Ik ben, met name 'geïnspireerd' door mijn echtgenote, zelf nooit verder gekomen dan grondverf en zijdeglans verf. Dus vandaar de volgende vraag aangaande het gebruik van olielak voor strijkinstrumenten. Op een aantal sites zoals Hammerl en Pro Arte trof ik onder meer busjes of potjes met olielak aan. Wordt dat zo zonder meer op een instrument aangebracht of moet dat vooraf worden verdund? Zo ja, in welke mate en waarmee? Ronald
De olielak van Hammerl kan je een beetje verdunnen met verdunner voor olielak maar het hoeft niet. Gewoon een beetje lak op een schoteltje en dan eventueel een heel klein scheutje verdunner er doorheen roeren. Je hebt de verdunner ook nodig om de kwasten te reinigen, iets anders werkt niet. Ik heb de olielak vaak gebruikt (gelgrondering, kleurbeits, 2xgrondlak 3xkleurlak, 5xtoplak) Je moet voorbeitsen anders blijft de kleurlak flets, hoeveel lagen je ook aanbrengt.
Er zijn vele systemen om een viool van olielak te voorzien en eigenlijk net zo veel recepturen om een gronderingslaag op te brengen. Ikzelf huldig het principe dat er zo weinig mogelijk laklagen op moeten. Ik gebruik 'Refractive Ground' van Oldwood, die de vlam van esdoorn prachtig laat uitkomen. Soms breng ik daarvan twee lagen op soms is ook een enkele laag al voldoende. Dat hangt namelijk af van de kleur van het hout als je begint. Na opbrengen van iedere laag moet het instrument gedroogd worden in een UV-kast (12 uur). Daarna diverse behandelingen. Met drie laklagen van verschillende samenstelling en nog wat andere 'behandelingen' heb ik de gewenste kleurdiepte bereikt.
Ik gebruik het systeem zoals Hammerl dat zelf adviseert. Wel iedere laag een week laten drogen en goed schuren en de laatste toplaag minstens een maand laten uitharden en dan polijsten met tripel en olie.
Ik lees op de site van Oldwood dat ze een UV kast adviseren om te drogen. Met Hammerl lak is dat niet nodig. Ik heb de Oldwood spullen nog nooit gebruikt maar het ziet er goed uit.
Het is alleen vreselijk duur spul! Wordt gigantische winst op gemaakt. Ik vermoed dat de Hammerl lakken een UV-harder hebben ingebouwd. Het probleem daarvan kan zijn dat het spul in de fles verhardt als functie van de tijd.
Verdunnen van lak om de viscositeit te verlagen en het uitvloeien er van de bevorderen. Dunne lak strijkt lekker uit maar dekt niet en vloeit weg, dikke lak brengt moeilijk op, de streek blijft langer zichtbaar als strepen in de nog vloeibare lak. Bij de dunne lak zullende strepen snel wegtrekken, bij de dikke lak duurt het langer en gebeurd het dus rustiger. Terug naar de basis en de vraag (uit een potje) lak verdunnen? Zo ja, maar hoeveel procent verdunning? 1 liter op 1 liter is een 100% verdunning. Zelf strekt mijn ervaring zich uit tot wat experimenteren met wat receptuur uit Möckel’s Die Kunst des Geigenbaues. Met heel wisselende resultaten. Helaas heeft mijn slordige handelen geen aantekeningen of wat dan ook opgeleverd. Helaas heb ik afgelopen winter een aantal potten met brouwsels vaarwel gezegd. Soms met een vel, een ander zonder vel en nog mooi vloeibaar. Maar wat moet je er mee als je niet weet wat het doet. Ook de plankjes met de lakstreken maar weggegooid. Niets plus niets is toch niets. Een echt antwoord op de vraag van Hopf is er niet dus stel ik voor om voor de bouw en lakkers gewoon eens met cijfers te werken en te vertellen waarom je het zo doet, juist waarom je de basis-lak verdunt of misschien verwarmt. Waarmee verdun je, welke vloeistof, zijn er meerdere verdunners en wat zijn de verschillen? Maak je de lak voor een restauratie aan het boven/achterblad dikker of dunner dan dat je een schade aan de randen moet verdoezelen, oplappen, vloeibaarheid, viscositeit en zo. Remi
