En nu de zhuihu genoemd is, dan ook maar gelijk even het instrument in beeld" Ook hier zie je dat het bij de huqin-familie hoort. En zo klinkt het: Dat is toch inderdaad wel iets lager dan de erhu. Het is dus de voorloper van de leiqin. De zhuizu wordt traditioneel toegepast bij verhalende zang die zijn oorsprong vindt in de provincie Hunan (Zuidelijke loop van de Gele Rivier). De zhuihu is dan weer ontwikkeld als een variant van de sanxian, een chinese luit met drie snaren (en dus geen strijkinstrument). Het model van deze luit past wel weer in de huqin-familie. In het Atlas ensemble hebben ze het over de Zhonghu. The zhonghu is the term for alto erhu. It was developed in the 1930s in an attempt to build Chinese instruments in families. The structure of the zhonghu is the same as the erhu, but it is larger in size with a long neck and bigger body. The string technique is similar. The zhonghu functions as a viola and is used as a solo instrument as well as in the Chinese orchestra. Kort vertaald: het is de alt-erhu, deze is groter in formaat met een grotere klankkast. De speeltechniek blijft hetzelfde. De zhonghu is in feite wat in westerse orkesten de altviool is. Ook heeft het een solistische toepassing.
Qua stemming kom ik bij veel van die "eXotische strijkinstrumenten" een stemming in kwarten tegen en anders wel in kwinten. En dan scoren de d- snaar en de g- snaar hoog (in mate van voorkomen). Kijk naar de bij ons gebruikelijke strijkinstrumenten. Ook bij ons vooral in kwinten, maar de contrabas in kwarten. Het dient natuurlijk wel een praktisch nut. (Of zou het zo zijn dat wij spelers handig geworden zijn met die manier van stemmen, zodat we alleen maar dénken dat de keuze van stemming een praktisch nut dient?) Bij de strijkinstrumenten van de huqin-'familie' heb je te maken met een heel lange hals zonder fretten. Ik zie echter op de erhu wel een witte ring met daaraan een snaargeleider. Dat kun je in dit filmpje goed zien. Er is dus wel een orientatiepunt voor het vinden van tonen! Wij cellisten hebben in de vierde positie een houvast. Op dit forum zit, geloof ik, niemand die ervaring heeft opgedaan met het erhu leren spelen (of een ander huqin-instrument). Ik zou het wel leuk vinden te horen hoe dat dan is gegaan. Hoe leer je dat? Eerlijk gezegd maak ik niet direct aanstalten om een erhu te huren bij Yaou in Huizen. Ergens in 2008 vroeg op het forum ene @Savange naar waar je een erhu kunt kopen en leek het erop dat ze serieus plannen had erhu te leren spelen. Na 2009 is ze echter niet meer op het forum gezien. Jammer. Zou ze inderdaad erhu zijn gaan leren spelen? Zou ze ons willen vertellen hoe dat ging?
Gelukkig kun je ook nog wat via youtube opsteken! Bij Ling Peng, ze heeft bijvoorbeeld heel duidelijke instructies over hoe de strijkstok moet worden gehanteerd. Je hebt Nicolelimusic op youtube die toonladders speelt en laat zien.(erhu scales). Maar goed, voor mij past de typische klank van de erhu echt wel in een bepaalde cultuur en setting. Zoals hier zo aardig te zien en vooral horen:
Alleen blijkt dan dat de chinees nog meer kan dan koken. Ik ben alleen nog niet in een Chinees restaurant geweest waar een deel van de avond een orkestje met erhu-bespeler live muziek verzorgt. Misschien durven ze het niet, bang dat de klanten gillend wegrennen, maar als ze dat muziekgroepje met die rose gekleedde erhuspeelster laten optreden, blijven de mensen vast wel luisteren.
En dit is nu zo'n mooie ontmoeting van gangbare instrumenten (cello in hoofdrol) met de eXotische. Dit was in 2016 Het Atlas-ensemble is ook intensief betrokken bij musicologisch onderzoek op het gebied van de vele toepassingen van instrumenten al dan niet in combinatie met zang. Dit jaar waren ze in september in Taipeh, Taiwan voor vijf dagen met workshops, lezingen en concerten in het Nationaal Theater en Concertgebouw.
Net als bij veel andere muziekensembles vervalt hun subsidie en moeten ze nu zelf zien aan inkomsten te komen. Hopelijk gaat hen dat lukken!
Indiase instrumenten met Patricia Kopatchinskaja op een (westerse) viool. De klankkleur hebben ze prachtig op elkaar afgestemd en het speelplezier samen ontgaat je ook niet! Het is toch net iets te Indiaas om het onder "Plezier met Samenspelen" te plaatsen. Het gaat mij om het stuk van 37:48 tot 53:06 dáár speelt de violiste mee. De rest mag natuurlijk ook gehoord worden.
