Verslag en einde van een zoektocht – hoe lang nu ‘inspelen’?

Een geschikte viool vinden als je budget beperkt is tot 2.500 euro en je wel kritische oren hebt, valt nog niet mee, is mijn ervaring na een zoektocht van pakweg driekwart jaar.
Maar zoals ik eerder liet weten in het topic Bijgeluid op de G-snaar heb ik een instrument gevonden.

Vanaf het begin van de zoektocht heb ik opengestaan voor alle typen violen, jong en oud, uit welk land dan ook. Toch had ik wel een voorkeur voor een ouder instrument - zoals velen van jullie ook, is mijn indruk -. Met het idee dat zo’n oude viool een meer ontwikkelde klank te bieden heeft en er vaak mooier, authentieker en minder gepolijst uitziet.
Toch nam ik bij de eerste keuzeronde ook een Chinese viool mee naar huis, omdat deze een mooie volle klank had. Uiteindelijk vond ik ‘m te pompeus. Ook had ik een tijdje een nieuwe Paesold op zicht, die erg fijn speelde maar die ik toch iets te vlak (saai) vond.
En toen kwam die 19e-eeuwse Mittenwalder langs, die qua klank veel te bieden had, maar waarmee met de halsaanzet iets mis was, wat ik ook uit de doeken gedaan heb op dit forum. Met pijn in het hart heb ik die toen teruggebracht. Maar daardoor had ik wel het idee dat ik wellicht moest doorzoeken naar een Mittenwalder, ook al begreep ik dat de variatie in die categorie ook nog erg groot is. Ook kwam ik erachter dat behalve de klank het spelgemak een grote rol speelt, en dan betekende in mijn geval een niet al te forse viool.

Het vervolg bleek nog niet zo makkelijk. Ik had nog een paar violen op zicht (ben in totaal bij vijf vioolbouwers langs geweest ), maar de juiste leek er niet bij te zitten. Terug naar de eerste vioolbouwer waar ik begonnen was. En daar probeerde ik toen een gloednieuwe Chinese kopie van een Guarneri del Jesu ‘Ole Bull’. Niet mijn eerste keus qua uitstraling: overdreven glimmend en met van die belachelijk grote F-gaten, maar toch… de klank sprak me meteen aan en hij speelde gewoon lekker. Die positieve indruk bleef toen ik ‘m op zicht had. Anderen waren er ook van gecharmeerd. Alleen ontdekte mijn lerares toen dat bijgeluid. Zoals gezegd lijkt dat nu helemaal weg (ik blijf een beetje voorzichtig, gezien de waarschuwingen voor veranderingen door het weer).

Wel lijkt door de ingrepen (andere stapel op andere plek, ander staartstuk, andere snaren, hulsje om de G-snaar) de oorspronkelijke klank wat veranderd. Vooral bij het aanzetten van de losse snaren komt hij wat scherper over. Mijn lerares noemt het ‘wat brutaler’. Maar zij en de vioolbouwer vinden dat ik er eerst maar eens een tijd op moet gaan spelen en zeggen dat de klank zich dan ook zal vormen. Vervolgens kunnen we bekijken wat er eventueel nog aan ‘finetuning’ gedaan kan/moet worden.
Nu ben ik benieuwd wat jullie idee hierover / ervaring hiermee is. Hoe lang duurt het voordat een nieuwe viool ‘ingespeeld’ is, voordat de klank meer gevormd is? En wat betreft de snaren: Pirastro Tonica zit er nu op, sinds een week of 6. Kan het zijn dat die ook nog in klank veranderen/verbeteren?

Bijgevoegd een paar foto's van de 'Ole Bull'...

 

Die grote klankgaten hebben wel wat brutaals Kan mij voorstellen dat je er even tegenaan hikte, maar het heeft wel wat.

 

Snaren, zeker die van kunststof, die regelmatig worden bijgestemd -en dat is in het begin ook vaak nodig- zijn na een week wel op hun top. Of een instrument erg verandert in de loop van de tijd door het "inspelen" is maar de vraag. Actuele invloeden van vocht en droogte en de gewenning van de speler aan het instrument zijn m.i. belangrijker factoren.

 

De vioolbouwer Jaap Bolink zei me, toen ik begin jaren tachtig een barokviool bij hem liet bouwen, dat het inspelen van een instrument eigenlijk onzin was en dat het meer een kwestie was van wennen aan het instrument en dat dus een waargenomen klankverandering door het inspelen eigenlijk een soort suggestie was. Ik denk eerlijk gezegd dat hij wel een punt heeft.

 

Mijn ervaring met de witte Chinezen die ik heb afgebouwd is dat ze "nieuw" nog wat dof klinken en in eerste instantie ook niet heel goed aanspreken. Na een poosje stevig strijken, al na een half uur soms, wordt het geluid veel beter en helder en begint de viool ook beter aan te spreken. De viool ontwaakt. Wel moet je zo nu en dan controleren of de stapel misschien nog wat kan worden verplaatst, of een nieuwe stapel, optimaliseren dus.