Möckel geeft in zijn boekwerk 'Die Kunst des Geigenbaues' een opsomming van de twee meest gebruikte systemen: spiritlak en olielak met de erbij behorende recepturen, die in overvloed aanwezig zijn. Ook komen diverse gronderingsrecepturen aan de orde. Maar gaandeweg kan men lezen dat Otto (Möckel) voorkeur heeft voor de spiritlak en een grondering met Gummigutti opgelost in ethanol. Met die keuze verwoordt hij uitgebreid hoe het gehele lakproces in z'n werk gaat met alle tussenstappen er bij. Aan het eind merkt hij dan fijntjes op (vrij vertaald): "wie de kunst verstaat een viool te lakken met spiritlak zal geen enkele moeite hebben met een olielak." Een essentieel verschil tussen spiritlak en olielak is de mogelijkheid bij olielak het oppervlak meerdere malen te kunnen en te mogen beroeren, terwijl dat bij spiritlak verboden is, wil men het oppervlak niet onherstelbaar aantasten. Als Ronald de keuze reeds gemaakt heeft om te lakken met olielak zou ik kant en klare systemen nemen. Vaak zitten daar toepassingsadviezen bij. In de meeste gevallen moet je dan wel óf heel mooi weer hebben, óf een UV-kast ter beschikking, omdat de droging plaatst vindt onder UV-straling. Doe je dat niet, dan kun je er maanden mee bezig zijn om de boel droog te krijgen en dan nog de kans lopen dat wanneer de kam pas wordt gesneden en gezet, de voetjes een diepe indruk achter laten. Op de website van Oldwood1700 staat het een en ander beschreven, maar er zijn uiteraard ook andere leveranciers.
Alleen is spirituslak onbruikbaar voor een beginner. Is uitgevonden om in de fabriek snel te kunnen opleveren. Als je de tijd wel hebt neem dan olielak. (Stradivarius had ook een zomer nodig om violen af te kunnen leveren.)
Waarom, mijn beste Frits, heb jij het voortdurend over spiritlak, terwijl je wéét dat dat spul in het Nederlands spiritUSlak heet? Volgens jouw strenge maatstaven moet op het forum de Nederlandse taal gebruikt worden. Waarom gebruik je dan telkens de Engelse benaming voor spirituslak? Ik vind dat raar, onduidelijk en merkwaardig.
Er staat weer 'beste' bij...........(dan weet ik hoe laat het is). Je hebt gelijk wanneer het gaat om de vraag of 'spirit' Nederlands is, dat is het niet. Mogelijk dat 'alcohollak' een beter en ook Nederlands woord is? Hoewel 'alcohol' ook evengoed Engels kan zijn. Maar waarom gebruik ik het woord spiritlak en geen spirituslak? Dat heeft een heel simpele reden, want spiritus is iets geheel anders dan alcohol. Spiritus bevat naast ethanol ook water, pyridine, een blauw gekleurde toevoeging om zich te onderscheiden van ethanol, een braakmiddel en tenslotte het meest belangrijke, methanol. Dat laatste is toegevoegd om te voorkomen dat drankorgels zich tóch te buiten gaan aan spiritus. Inname van spiritus kan leiden tot volledige blindheid omdat het de gezichtszenuw aantast of de dood tot gevolg heeft (letale dosis circa 25 gram).
Ik heb tientallen jaren met alcohollak gelakt, vanaf de aller eerste viool. Het grote voordeel is dat het snel droog is, zeker wanneer gelakt wordt in een warme ruimte (25°C en hoger) waar met die temperatuur ook nog een mooie filmvorming optreedt en de alcohol vlot verdampt. Fabrieken gebruiken nauwelijks alcohollak, dat droogt nog veel te langzaam. Voor hen is de sneldrogende nitrolak (cellulosenitraat) het ultieme middel met een super glans. Mogelijk dat het spul ook in diverse landen al niet meer gebruikt mag worden door milieuschade en men is overgegaan op de watergedragen acryllakken. Het wordt altijd met een spuitpistool opgebracht.
Beste Frits, je bent een echte politicus, want je verklaring lijkt nog nergens op en neemt toch heel veel woorden. Als het jouw persoonlijke mening is dat de benaming spirituslak niet deugt, dan is dat te verdedigen. Maar de term spirituslak wordt in het Nederlands algemeen gebruikt, van oudsher, en al is die term misschien fout, het neemt niet weg dat spiritus een algemeen Nederlands begrip is en spirit in het Nederlands niks betekent. Dan lijkt me de term spirituslak wel te verdedigen. Alcohollak is nog beter, maar ja, die term wordt niet gebruikt. Nou ja, door jou.. Een fijne blanke parketlak op waterbasis is vast ook wel bruikbaar op violen, dacht je niet?
