Zangbalk positie loodrecht op bovenblad?

Discussie in 'Viool' gestart door Oosterhof Vioolbouw, 11 mei 2005.

  1. Oosterhof Vioolbouw

    Oosterhof Vioolbouw Frits Oosterhof Beheerder

    Lid geworden:
    29 mrt 2003
    Berichten:
    14.250
    Homepage:
    Beste Forumleden c.q. vioolbouwers,

    Ik kom in de literatuur steeds vaker beweringen tegen over de wijze van plaatsing van de zangbalk en dan met name bij de viool (of altviool). De plaatsing kan in principe op twee manieren: loodrecht -aan de binnenkant- op het bovenblad of evenwijdig aan het vlak van de krans. Otto Möckel beschrijft de zangbalk evenwijdig aan de krans te plaatsen. Ikzelf heb altijd de zangbalk evenwijdig aan de krans aangebracht. Anderen beweren dat een loodrechte positionering t.o.v. het bovenblad beter bijdraagt aan de verdeling van de krachten via de linker kamvoet. Dit zou de werking van de zangbalk optimaliseren en bijdragen aan een betere drukverdeling en betere klank voor de lagere snaren. De zangbalk zou ook veel makkelijker te plaatsen te zijn, omdat kans op wegglijden bij verlijmen onder druk (klemmen) veel kleiner is. Wie heeft hier een gefundeerde mening over?
     
  2. BertBoonVioolbouw

    BertBoonVioolbouw |♫♫|♫

    Lid geworden:
    25 mrt 2003
    Berichten:
    4.902
    Homepage:
  3. Oosterhof Vioolbouw

    Oosterhof Vioolbouw Frits Oosterhof Beheerder

    Lid geworden:
    29 mrt 2003
    Berichten:
    14.250
    Homepage:
    Dat forum is mij bekend, ik maak er zelf deel van uit. De discussie die daar gaande is geeft geen uitsluitsel: er zijn even zovele voor-als tegenstanders.
    Ik had graag van Bert Boon een mening gehoord.
     
  4. BertBoonVioolbouw

    BertBoonVioolbouw |♫♫|♫

    Lid geworden:
    25 mrt 2003
    Berichten:
    4.902
    Homepage:
    Loodrecht op het denkbeeldige bovenvlak van de krans is de manier waarop ik de basbalk er in zet. Hoe doe jij het zelf?
     
  5. Oosterhof Vioolbouw

    Oosterhof Vioolbouw Frits Oosterhof Beheerder

    Lid geworden:
    29 mrt 2003
    Berichten:
    14.250
    Homepage:
    Bert,

    Heb ik wel vermeld hoor in mijn eerste post. Hoe ik de zangbalk plaats is op dezelfde manier als jij dat doet, en velen met ons denk ik. Diegenen die dat juist anders doen -zoals geprobeerd is te beschrijven - worden hierbij uitgenodigd dit discussieplein te vullen.
     
  6. BertBoonVioolbouw

    BertBoonVioolbouw |♫♫|♫

    Lid geworden:
    25 mrt 2003
    Berichten:
    4.902
    Homepage:
    ja ik was te snel met mijn vraag!
     
  7. Oosterhof Vioolbouw

    Oosterhof Vioolbouw Frits Oosterhof Beheerder

    Lid geworden:
    29 mrt 2003
    Berichten:
    14.250
    Homepage:
    Zijn er nog bouwers bezig met een zangbalk? Of wordt er überhaupt niet gebouwd?
     
  8. remi

    remi ♫ ♪

    Lid geworden:
    11 mei 2004
    Berichten:
    1.715
    Natuurlijk wordt er gebouwd!

    Van mijn kant kan ik qua bouw voor het grootste deel alleen maar blind varen op... theorie.
    Vioolbouw is natuurlijk niet alleen theorie maar eigenlijk meer praktijk.

    De positie van de zangbalk, ik heb er tot nu toe alleen over gelezen en gezien. En voor gezien geldt dan ook nog eens voor het grootste deel in de boeken en op foto’s.

    Groot verschil (als je het groot wilt noemen) is dat de een er bij zweert dat de zangbalk loodrecht op het instrument hoort te staan en de ander juist de zangbalk in lijn wil hebben met de G snaar.
    Bij alle instrumenten die ik in handen heb gehad staat de zangbalk loodrecht op het instrument. Ook de viool(en) van mijn lerares heb ik mogen onderzoeken en bekijken en ook bij haar instrumenten staat de zangbalk loodrecht in het corpus.
    Beide instrumenten zijn c.a. 150 jaar oud (versneden hals in ieder geval).
    Maar ook de zangbalk loodrecht op het corpus.

