprices van Rode in dezelfde categorie vallen als die van Paganini. Het is niet alleen studiemateriaal voor vioolstudenten van gemiddeld niveau tot hoog niveau, maar het zijn echte kunstwerken, die muziekliefhebbers ook kunnen waarderen, indien ze goed gespeeld worden.

Naxos brengt in december van dit jaar de integrale opname van de Caprices van Rode uit op CD met Axel Strauss als solist.
Als voorproefje heeft de opnameleider alvast o6irC1vVxxU[/media]]Caprice no 22 op YouTube gezet.
In het verleden is van de Caprices van Rode door Oscar Shumsky, een van de beste leerlingen van Auer, al een schitterende integrale opname gemaakt, die op YouTube te vinden is. Luister naar zijn interpretatie van nKXgrmvPux0[/media]]Caprice no 24.

Rode schreef behalve zijn 24 Caprices wel degelijk ook nog 12 Etudes, die eigenlijk net zo bruikbaar zijn en even mooi. De eigenlijke naam van de 24 Caprices is '24 Caprices en Formes d'Etudes'. Vandaar wellicht de verwarring met études.

 

Alexander, hartelijk dank, vooral voor de Duitse samenvatting, die ik nu voor het eerst zie. (Bovendien voor mij als vertaler Duits heel interessant).

Ook de aanvulling vanaf punt 10 verdient de aandacht, omdat hier nogal wat pedagogische tips in verwerkt zijn voor docent en leerling en op schadelijke factoren voor de lichamelijke èn geestelijke gezondheid van de orkestmusicus wordt gewezen.

Een aanrader voor zowel leerling als docent!

 

Er zijn volgens mij geen opnames van. De bladmuziek van die 12 Etudes is hier te vinden.

 

Die gratis muzieklink is een goed idee. En Kreutzer is inderdaad met 't'.

 

Alexander.

Een wat vertraagde reactie aangaande Dounis. De eerste (en enige) keer dat ik met Dounis in aanraking kwam, was toe ik zijn bewerking van paganini's Moto Perpetuo in octaven met vingerzetting doorkeek. Want als dat mijn toekomst was ........ Een vergelijkbare reactie overigens bij de ontdekking van de bewerking van Heinrich Ernst van Schuberts ' Erlkönig'.

En dan heb ik het nog maar niet over het vioolconcert van Schönberg of de solosonate van Schnabel

Overigens worden in het ' Vademecum' van Louis Metz nog de volgende didactische meesterwerken van Dounis gememoreerd:

- Chromatic double stops op. 29
- The artist's technique of violin playing op. 12,
- The absolute independence of three fingers op. 15 book I,
- The absolute independence of four fingers op. 15 book II.

Het zal allemaal wel ONTZETTEND nuttig zijn. Voor HELE JONGE vingers. Maar uitnodigend? Ik ' behelp' me voorlopig maar met de 'Urstudien' van Flesch

Hopf

 

Wilhelmj is de uitvinder van die octaven met vingerzetting. Moto Perpetuo is niet het enige stuk dat zo is bewerkt. Sindsdien zijn er heel wat van dit soort stukken in deze vingerzettingoctaven gezet. Ik heb zelfs eens Kreutzer 2 en 5 in octaven met vingerzetting gezien. In principe valt het spelen wel mee, als je weet hoe het moet...

Het punt met Dounis is, dat maar weinigen weten hoe je het moet aanpakken.
Dounis moet je studeren in de volgorde, waarin de oefeningen geschreven zijn. Ze hebben een bijzonder onderling verband, wat vaak uit de tekst is op te maken.

Doe het rustig aan en forceer je nooit met Dounis. Studeer het niet te veel als je ermee begint.
Dounis is prima als voorafje van bijvoorbeeld maximaal drie kwartier voor toonladders. Die toonladders gaan dan ook meteen een stuk beter. Dat is echt wonderlijk. Dounis zorgt ervoor dat je een soort mentale kaart maakt met zijn oefeningen.
Je moet Dounis wel altijd studeren in samenwerking met je leraar.