Toen ik wat websites raadpleegde om te zien hoe ik aan een strijkstok voor een kemence kan komen, kwam ik een heel spannend oud-perzisch strijkinstrument tegen. Een Gheychak, maar ook wel geschreven als Qeychak / Qichak). En wat heb je dan voor instrument? Kijk, deze: Het is een oud Iraans (Perzisch) strijkinstrument en komt uit het zuidoostelijk deel van Iran en naburige landen als Nepal. Het bestaat uit twee geluidkasten. De toon die wordt gemaakt, begint in de onderste kast en wordt getransporteerd naar de bovenste kast, waar het door de grote open ruimtes naar buiten wordt gebracht. De bovenkast is in feite een versterker. Dit maakt dat dit instrument het vermogen heeft een rijke variatie aan klanken te laten klinken. Ha, hier ga je dus al wat meer richting de rijke klankmogelijkheden van onze huidige strijkinstrumenten. Het lijkt erop dat dit instrument al een beetje een brug is tussen oud en nieuw. Wat je dus ziet is dat het bovenste en onderste deel gescheiden is door ovale inkepingen aan de rechter- en linkerzijde en deze geven de gheychak een eigen nasaal geluid. Er zijn twee grote gaten aan de bovenkant, bij de toets en een op de onderste punt, die bedekt is met een huidmembraan. Een gheychak komt voor als instrument met 4 snaren, maar je hebt er ook met 6 snaren en dat is net zo als bij een gewone Kamancheh (even kijken, hebben we die niet hier al voorbij zien gaan?). Er wordt op gestreken en getokkeld; de strijkstok die wordt gehanteerd is die van het type waarmee ook op kamanchehs en kemences wordt gestreken (lintspanning met vinger te manipuleren). Toch zie ik ook iemand met een moderne strijkstok op dit instrument strijken (zie filmpjes bij spaanstalige bron). De gebruikte houtsoorten voor de klankast zijn bij getoond instrument walnoot en kersen. Het toetsenbord komt voor in ebbenhout of rozenhout, de stemknoppen zijn bij getoond instrument van walnoothout, moeren/ schroeven van steenbokbot (eh, waar zitten die dan, onder de klankkast?), de nek en hals van moerbeihout of walnoot en de kam van zwarte populier. Er zijn bouwers die zich zoveel mogelijk proberen te houden oorspronkelijke uitvoeringen. Perzië/ Iran is zo'n land dat rijk is aan vruchtbomen en ook de Perzische keuken maakt veel gebruik van vruchten. Het verbaast mij daarom ook niet als ook hun instrumenten uit vruchtenhout zijn gemaakt (oude vruchtbomen die hun tijd hebben gehad). Je hebt nog verschillen in uitvoering: er is een sopraan, een alt en een bas (dus zoiets als viool, altviool en cello). Wow, ik zou dan dus weleens die cello-uitvoering willen uitproberen, of de alt. In millimeters worden onderstaande maten aangegeven: A B C D Soperano 340 300 28 35 Alto 360 325 30 38.5 Bass 700 620 34 45 De klank: en bij de bas gheychak klinkt het zo: (met een moderne strijkstok!) En je kunt dus ook nog steeds een gheychak kopen, sla je spaarpot maar stuk bij deze! (er zijn ook andere aanbieders, alleen ook dan geen sappige prijsjes). http://www.musicshopir.com/qichak-g...n-qeychak-persian-qichak-persian-gheychak-ira Bronnen: https://orientalinstruments.com/ori...ments/item/550-alto-qeychak-by-mohammadi-bros (op deze site ook een geluidsopname) http://instrumundo.blogspot.com/2012/12/gheychak-ghejak-qeychak-qejak.html http://www.parstimes.com/music/local_instruments.html https://www.ijac.org.uk/images/frontImages/gallery/Vol._4_No._1/10._92-101.pdf
Ik vind het geluid van dit instrument niet echt fraai. Het mist diepte in het laag en vele boventonen in de hogere registers. De extreme nagalm maakt het er ook niet beter op, maar daar kan het instrument niets aan doen.
Nee, ik ben het met je eens dat het geluid niet echt fraai is. De boventonen in de hogere registers en de lage klanken...ik vind dat de klankkleuren ook niet een geheel vormen . Als ik dat nou vergelijk met mijn cello; zelfs als ik verschillende snaren erop heb zitten, krijg je wel in de hoogte en laagte klanken die bij elkaar passen qua klankkleur. Dat is bij dit oude perzische (namaak)instrument nogal zoek. Is het dit ook wat je noemt een niet goed uitgebalanceerd instrument? Misschien hebben we hier ook te maken met verschillen in zoiets als klankidealen. Wat vind je mooi, wat wil je met je instrument bereiken? Misschien was het wel het geluid van gheychak en de kamancha (niet te verwarren met de kemenche) wat in die tijd in die omgeving de mens tot in de ziel raakte. Ik weet dan ook waarom ik zo blij ben met de cello! En ook een kemenche vind ik beter klinken dan de gheychak.
