Staand of zittend optreden in strijkorkest: violisten

Waarom zou je van je violisten eisen dat die staan tijdens het optreden?
Welke verschillen in kwaliteit krijg je als je je orkest laat staan? Hoe komt dat?

Hier treedt Giuliano Carmignola op in De Zomer van Vivaldi's jaargetijden.
Deze solist schijnt de specialist te zijn in het uitvoeren van Vivaldi's werken.
Camignola dirigeert zelf het strijkorkest, dat deed hij ook in Amsterdam begin januari.
Let op de manier waarop hij de korte nootjes speelt; daarin maakt hij best lange halen. Het is wel vurig en krachtig en dat mag ik wel. Verder heeft hij een mooie heldere toon. Ik kan dit niet beweren zonder jullie dit te laten horen (en zien).

https://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=FKjqXOHw7fg

Maar goed, de vraag is wat de winst is voor een orkest dat zoveel mogelijk staat? Hoe zien jullie dat? En hoe komt dat?

 

Ik speel in een strijkensemble met veel jeugdige strijkers en in een kamerorkest met veel strijkers (en blazers) op leeftijd.

Met het ensemble staan we. Dit heeft als belangrijkste reden dat kinderen op een stoel vaak onderuit gaan hangen en dat komt de klankvorming en de concentratie niet ten goede. Als een kind staat is hij vaak actiever, staat recht op en speelt daardoor opener en actiever. Gaat een kind zitten dan zakken ze vaak tegen de leuning aan, zakken onderuit alsof ze tv zitten te kijken en dan zakt de toon ook in.

Tijdens les staan ze, de meeste oefenen thuis ook staand en dan is zittend spelen ineens iets heel anders, ook om met je stok goed uit te komen.

 

In een kamerorkest waar ik ooit speelde liet de dirigent wel eens een oefening doen mbt de speelhouding. Hij vroeg de violisten op 1 been te gaan staan en daarna weer in actieve houding op 2 benen. Wat ik (als cellospeler) in elk geval waarneem: de staande violist is veel meer in beweging, wisselt in balans, gaat door de knieën. Zo zie ik ook, bij een zittend ensemble: zodra er een vioolsolo komt gaat de violist meestal staan. Het ziet er expressief en vrij uit.
Mijn inschatting: meer klankvorming staand? Het kan, maar niet perse.

 

Coosje Wijzenbeek laat haar Fancy Fiddlers ook staand optreden. Dat eist ze van hen. Eiste ze zelfs van een violiste die verder afhankelijk van haar rolstoel is). Als je wilt gaan voor de top, moet je hard zijn voor jezelf, zal hier de gedachte zijn geweest. Deze violiste (Kim Spierenburg) trad staand op in Ziggo Dome. Goed, dit even terzijde, het gaat hier overigens wel om iemand die keihard heeft doorgezet en haar droom heeft verwezenlijkt!

Bij kinderen/jongeren kan ik mij inderdaad wel iets voorstellen dat het staan de houding en de klank ten goede komt (zie ook wat Willeke in #2 schreef).

Dat strijkorkest in #1 treedt ook staand op. Als er zoveel klankvoordeelzou zijn, waarom zou je de violisten van een orkest ook niet laten staan? Voor 't oog is dat vanuit de zaal natuurlijk misschien een beetje een onrustig beeld en we zijn het niet gewend. Maar we komen voor de klank! Een ideetje voor het Leiderdorps Kamerorkest, leuk experimentje erbij?

 

Ik vind het veel actiever en dynamischer staan, de uitstraling van het orkest, als iedereen staat, zelfs bij zo'n liedje als op dit filmpje. En het voelt alsof iedereen beter kan samenwerken of zo, alsof er meer saamhorigheid is, zowel voor de toeschouwer als de deelnemer. Wanneer het grote orkest mee gaat spelen met de kinderen, voelt het als een omarming, helemaal passend in dit lied. Ik denk niet dat je dat zittend voor elkaar krijgt.

Een stoel zorgt voor mijn gevoel voor een soort van hokje. Maar dat is mijn beleving.

Zoals je op dit filmpje kunt zien passen er staand gewoon ook meer violisten in de kerk

Praktisch gezien kunnen violisten makkelijker van plek wisselen, als ze een andere partij spelen om welke reden ook, dan bij het stuk ervoor (ik weet eigenlijk niet of dat bij dit concert zo was, bij het volgende is dat in ieder geval wel). Zou een gedoe zijn als iedereen zit ("Pardon, mag ik er ff langs, ik moet nu naar de 1e violisten...").

