Wat is nu een topviool: die van een oude meester, zoals Stradivarius bijvoorbeeld, of een modern gebouwd topinstrument? De Franse vioolonderzoekster Claudia Fritz, verbonden aan de Universiteit Pierre et Marie Curie te Parijs, heeft hier onderzoek naar gedaan in concertzalen in Parijs en New York. Hieraan werkte concertpubliek mee, die door een akoestisch doorlatend scherm een violist horen spelen. Ook de violist wist zelf niet of deze op een oude meester of een modern gebouwd instrument speelde. De violist had immers tijdens het spelen een lasbril op. Telkens moesten de luisteraars opschrijven wat ze van de viool en zijn 'projectie' vonden. 'Projectie' heeft te maken met de mate waarin een klank een 'kern' heeft, of die daarmee een grote ruimte kan vullen en ook makkelijk boven een begeleidend orkest kan uitkomen. Voor het onderzoek zijn drie oude Stradivarius-violen vergeleken met drie meer recent gebouwde instrumenten. De instrumenten waarmee het onderzoek werd uitgevoerd, waren alle zes instrumenten als beste uit een collectie oude en nieuwe topviolen gekozen. Ook dat is weer met een lasbril gebeurd, dus de violisten wisten niet op wat voor instrument ze speelden. In dit blinde onderzoek bleek dat de violisten geen onderscheid konden maken tussen de oude en de moderne violen. En ook dat ze de voorkeur gaven aan de moderne instrumenten. Zonder lasbril kiezen veel concertviolisten vrijwel altijd wél voor één van de oude meesters. Het inspireert hen enorm om op zo'n oude viool te spelen die al eeuwenlang door beroemde violisten zou kunnen zijn bespeeld. En ook dat het een zeldzaamheid is en de waarde dus snel in de miljoenen euro's loopt. Nu, uit het onderzoek dat uitgevoerd is volgens een strakke 'blinde' procedure, blijkt dus dat je met een moderne topviool (die naar het schijnt niet veel meer dan 40.000 euro hoeft te kosten) nog het best op het podium kunt presteren. Die modern gebouwde viool is doorgaans een precieze copie van een Stradivariusviool. Alleen het hout is anders, en de lak. Er is echter nog niet aangetoond dat de speciale kwaliteiten van het hout van de oude viool en het lak een beslissende factor zijn voor de kwaliteit van de viool. http://www.lam.jussieu.fr/Membres/Fritz/HomePage/Indianapolis_paper.html (dit is een onderzoeksverslag waarin de violisten en hun voorkeuren centraal stonden) en verder de NRC 9-5-2017 p4. Dit alles betekent dat een instrument met een etiket met "faciebat...." (en dan dus geen vervalst etiket dat meldt dat het instrument gemaakt is volgens de bouw van een genoemde enberoemde meester-luthier ) weleens even goed of nog beter kan zijn dan een originele!
Als je op de website van onderzoekster Claudia Fritz rondkijkt, zie je dat ze al veel langer geïnteresseerd is in onderwerpen die de klankkwaliteit van instrumenten betreffen. Zo heeft ze voor haar afstudeerscriptie de klarinet centraal gesteld en is ze voor haar promotie-onderzoek (voor het verwerven van de titel PhD) met oude en nieuwe violen aan de gang gegaan. Interessant genoeg om ook na die promotie nog op door te gaan. Op haar website is dus nog het één en ander te vinden en te downloaden over de verschillen tussen moderne violen en oude meesters, of die verschillen worden waargenomen, door wie en hoe.