Wat die minder rijke klank betreft vind ik wel dat we daarmee geschiedenis horen. En ook: zo ver waren ze dus al in oude tijden. Of andersom: er is sinds die tijd flink doorontwikkeld - de violenfamilie.
Je hebt wel gelijk, je kunt niet zomaar een oud instrument 'afrekenen' op klank in vergelijking met een modern instrment! Het is zeker zo dat met deze gheychak alweer stappen gezet zijn in de ontwikkeling van een strijkinstrument. Verder bedacht ik mij ook dat de prelude van Bach uit zijn eerste suite nou niet direct het muziekstuk is waarin een gheichak tot zijn recht komt. Er zijn natuurlijk oude perzische volksmelodieën die daar eerder voor geschikt zijn. Ik was nog op zoek naar hoe een gheychak gestemd wordt, maar ik vond daarover dit artikel: https://www.ijac.org.uk/images/frontImages/gallery/Vol._4_No._1/10._92-101.pdf Hierin wordt ook uitgelegd dat de gheychak een locale variant is van de kamancha. Ik kom tegen (van hoog naar laag) E-A-D-A, zo ook C-G-C-G. In Teheran, Iran, is de kamanche net als de viool gestemd: E-A-D-G (bron: http://www.iranreview.org/content/Documents/Persian_Traditional_Music.htm) Het lag allemaal nog niet zo vast als nu met onze viool, altviool, cello en contabas.
Weer even over de Chinese huqin instrumenten (strijkinstrumenten met meestal twee snaren): ik vroeg mij af hoe dat nu zit met de bas-instrumenten van hun strijkorkest. Helemaal al, ik kom nogal eens op youtube ensembles tegen met hoger gestemde strijkinstrumenten en voor de lagere/diepere klank hebben ze er ineens een cellist bij zitten. Hoezo? Daarom dus een klein onderzoekje gedaan. Van engelstalige informatie op verschillende websites leer ik dat vanouds geen basinstrumenten in de huqin-'familie' waren ontwikkeld. Lager dan de zhonghu (vgl altviool) was er niet. Toen de Chinezen in de jaren '50 zich meer gingen orieënteren op westerse muziek, misten ze onze cello en contrabas. De diepe klanken waren in hun eigen muziekcultuur onbekend, het was hun vreemd. De cello en de contrabas werden geïmporteerd. Eigenlijk al rond 1919 begon de orientatie op westerse muziek (de Vier Mei Beweging, voor wie dat wat zegt). Maar ja, om nu het nationaal orkest van China, het land met de eigen muziekcultuur, met westerse basinstrumenten te laten spelen, dat deed toch pijn. Er was behoefte aan eigen bassen en diepe bassen. Aan het conservatorium van Shanghai werden deze instrumenten ontwikkeld: de gehu, "pinyin" (vgl met cello) en de bas-gehu, "diyingehu", of "digehu" of "beigehu" (vgl met contrabas). Het instrument kreeg een grotere klankkast met daardoor ook een groter oppervlak slangenhuid dat de klankkast bedekt. Vier snaren, gestemd als die van de westerse evenknie. Ook de eindpin zien we terug bij de gehu en bass-gehu. De houtsoorten voor de klankkast: sandelhout of (meer luxe) oud rozenhout. De strijkstok voor bij dit instrument is de westerse. Met vier snaren kun je immers de strijkstok niet meer tussen twee snaren laten lopen. Ze hebben dan ook gelijk maar de hele strijkstok laten verwesteren. De gehu en bass-gehu hebben wel wat problemen: qua volume zijn ze half zo zacht als onze strijkinstrumenten (kleinere klankkast bijvoorbeeld), ze zijn minder stabiel in de toonvorming, dus vereisen een technisch zeer goed onderlegde bespeler. Zo moet je ook uitkijken voor hogere druk met de strijkstok op de snaren, omdat daardoor de toon ontstemd klinkt. Verder geeft ook het grotere oppervlak aan slangenhuid extra zorg vanwege nog meer gevoeligheid voor een té vochtige omgeving. Om die reden zijn deze instrumenten in het hete en vochtige Singapore niet meer in gebruik. Uiteindelijk is men zelfs ook in Hongkong en Taiwan, waar men nog lang volhield alleen met Chinese instrumenten te spelen, aan 't eind van de 20e eeuw overgestapt op cello en contrabas. De Chinezen die gehu en bass-gehu zijn gaan spelen, zijn doorgaans cellisten en contrabassisten die de Chinese varianten erbij hebben genomen. De gehu klinkt