Yo-Yo Ma, volgens Pieter Wispelwey en velen de wereldtop op cello. Misschien is dit wel zijn mooiste live-opname: Dirigent was echtgenoot van de later overleden Jaqueline du Pre. Yo-Yo bespeelt de Davidov Stradivarius van Jaqueline (maar hier is het wellicht zijn andere oude cello). Yo-Yo overstijgt de techniek en gaat op in de expressie, vrij en intens.
Een adembenemende uitvoering! Inderdaad, zo expressief al hij het speelt....je vergeet hierbij dat er enorm veel techniek gevraagd wordt!
Cello laag of wat hoger: Het laag/hoog en al dan niet schuin: daar zijn verschillende stijlen in. Russisch (zie beelden van Rostropovitz) is vaak wat hoog en schuin (meer liggend, dan gebruik je de zwaarte van stok en arm meer). Frans is wat verticaler evenals barokstijl zonder pin. Ook gewoontes / persoonlijke voorkeuren. Ik speel het liefst zoals Yo-Yo Ma het hier doet (lager) en op een workshop kreeg ik de tip de cello iets hoger te houden. De meeste leraren vinden dat het iets hoger moet zijn dan ik doe. Toch bevalt het goed; en zie de films van Janos Starker (nog lager, dat ziet er voor mij heel vertrouwd, bevestigend uit). (De eerste jaren volgde ik wel 'netjes' hoe het me geleerd is, dat geeft basis).
De doorgaans zeer bescheiden Ma zei eens 'cello spelen is voor mij als ademhalen ..'. Hij speelde al als kleuter. Wat me ook aanspreekt in deze opname is dat Yo-Yo het speelt als kamermuziek. Als je ook deel 2, 3 en 4 bekijkt: hij speelt met het hele orkest en kijkt naar de betreffende blazer of strijker die er in komt. 't Ja, als spelen totaal niet moeilijk is kun je lekker bezig er iets moois van te maken met een groep collega's. Heel inspirerend voor allen die het wel iets moeilijker vinden, zoals wij. PS Ongetwijfeld zullen Daniel, Yo-Yo en de anderen hier aan Jaqueline gedacht hebben.
Smaken verschillen, maar ik vind het gewoon niet mooi. Voor mij zelfs in het begin een beetje slaapverwekkende muziek. Ik stel me voor dat dit stuk door een knoeier zou worden vertolkt, dan zou het waarschijnlijk helemaal niet om aan te horen zijn. Deze grootmeester maakt er tenminste nog wat van.
Ik probeer me in te leven in deze geheel andere visie / smaak. 't Lukt me een beetje; ergens is het voor te stellen dat een ander ... .
Vanwaar grrrr ... ? Mijn toelichting: ook als ik diep onder de indruk ben van een uitvoering en een compositie kan ik toch in andermans schoenen proberen te staan. Ik leef ook samen met iemand die heel andere smaak heeft .... . Waar jij en ik het over eens zijn blijkt: de grootmeester maakt er in elk geval iets van
Paar dagen later keer ik weer eens terug naar Elgar en wordt direct meegenomen door compositie en spel. Nu door de geweldige Sol Gabetta:
Toch hoor je hier (zie #11) in de eerste serie maten dat er minder energie in zit in vergelijking met het spel van Jacqueline du Pré! Daar zit zelfs teveel energie in waardoor het hier en daar vals wordt. Du Pré blijf ik ongelofelijk goed vinden.