Ik twijfel eraan of Dounis voor jonge vingers is. Dat zou je dan ook van de Urstudien en Schradieck kunnen zeggen.
Dounis benadrukt in zijn The Artist’s Technique of Violin Playing, het belang van positiewisseling en vinger oefeningen. Dat kan op iedere leeftijd en is op iedere leeftijd belangrijk. Ik denk dat Dounis dan ook op elke leeftijd gestudeerd kan worden, vooropgezet dat de leerling of student eraan toe is en er goede begeleiding is.

 

Met betrekking tot de door je genoemde bewerking voor octaven in vingerzetting van die Kreutzeretudes: weet je misschien nog waar dat in voorkwam? Ik heb er de ' L' art de travailler les etudes de Kreutzer' van Massart op nageslagen en bij nummer 5 is inderdaad ook sprake van een octavenvariant. Maar onmiskenbaar in eenheidsoctaven :/

Natuurlijk kun je ook later nog je geluk beproeven met dit soort vingergymnastiek. Met iets als ' jonge vingers' probeerde ik alleen aan te geven dat het soort vingerlenigheid in je jeugd een mijns inziens grotere kans op succes biedt dan op latere leeftijd als spieren wat strammer worden. Dat geldt uiteraard ook voor de ' Urstudien'. Maar die zaten nog in mijn vingers

Groet,
Hopf

 

Een studievriend van mij voegde deze octaven in vingerzetting toe aan Kreutzer 2 en 5, maar ook aan andere études bijvoorbeeld uit Mazas, Rode en Fiorillo. Wij noemden hem de octavenkoning, omdat dit hem zo makkelijk af ging. Zij zijn dus nooit in druk verschenen.
Nog onlangs zag ik een Amerikaanse altist die Kreutzer 2 speelde in octaven met vingerzetting.

In de tijd van Massart waren deze octaven in vingerzetting nog een noviteit. Toen Carl Flesch zijn eerste deel van de Kunst van het Vioolspel schreef, waren octaven in vingerzetting nog een schrikbeeld voor violisten. Hij bespreekt deze in de context van de stand van de hand en het vermijden van rekken in het algemeen. Volgens Flesch zijn octaven in vingerzetting een zeer efficiente manier om op te warmen en werden door hem dagelijks toegepast gedurende een paar minuten omdat hij in een koud klimaat woonde. Het resultaat was dat Flesch een effectieve octaven met vingerzetting techniek had, die zijn collega's jaloers maakte. Flesch heeft vervolgens deze octavenvariant in zijn boek met toonladders gezet. Deze variant bleef echter de violisten moeilijkheden bezorgen.
De werken van ondermeer Dounis en de grotere kennis van de mechanische verhoudingen van de linkerhand hebben er voor gezorgd, dat deze octavenvariant goed geleerd kan worden.

Feitelijk zijn ze vrij gemakkelijk aan te leren. Van belang is ontspanning. Deze octaven zijn met iedere hand te spelen.
Door de octaven met vingerzetting zijn violisten gaan spelen buiten het concept van wat Galamian 'the frame' noemt. Dat is net zo nuttig als de goede beheersing van de tweede positie, die vroeger ook nauwelijks gebruikt werd.

 

Alexander,

Aan het door jou geciteerde 'kunst van het vioolspel' van Flesch ontleen ik ook nog het voorbeeld van een Hongaarse violist die er kennelijk in slaagde om ook deciemen in vingerzetting te spelen. Maar er zijn ook violisten die zelfs het ' Paganini-akkoord' kunnen spelen. Al weet ik er eigenlijk maar twee, namelijk Pikaizen en Perlman. Een voor mijn handen in ieder geval volstrekt onmogelijke rekpartij.

Als ik me al die -elkaar deels tegensprekende- 'levensgeschiedenissen' van Heifetz voor de geest haal, had die er in ieder geval een grote hekel aan. En je hoort ze in een zaal of opname ook maar zelden. Ricci soms maar ook, heel opmerkelijk, David Oistrach. Die weliswaar een techniek bezat waarmee hij alles te lijf kon, maar toch niet als uitgesproken virtuoos door het leven ging. Ik bezit een aantal radio-opnames van radio Moskou van live-recitals door Oistrach. En gedurende een daarvan speelt hij een eigen bewerking van de Haendel (Halvorsen) Passacaglia. Inclusief octaven met vingerzetting.

Hopf