Daarna volgt een periode van een paar maanden tot een jaar waarin vooral het sparrenhout van het bovenblad moet worden "ingespeeld". Nieuw sparrenhout moet blijkbaar wennen aan het trillen en een bepaalde soepelheid opbouwen. Dan krijg je meer boventonen en een beter geluid. Regelmatig dicht tegen de kam aanspelen schijnt daarbij te helpen.
(Of je koopt een z.g. ToneRite die het werk voor je doet )
www.tonerite.com

Dit inspelen is overigens ook in de gitaarbouw een bekend fenomeen, een gitaar met een ceder bovenblad heeft een korte inspeeltijd nodig en wordt na verloop van jaren zelfs slechter in geluidskwaliteit. Bij een sparren bovenblad duurt het minstens een jaar voordat de toon goed begint te vormen en wordt alleen maar beter.

 

Bouwers van nieuwe instrumenten zullen al snel zeggen dat een nieuw instrument niet hoeft worden ingespeeld omdat de koper dan misschien toch maar liever een oud instrument koopt. Wat niet wegneemt dat er heel goed klinkende nieuwe instrumenten worden gemaakt. Maar ze moeten wel worden ingespeeld. Overigens een oude viool die lang niet is gebruikt moet ook weer enigszins worden ingespeeld.

 

Geert, is er betrouwbaar onderzoek gedaan naar een meetbaar effect van de Tonerite apparaatjes? (en naar het effect van "Inspelen" van strijkinstrumenten?)

 

Tja, is er een wetenschappelijke verklaring of is het allemaal placebo?

Er is in ieder geval één onderzoek gedaan naar nieuwe violen, één niet bespeeld en de andere drie jaar lang wel bespeeld.
http://newt.phys.unsw.edu.au/jw/powerhousetwins.html
Komt niet zoveel uit. Ik ben zelf van mening dat instrumenten wel degelijk moeten worden ingespeeld.

Er zijn reviews van de ToneRite. Die werkt vooral op instrumenten die "in slaap zijn gevallen". Op een instrument wat toch al regelmatig wordt bespeeld zijn er geen wonderen te verwachten. Maar er zijn ook heel tevreden gebruikers zoals deze:
http://forum.gibson.com/index.php?/topic/33440-the-tonerite-real-world-testing-and-results/

 

Er zijn ook heel tevreden gebruikers van homeopathische geneesmiddelen en acupunctuur terwijl ook daar vergeefs naar overtuigend bewijs gebaseerd op gedegen onderzoek van de werking moet worden gezocht. Ik behoor tot de sceptici op dit punt.

 

Wat dat inspelen betreft, wijlen mijn oom Co die een uitstekend cellist was, wilde van die onzin niets weten. Eenmaal heeft hij het gepresteerd om op een spiksplinternieuwe Chinese cello (zijn oude Italiaan was in de revisie.) het celloconcert van Haydn

​

zo onnavolgbaar te vertolken, dat men dacht dat dit kwam omdat hij het op zijn kostbare Italiaan had gespeeld. Fantasie allemaal fantasie, strijkinstrumenten kunnen niet slapen en behoeven niet te worden ingespeeld.

Dit allemaal volgens wijlen mij oom Co. Dus ik was mijn handen in onschuld, ik weet nergens van.

 

Vergelijk Homeopathie met inspelen van instrumenten. Niet zo best Frits, dat je "de draad" kwijt bent

 

Frits heeft nooit een draad gehad denk ik. Vioolbouwers die naaien niet die lijmen

 

Even terug naar post #1. Daar wordt geschreven over "de belachelijk grote F-gaten"
maar die zijn toch wel origineel voor een Ole Bull Guarneri, hier een foto van een kopie links en het origineel rechts. Ook daar vallen de F-gaten behoorlijk op.

 

De afstand tussen F gat en rand, lijkt me bij de kopie veel breder, dan bij het origineel.

 

Wat de snaren betreft zijn jullie het in elk geval eens
Goed om te weten.

@Geert Dat dicht bij de kam spelen ga ik uitproberen.
Over die F-gaten: ik had ook al een afbeelding gezien van de originele Ole Bull en van de vioolbouwer begrepen dat Guarneri in de loop der tijd steeds extremere instrumenten ging bouwen, qua uitstraling. Dus die kopie lijkt in die zin wel redelijk.
Wat bedoel je trouwens met 'witte Chinezen'?

Over het inspelen verschillen de meningen dus...

In mijn geval komt er dus wel een extra aspect bij, zoals ik ook aangaf: dat er door de ingrepen die gedaan zijn om de wolf weg te krijgen, met name een andere stapel op een andere plek, de oorspronkelijke klank wat ten nadele veranderd lijkt.
Mijn idee is nu om het in elk geval over de zomer heen te tillen, lekker door te spelen en dan misschien nog eens een andere vioolbouwer ernaar te laten kijken.
En het zou inderdaad het mooiste zijn @Frits, als dat ook nog zou kunnen betekenen dat ik geen wolfdoder nodig heb...