Laat ik die uitvoering er bij nemen; ongelofelijk inderdaad: (later ontdek ik: ze breken deze film af - de rest ik gemakkelijk te vinden, youtube)
Misschien worden mijn muzikale inzichten langzamerhand voor de voeten gelopen door mijn leeftijd, maar kan iemand mij uitleggen wat er nou zo bijzonder is aan Jacqueline du Pré in het celloconcert van Edward Elgar? De meest effectieve manier om de muziek van Elgar om zeep te helpen is door een blik geëxalteerdheid open te trekken. En dat is precies wat du Pré doet. Of deed, for that matter. De emotie stroomt zodanig dat, gelet op de lichaamstaal, eerder de indruk ontstaat dat het goeie mens bezig is met een stuitbevalling, dan met het maken van muziek. De wijze les is dan ook dat muziek er is om naar te luisteren en niet om naar te kijken. Ik zet ook mijn geluidsinstallatie niet aan voor Vermeer. Ik beschik ter vergelijking over de volgende opnamen: Casals, Harrison, Navarra, Orloff, Pini, du Pré (zowel met Barenboim als met Barbirolli), Rostropovich, Squire en Tortelier. Twee daarvan zijn stokoud, namelijk met Harrison (1927)en Squire (19280. Maar het interessante aan de opname van Beatrice Harrison is dat die werd gemaakt met het London Symphony orchestra onder leiding van Elgar zelf. En laat ik nou eens voor één keer beknopt zijn: het is een heel ingetogen uitvoering. Met het nodige understatement. 'Stiff upperlip', of zoiets. Laat overigens onverlet dat het niet mijn meest favoriete uitvoering is, want die is weggelegd voor Paul Tortelier. Want Fransen zijn alleen emotioneel als het nodig is. Of als ze er beter van worden
Ik ga niet op je gehele bewering reageren, maar deze kan ik niet laten lopen. Dat wat jij geëxalteerd noemt, vind ik nou juist het meest treffende in het spel van Du Pré. Ik zie en hoor haar proberen wat ze voelt in Elgar's compositie aan het publiek over te brengen. En het lukt eigenlijk niet geheel: ze wil méér dan dat ze kan laten horen. Dát is wat mij zo raakt in haar uitvoering en wat ik mis in die van Sol Gabetta. Maar een ieder mag hier van vinden wat hij of zij wil. Dit is wat ik er van vind.
Misschien vind ik het heel direct emotionele wel (#14) wel meer bij Yo-Yo Ma (#1). Naast het heel speciale, het over willen brengen (#16), zie ik bij du Pre juist ook een rustige beheersing. Als ik let op expressie en haar blik (zie ook gehele uitvoering), is er naast dat expressieve een rust en zelfverzekerdheid op de achtergrond. Zo is althans mijn waarneming. Die diepgaande expressie van zo'n jong iemand met haar instrument: volgens mij ging daarom de zaal plat.
JanHut, Laat ik voorop stellen dat ik geen moment twijfel aan de integriteit van je waarneming (waar zou ik trouwens de gore moed vandaan moeten halen?). Maar het treft mij dat die waarneming mede wordt bepaald door de wijze waarop, in dit geval, du Pré speelde, c.q. hoe zij zich op het podium gedroeg. En dat geldt inderdaad niet voor mij. Muziek is voor mij een abstracte kunst in die zin dat muziek er is om naar te luisteren en te waarderen of niet. Hoe iemand, in termen van gedrag, die muziek tot stand brengt, is voor mij volstrekt oninteressant aangezien het voor mij niets toevoegt aan mijn muzikale appreciatie. Van al dat gestrijk, geblaas, getrommel en gedirigeer heb ik, althans visueel, lang geleden al afscheid genomen. Niet in het minst omdat het me ook nog eens afleidt van waar het mij werkelijk om gaat. Ronald
Ik heb het anders bedoeld, Ronald: uit jouw schrijven lijkt het dat du Pre over-emotioneel zou spelen. Dat hoor ik anders en wat ik zie lijkt dat te bevestigen. De intensiteit is er, zoals Frits ook beschrijft. Tegelijkertijd hoor ik (en zie ook) behoorlijk veel rust en beheersing bij Jaqueline. Terzijde: net als Yo-Yo Ma, #6, heeft Jaqueline du Pre geen moeite met het stuk, de noten. Zij zijn bezig met uitdrukking en overbrengen op de luisteraar. Jaqueline veroorlooft zich daardoor zelfs 'slordigheden', zie ook Frits in #12. Isserlis zegt over du Pre: '.... technisch is zij nooit zover gekomen als bijvoorbeeld Yo-Yo Ma, maar er is zoveel liefde in haar spel ......'. (Music, tijdschrift BBC).