    Wel ben ik ergens op internet een raar gevormde zangbalk tegengekomen maar beschouw dit meer als een curiositeit en zie geen reden om dit aan te nemen als serieuze poging tot verbetering van klank.
    Ook heb ik een of ander boek met een “alternatieve” zangbalk, maar als ik dit vergelijk met originele zangbalken (oud en nieuw) mag ik dit niet serieus nemen, even als de versteviging van het corpus met een buisje van aluminium in het corpus (ter versteviging).

    Wel heb ik hier een viooltje dat volledig in losse onderdelen ligt (zelfs het bovenblad in twee delen). Maar de zangbalk zit uitgespaard aan het bovenblad (niet op/aan gelijmd), die gaat er dus uit en wordt vervangen door een nieuwe, maar dan een die aan de binnenkant gelijmd wordt.

    Met vriendelijke groet

    Remi
     
  9. Oosterhof Vioolbouw

    Oosterhof Vioolbouw Frits Oosterhof Beheerder

    Lid geworden:
    29 mrt 2003
    Berichten:
    14.250
    Homepage:
    Beste Remi,

    Je houdt je alleen (nog) bezig met de theorie. Hoe weet je dan zo zeker dat er nog gebouwd wordt?

    Je gebruikt in je beschrijving termen als “zangbalk loodrecht op het instrument”, hetgeen niet eenduidig is en ook: “zangbalk in lijn met de G-snaar”. Dit laatste is, of behoort, altijd het geval te zijn, zodat ik niet weet of je mijn definities en de vraagstelling goed verwerkt hebt. Vreemd dat de violen die jij hebt bestudeerd allemaal een zangbalk hebben die loodrecht op de binnenkant van het bovenblad staan. Kan bijna niet. Ik denk dus dat datgene wat je hebt gezien en bestudeerd, overeenkomt met de beschrijving: in hetzelfde vlak als de krans. Het is bijna uitzondering dat een zangbalk loodrecht op het bovenblad staat: de meeste zangbalken staan in hetzelfde vlak als de krans (en dus juist niet loodrecht op het bovenblad!). Lees ook nog maar eens de reactie van Bert Boon. Als dat zo was had ik dit onderwerp niet opgestart.
    Als ik niet duidelijk genoeg ben geweest in de probleemstelling, dan graag een seintje zodat ik het misschien beter kan uitleggen.

    Een zangbalk die is uitgespaard uit het hout van het blad, komt bijna altijd voor in de ‘fabrieksviolen’, dit bespaart tijdrovend paswerk. Een nadeel is dat de nerven uit de zangbalk gaan lopen omdat die de nerfrichting van het blad volgen. Komt immers uit hetzelfde stuk hout? Omdat de zangbalk de richting van de G-snaar volgt loopt de zangbalk niet evenwijdig aan de centrale lijn. Heel wijs deze eruit te halen en er een nieuwe in te zetten. Bovendien een mooi leerdoel. Vorm je de zangbalk volgens een bepaald principe en ‘tune’ je die door op het blad te kloppen en te luisteren hoe de frequentie verandert? Of volg je een andere methodiek?
     
  10. BertBoonVioolbouw

    BertBoonVioolbouw |♫♫|♫

    Lid geworden:
    25 mrt 2003
    Berichten:
    4.902
    Homepage:
    Een uitgespaarde basbalk komt regelmatig voor in de allergoedkoopste Duitse en Boheemse violen (met vaak zo'n "stradivari"-etiket van een rol geknipt) De goedkoopste Franse (Mirecourt) violen hebben het nooit. Toch kom ik nog wel eens een niet onaardig uitziend instrument tegen dat toch een uitgespaarde balk heeft; het bovenblad vertoont dan van die grove gutssporen.
     
  11. Oosterhof Vioolbouw

    Oosterhof Vioolbouw Frits Oosterhof Beheerder

    Lid geworden:
    29 mrt 2003
    Berichten:
    14.250
    Homepage:
    Ik heb zelf ooit eens mijn aller eerste Tsjechische 'Stradivarius' ontmanteld en kom inderdaad de verschijnselen tegen van het grove gutswerk en uitgespaarde zangbalk in een veel te dik bovenblad van nog minder dan 'waaibomenhout'. Maar dit zijn uitstekende 'proefkonijnen' om het effect te onderzoeken op een betere dikteverdeling en het plaatsen van een nieuwe zangbalk. Ik heb er destijds tenminste een alleszins redelijk klinkend instrument van kunnen maken inclusief een nieuwe lakjas en een nieuwe hals (met krul). Want het synthetische materiaal dat er op zat is een keihard pantser van een millimeter dik met ultieme hoogglans, die elke vibratie in de kiem smoort. Dus in die zin is het studiemateriaal.
     