 

In een orkest zit toch altijd bijna iedereen behalve de solist en de dirigent die altijd staan.

 

Ik vind dit niet alleen een lust voor het oor, maar ook voor het oog. Bij een zittend orkest gebeurt er toch een stuk minder aan interactie tussen musici!



Het plezier in het spelen is ook heel zichtbaar. Of is dit alleen maar show om publiek naar de concertzaal te lokken?

 

Toen ik het filmpje begon te kijken was ik het totaal niet eens met Frits. Tuurlijk, er zal over de blikken nagedacht zijn, maar het klinkt zoals het eruit ziet: vrolijk en enthousiast. En wat ik elders al eens heb geschreven, is musiceren in mijn ogen tot op zekere hoogte een vorm van acteren; je brengt emotie (niet noodzakelijkerwijs je eigen emotie) over.
Alleen gaat dan bij mij bij 2:20 het licht uit. Dat dansje vind ik smakeloos en doet afbreuk aan het geheel; dat gaat me dan weer veel te ver. Volgende keer toch maar weer blijven zitten....

 

Even voor de duidelijkheid: dat dansje vond ik helemaal NIETS!
Het enthousiasme daarvoor helemaal O.K., maar zelf vind ik die dans eerder een belediging naar het concertpubliek!
En: staand musicieren is niet dansend musiceren

 

Nee, ik ben het ook niet met Frits eens. Het is samen plezier hebben. Bij een vrouw heb ik het gevoel dat ze wel gezegd is dat ze niet serieus moet kijken (wat ze misschien normaal gesproken wel doet omdat ze zich concentreert of zo, want bij haar ziet het er geforceerd uit), maar verder is het plezier hebben.
Het dansje had voor mij ook echt niet gehoeven, maar inderdaad, wat Marcelita zegt, daarover ging het niet. Het ging over staand of zittend spelen in een orkest.

Het was wel in een soort van thema, aan de kleding te zien, dus misschien daarom wel dat dansje en dan verwachtte het concertpubliek het misschien ook wel.

 

**Ja, als ik erbij was geweest had ik dat dansje misschien geinig gevonden.
Maar verder ben ik het eens met jullie: zo op de film lijkt het nergens op te slaan en doet afbreuk.
**Het beweeglijke en de blikken naar elkaar vind ik wel mooi. Misschien net iets overdreven, maar de musici kijken wel op relevante momenten naar elkaar. Passend bij het fragment en de wisselingen in de muziek.
** Zittend of staand:
->de dynamiek van staan en vrije beweging? of
->de rust van zitten als basis (die we als cellisten kennen) en daar vanuit de dynamiek?
Als ik nu een 'eigen' ensemble zou oprichten koos ik misschien toch voor het laatste.

 

Ja hoor, eerst was ik het helemaal oneens met je, maar na 2 en halve minuut heb ik mijn mening bijgesteld!

 

Mooi dat je verschil aanbrengt tussen live aanwezig en op de film! Want het kan op het moment daar zelf inderdaad nog grappig overkomen, maar dan is er wel een sfeer opgebouwd tussen ensemble en publiek waarbinnen dat dansje aardig overkomt. Die sfeer missen we natuurlijk helemaal op YT.

 

Staand spelen speelt meestal veel lekkerder, maar dan wel als het ook zonder muziek is. En om nou elke keer een opera in 6 weken uit je hoofd te leren....

Maar ik moet zeggen dat ik tijdens repetities wel blij ben met zitten hoor. moet er niet aan denken om 2,5 uur te staan en elke keer te wachten tot je weer aan de beurt bent. Heb vaak al medelijden met het koor op die momenten.

 

Kom je bij de huisarts voor steunkousen:
"Heeft u een staand beroep?"
"Nee ik ben een enthousiast violiste"

 

Cellisten die staan, zie je ook swingen bij hun instrument. Het ziet er heel dynamisch uit.
(er is ergens een filmpje van , maar ik kan het nu niet vinden)
Erg grappig is wat het cello-octet voor kinderen op het toneel brengt:
Alleen, de betere klanken komen wel als ze zitten te spelen!