Iedereen heeft waarschijnlijk al wel eens gehoord van de Neolin, een viool met frets. Ik wilde dat wel eens proberen, maar had niet veel zin er enorm veel geld aan te besteden. Toevallig kwam ik ergens op het Mighty Internet een soort sticker tegen die je op de toets van de viool plakt, met fretjes dus. Het is even prutsen want je snaren kunnen makkelijk aanlopen, je moet de kam iets verplaatsen of een hogere zetten, kortom, doe het alleen op een goedkope viool, maar het is wel ENORM LEUK!
Je loopt gelijk al tegen een probleem aan: je kunt met de fretten zoals op de afbeelding geen kruisen en mollen spelen. Een ander nadeel van fretten is dat je niet kunt intoneren. Als de fretten op de plakstrook ook maar een beetje verkeerd geplaatst zijn, is het vals en blijft het vals: niets aan te doen! (Trouwens ook als de strook wél correct zou zijn geplaatst!) Naar mijn mening horen fretten niet op een strijkinstrument. Kun je nader omschrijven wat je zo leuk vind aan een viool met fretten op de toets?
Op een viola da gamba zijn van oudsher toch echt fretten geplaatst. Maar jouw argument kan ik me wel voorstellen. Als gambist moet je accepteren dat als een snaar een beetje zakt, jij eigenlijk te laag gaat spelen. Hoewel een zijwaartse trekbeweging met de speelvinger aan de snaar de stemming ten gunste kan beïnvloeden. Het karakteristieke van fretten is de wat hardere toonkwaliteit waar de vlezigheid van je vingers geen warm-wollig effect aan kan geven. Als je een methode zoekt om "nooit vals" te hoeven spelen, lijken me fretten onbruikbaar.
Een ander vioolachtig instrument met fretten wat je op Ebay nog wel eens tegenkomt wordt Schossgeige of Tischgeige genoemd. Ze werden gemaakt rond 1900. Het is een viool met fretten en met de snaren andersom van hoog naar laag. Er zitten zelfs pootjes op de achterkant zodat je hem op tafel kan zetten. Het is dan ook een strijk-citer en niet bedoeld als viool. Hier ook nog een filmpje wat een beetje de bedoeling weergeeft:
Wat ik er leuk aan vind, is dat je toch echt wel wat makkelijker kunt intoneren! Ook kruisen en mollen zijn geen probleem, dat zou dan op een gitaar ook niet mogelijk zijn toch? Ik heb als kind leren spelen maar ben nooit verder dan de eerste positie gekomen, ik merk dat de fretjes mij in de hogere posities helpen de juiste plek te vinden. De frets zijn niet erg hoog, je kan er tussen in nog wel wat variatie in je toon maken. De klank wordt inderdaad pittiger, en je kan tussendoor een beetje mandoline spelen. Voor lichte muziek is dit echt grappig!
In eerste instantie leek het mij toe dat er te weinig fretten op zaten on een chromatische toonladder te kunnen spelen. Je kunt de fretten aanbrengen zonder kruisen en mollen, dan staat alles altijd in C en dat dacht ik te zien bij bovenstaande afbeelding. Bij nadere bestudering zitten ze er allemaal op. De halsmensuur lijkt me echter wat aan de grote kant (te lange hals?) maar dat is misschien wel bewust gedaan vanwege de fretten.
De viool waar ik hem opgeplakt heb ik van een gewone maat, geen lange hals oid. Maar ik denk dat de bedenker van de sticker gedacht moet hebben dat je hoger dan tot waar hij reikt toch nooit speelt In mijn geval is dat zeker zo, ik kom echt niet verder dan de derde positie. Ach, al met al, het is een beetje een fun-ding, niet te serieus nemen! Ik vind de instrumenten die Geert toont echt geweldig leuk, dit soort rariteiten trekken altijd mijn aandacht. Zo heb ik ook onlangs een kleine twaalfsnarige banjo in een rommelschuur op de kop getikt, kan er nergens info over vinden op internet. Maar dat is niet voor een strijkersforum
Om heel eerlijk te zijn zou ik in een snaarinstrument niet de aanpassing maken om er echte fretten op te zetten. Ik heb op mijn viool(dingetje van 200 euro om het te leren) met tape 4 basisfretten aangebracht om de vingerzettingen te trainen, maar...daar moet ik bij zeggen dat ik niet constant naar de hals kijk omdat ik dan puur en alleen nog op basis van mijn beplakte fretten kijk en zou ik puur en alleen leren spelen op basis van "waar zet ik mijn vingers neer vanuit gezichtsveld". Ik merk alleen wel dat je de viool wel regelmatig moet schoonmaken en opnieuw moet beplakken om de viool schoon en netjes te houden. (plakresten en dergelijke) Vanuit mijn gitaarspel weet ik dat je bij het raken van de snaren tegen de fretten aan problemen in klank kunt krijgen. Soms is iets dan ineens keihard/schel terwijl de slag juist zacht hoorde te zijn. Met een viool verwacht ik niet anders eigenlijk. Maar als je werkelijk een aantal fretten nodig hebt om je vingerzettingen te kunnen oefenen(ik kan niet zien hoever je hierin bent) dan zou je het beste strookjes tape kunnen plakken. Die vervormen het geluid niet zo sterk.