StandPuntNL: "Als de oude Cremonese meesters destijds de beschikking hadden gehad over watergedragen parketlak van het merk Glitsa of Rambo, hadden ze daar vast en zeker hun violen mee gelakt!" Spirituslak heet nu eenmaal spirituslak, mooi woord of niet (Ik vind "Bier" persoonlijk een lelijk woord, maar als ik bij de slijter een eigen woord bezig, krijg ik niet wat ik wil) Nou Frits, binnenkort schijnt er een vacature te zijn voor Tweede Kamer voorzitter: Liuwe is zodanig onder de indruk van je politieke capaciteiten, dat hij je kandidatuur vast wil steunen!
Ik weet niets van lak. Maar als jongen bouwde ik kleine violen zomaar voor de sier. Ik lakte deze altijd met blanke nagellak. Mijn vader deed er dan iets doorheen zodat het niet zo snel droogde. Ook deed hij er iets doorheen voor de kleur. Ik weet niet wat hij er doorheen deed. Maar de viooltjes zagen er magnifiek uit. Heeft iemand een idee wat hij er doorheen zou kunnen hebben gedaan.
Volgens de informatie op de site van Hammerl moet men tot 6 weken droogtijd per laag in acht nemen om de volgende laag te kunnen aanbrengen. En dan blijft het nog elastisch ook volgens hen. Dan ben je nog wel even bezig! Zeker als je in totaal 11 lagen (!!) op brengt. Dat is ook de reden dat Oldwood een UV-kast adviseert. Maar 11 lagen? Lijkt me wel heel erg veel hoor.
Verkeerd gelezen Frits, er staat: Nach dem Trocknen des letzten Aufstriches, (ca. 30 Tage bis 6 Wochen), läßt sich der JOHA® ätherische Öllack sehr gut mit Tripel schleifen und mit Polish polieren. Tussen de eerdere lagen is de droogtijd 2-3 dagen. Ik houd zelf voor de zekerheid een week aan en lak om het weekend. Ik gebruik de "Öllack Ia mit Lavendelöl (Bestell# 2110 - 2130) " Na de laatste laag toplak dus een week of 5 laten uitharden en dan polijsten. De 11 lagen klopt wel dus je bent uiteindelijk toch nog wel even bezig. En dan is dit het uiteindelijke resultaat (uiteraard afhankelijk van de gekozen kleur) :
Iedereen bedankt voor het meedenken en reageren. Het wordt dus inderdaad olielak (van Hammerl). Volledigheids- en voorzichtigheidshalve zal ik er wel nog even Möckel bij opslaan. Het slachtoffer van van deze ingreep wordt een zoveelste onecht kind van Stradivarius. Lang geleden op 'Marktplaats' aangeschaft door één van onze dochters. Om aan de muur te hangen, want VIOOLMUZIEK heeft niet echt de belangstelling van onze kinderen. To put it mildly. Maar de aanblik van dit instrument heeft niet lang kunnen bekoren en 'dus' werd de afgewezene vervolgens bij mij afgeleverd. Dit onder het motto 'misschien heb je er nog wat aan'. De hartelijkheid van kinderen grenst soms aan het ongelooflijke. Het instrument was door de marktplaatshandelaar onmiskenbaar 'opgeknapt'. Aangezien de lak voor een groot deel was verdwenen, bleek in deze lacune voorzien door het opbrengen van vernis. Over alles. De toets, kennelijk niet van ebbenhout, was behandeld met zwarte verf. Nee, geen beits. Het vreemde is overigens dat het instrument niet eens zo slecht klinkt. Ik heb in de loop van de jaren de nodige 'atelierviolen' geprobeerd en dat leidde veelal tot een treurige conclusie. Maar dat viel in dit geval, heel opmerkelijk, wel mee. Alleen de D-snaar klinkt wat 'hobo-achtig', maar daar gaan meer D-snaren mank aan. Omtrent de manier waarop ik mij voorstel de nog aanwezige lak plus vernis te verwijderen, doe ik er in dit forum maar beter het zwijgen toe. Want die methode zou ongetwijfeld als heiligschennis worden ervaren. Het volgende probleem wordt dan het verwijderen van de toets. Evenals het losmaken van de kam want die is, naar ik vrees, vastgeplakt Ik heb nog een vraagje: de site van Hammerl vermeldt hoeveelheden lak van 100 cc tot een liter. Aangezien ik mijn activiteiten in dezen wil beperken tot zegge één viool, vraag ik mij af hoeveel olielak ik nodig heb. Alvast mijn dank. Ronald