zo: En de bass-gehu: Eigenlijk hebben de gehu en de bass-gehu geen functie in de traditionele Chinese muziek, waar vooral hoge tonen worden gespeeld. Als deze twee lager gestemde instrumenten al een rol krijgen in het spelen van Chinese volksmuziek, is dat dus helemaal in de marge. Ze krijgen eerder een functie in modernere composities van Chinese componisten, die geïnspireerd raakten door de typische kenmerken van deze strijkinstrumenten. Zo heb je dus ook een gehu-octet: Ga (bass-) gehu spelen als je een speciale uitdaging zoekt, maar bladmuziek van Chinese volksmuziek zul je naar beneden moeten octaveren. Misschien is het instrument, vanwege het feit dat het volume een stuk minder is dan de westerse versie wel meer burenvriendelijk. Bronnen: https://en.wikipedia.org/wiki/Gehu http://www.cello.org/Newsletter/Articles/gehu.htm http://www.featureschina.com/blog/gehu/ (helaas wel met een niet zo beste vertaling vanuit het Chinees) https://www.easonmusicschool.com/ch.../huqin-chinese-string-instruments-bowed/gehu/ Hier klinken zowel de gehu als de bass-gehu samen:
Als je niet fysiek op reis kunt, dan maar online. Eventjes lekker ver weg, op jacht naar een nieuwe vondst waar met een strijkstok muziek uit te halen is. Het werd Burkina Faso, omdat ik hoorde dat ook daar bijzondere strijkinstrumenten worden gebouwd. Gelukkig spreekt men daar Frans (immers coloniaal verleden). En wat vond ik daar? In een hele grote werkplaats, waar ook balafons en andere instrumenten worden gebouwd, vond ik deze Soku, sokou ou n'djaraka. 'Soku', dat is letterlijk paardenstaart. 'n'djaraka' betekent enkele snaar. De andere kant: Voor de klankkast maken ze gebruik van een kalebas. Van het hout dat ze ook voor het maken van balafons gebruiken, is de steel gemaakt. Ik ben gaan zoeken naar wat nou 'balafonhout' is en dan komen eXotische namen voorbij als guéni, pterocarpus erinaceus (een houtsoort dat op de lijst van beschermde houtsoorten staat en niet gebruikt wordt door de werkplaats in Burkina Faso), kéno en bois de veine (nerfhout). Over de klankkast wordt een huid gespannen en de spanning van de huid kan worden aangepast bij dit model soku.. Dat zou inderdaad best handig zijn met het wisselen van het seizoen (regenseizoen of droog seizoen) in verband met de klank. De snaar is van paardenhaar. Ook de beharing van de strijkstok is van paardenhaar. Welke huid wordt gebruikt over de soku, is mij nog niet duidelijk. Wél ben ik nog een ander west-afrikaans strijkinstrument tegengekomen, de gonje/gonye, dat deze is gemaakt van een kalebas met huid van een hagedis. Het gaat hier om een instrument uit het noordelijk deel van Ghana.Dat klinkt zó: Toch is de Soku niet speciaal uit Burkina Faso, al wordt die hier wel gebouwd. Het is een instrument uit het zuid-westen van Mali, een gebied met de naam Wassoulou met ook specifieke muziek onder die naam. Hoe zou het klinken? Hiervoor moest dan toch vooral naar Mali worden gereisd. en deze (dichter op de speler) Bronnen: https://baragnouma.com/fr/102-les-sokus-sokous https://en.wikipedia.org/wiki/African_fiddle https://omeka-s.grinnell.edu/s/MusicalInstruments/item/2103 https://en.wikipedia.org/wiki/African_fiddle (o.a. over balafonhout) Het ging hier om west-afrikaanse strijkinstrumenten van het type één- of tweesnarige steel-instrumenten (spike), waar bijvoorbeeld ook de chinese erhu onder valt. Hier een uitgebreide, wereldwijde collectie van dit type instrumenten: https://www.asza.com/Instruments/Fiddles.shtml (in 't bijzonder, zie bij 'goge': hier hebben ze het ook over hagedissenhuid die over de kalebasholte is gespannen)
Na al het eXotische strijkgebeuren in verre landen heb ik hier een alleraardigste presentatie van strijkinstrumenten door de eeuwen heen in west-Europa (vooral). Het blijven bijzondere instrumenten. De presentatie is ook meer een reis door de geschiedenis. Misschien hoort deze post uiteindelijk wel op een andere plek onder een andere naam.