  12. remi

    remi ♫ ♪

    Lid geworden:
    11 mei 2004
    Berichten:
    1.715
    Beste Frits,

    Je schrijft dat ik me (nog) bezig houd met theorie.

    Dat klopt voor een deel, voor een heel groot deel door tijdgebrek.
    We (mijn vrouw en ik) hebben een gezin met jonge kinderen, en kinderen hebben aandacht nodig, Ik werk in de grafische industrie, en werk vier dagen, vier lange dagen, vrijdag ben ik vrij, en krijg dan vioolles, we doen boodschappen, moeten af en toe ook de stad in, je weet wel alle beslommeringen van alle dag.

    Helaas wonen wij in een flat en is er zo goed als geen ruimte voor een hobby als vioolbouw.
    Als ik wat wil doen moet dat of in de keuken, woonkamer of kelderbox.
    Natuurlijk moet er ook nog opgeruimd worden, anders wordt mijn vrouw/gezin gek.
    Kortom ik “heb” gewoon geen ruimte om te bouwen, terug te treken, te…. Hoe moet je het zeggen.
    Je kunt je voorstellen hoe de kelderbox of zo er uit ziet als je aan het schaven bent.

    Nee, helaas heb ik (nog) geen plek om te kunnen bouwen, experimenteren, rommel te maken. Helaas, heelvaak gebeurt het grove zaagwerk in de kelderbox, het schaven, gutsen, schuren en zo in de woonkamer, op het balkon of in de keuken.

    Even een lak(je) maken? In de keuken!
    Maak je een fout dan staat de hele keuken zwart (is gebeurd bij het maken van lak). En dan kun je dus de hele, hele keuken schoonmaken.

    Daarbij “probeer” ik ook nog dat kleine houten kastje te bespelen, men noemt het muziek maken. In het studeren gaat per dag ongeveer een uurtje tot twee uur zitten.
    C.a. 18.00 uur klaar met het werk, dan drie kwartier fietsen, uitzweten en natuurlijk eten, even onder de douche, een uurtje strijken en… de avond is… voorbij..
    Zie dit a.u.b. niet als klaagzang. Als vader van een jong gezin heb je het gewoon druk, viool spelen gaat nu eenmaal tijd in zitten, vioolbouwen is gewoonweg mooi maar moeilijk en er gaat veel tijd in zitten.
    Daarbij is het natuurlijk heerlijk als je een ruimte ter beschikking hebt om te bouwen.

    Helaas voorlopig is het (nog) niet zo.

    Terug op het topic:
    Misschien is er inderdaad wat verwarring omtrent de positie/plaatsing van de benaming, daar komen we best uit. Even wennen aan de terminologie.

    Voor wat het aantal instrumenten betreft dat ik mijn handen is gepasseerd zijn er ook een aantal “brokstukken” bij geweest. Een aantal had de zangbalk loodrecht in het (voormalige) instrument.
    Ik weet dat ik slechts uit de ervaring van een beginneling spreek, maar wil je de informatie zeker niet onthouden.
    Tevens kijk en bestudeer ik natuurlijk zoveel mogelijk (werk)tekeningen en informatie over vioolbouw en probeer daarvan te leren.

    Paktijk, praktijk en nog eens praktijk, daar draait het natuurlijk om.

    Verder ben ik aan het kijken of ik een webcam kan ombouwen tot endoscoop, zodat ik de binnenkant van instrumenten kan bestuderen, bekijken. Aangezien een echte endoscoop zeer duur is, lijkt mij het een mooi alternatief (inclusief LED verlichting.

    Tot zover: (Nu eerst even strijken)


    Met vriendelijke groet


    Remi

    tot straks
     
  13. remi

    remi ♫ ♪

    Lid geworden:
    11 mei 2004
    Berichten:
    1.715
    Natuurlijk heb ik weer zitten lezen en spitten en kwam het een en ander (foto’s) tegen van opengewerkte violen (fiolen op zijn oud Hollandsch)

    In een boekwerkje van Dirk J. Balfoort, “De Hollandsche Vioolmakers” uit 1922 kwam ik een aantal foto’s tegen waaraan duidelijk te zien is dat de zangbalk loodrecht op het bovenblad staat. Zowel bij instrumenten van L. Coenen als Theodorus Johannes Cuypers is dit op de foto’s duidelijk te zien.
    Verder ben ik wel in een leerboek van Bruce Ossman een werktekening tegen gekomen met de zangbalk niet loodrecht op het corpus maar juist de lijn van de G-snaar volgend.

    Als ik van de week nog tijd kan maken zal ik eens in de bibliotheek kijken in een boek van Fridolin Hama, “Meister der Itali… Geigen”, daar zitten een paar werktekeningen in.

    Met vriendelijke groet

    Remi
     
  14. Wim

    Wim

    Lid geworden:
    25 mrt 2003
    Berichten:
    74
    Homepage:
    Wat wordt nu bedoeld met loodrecht?
    - de korte kant van de zangbalk loodrecht op het bovenblad?
    - de lange kant in de lengterichting (loodrecht op korte kant van bovenblad?) van de viool (in tegenstelling tot het volgen van de g-snaar?)

    Ik neem aan dat jullie elkaar wel snappen.
     
  15. Oosterhof Vioolbouw

    Oosterhof Vioolbouw Frits Oosterhof Beheerder

    Lid geworden:
    29 mrt 2003
    Berichten:
    14.250
    Homepage:
    goede vraag Wim, want ik vrees dat Remi iets geheel anders bedoelt met loodrecht dan ik. We snappen elkaar dus niet!

    Wat ik buitenbeschouwing wil laten is of de zangbalk al dan niet de G-snaarrichting volgt, want daar gaat het nu niet om.
    Je kunt een zangbalk op twee manieren (aan de binnenkant) op het bovenblad verlijmen:

    kijkende door het knopgat kijk je als het ware tegen de "korte" kant aan en die kan

    1) loodrecht op het blad gelijmd worden (rechter plaatje) of
    2) onder een hoek, zodanig dat de "korte" kant evenwijdig loopt aan het vlak waarin de krans zich bevindt (linker plaatje).

    Een tekening zou deze beschrijving overbodig maken, zodat ik op zoek ga naar een plaatje. Heb even zelf iets in elkaar geknutseld van wat ik nog ergens had staan voor een andere toepassing (vandaar de bochels in het bovenblad):

    Zangbalk stand.jpg

    In het bovenste plaatje staat de zangbalk evenwijdig aan het vlak van de krans. De meeste violen hebben deze zangbalk positie. In het rechter plaatje staat de zangbalk in een (ietwat overdreven) schuine stand, maar loodrecht op het blad.
    Hopelijk is de zaak nu duidelijk, zodat de discussie nu kan gaan over de voors en tegens van de ene of de andere bevestigingswijze. Wie heeft een viool waarin de zangbalk staat zoals is aangegeven in het rechter plaatje en door wie is die gebouwd?
     
    Laatst bewerkt: 1 jul 2021
  16. remi

    remi ♫ ♪

    Lid geworden:
    11 mei 2004
    Berichten:
    1.715
    1000 maal dank Frits

    Een plaatje of foto zegt meer dan duizend worden. Nu begrijp ik precies wat je bedoelt.
    Als we het over een spraakverwarring hebben, moet je dus alweer op strijkersforum.nl zijn.

    Zelf ben ik tot nu toe geen instrument tegen gekomen waarbij de zangbalk loodrecht aan de binnenkant van het bovenblad staat. Zowel mijn eigen instrumenten als de violen van mijn lerares en ook andere instrumenten hebben de balk loodrecht aan het vlak van de krans.

    Natuurlijk zal ik nu nog beter kijken en eventueel zoeken of ik er een kan vinden.

    Tevens bedankt voor het bericht van de verkeerde plaatsing

    Remi
     
  17. Oosterhof Vioolbouw

    Oosterhof Vioolbouw Frits Oosterhof Beheerder

    Lid geworden:
    29 mrt 2003
    Berichten:
    14.250
    Homepage:
    Gelukkig, nu is het duidelijk. Ik had zo'n plaatje even wat eerder moeten toevoegen. Maar beter te laat dan helemaal niet.

    Opmerking bij het citaat in bold: Ik denk dat je hier bedoelt evenwijdig aan het vlak van de krans!
     
    Laatst bewerkt: 29 nov 2018

Deel Deze Pagina