117 jaar vioolbouw ten einde

Beste forumleden,

Vorige week kreeg ik een mail van Rob over een artikel in het Parool.
Ik heb namens Rob het artikel aan JP gestuurd zodat hij het kon plaatsen dit is echter (nog) niet gebeurd, en misschien is JP wel lekker een tijdje de hort op met zijn vrouw.

Het volgende wil ik jullie echter niet onthouden want een monument gaat sluiten.

De hier onder geplaatste text is van de pen van Hanneloes Pen en heb ik van de site van het parool gehaald.



117 jaar vioolbouw ten einde

De wereldberoemde firma Max Möller & Zn aan de Willemsparkweg gaat dicht. Drie generaties vioolbouwers hebben er strijkinstrumenten gebouwd, gerestaureerd én verhandeld. Nu de vierde generatie de zaak niet overneemt, vindt Cornélie Möller dat ze de deur moet sluiten. 'Ik kan de techniek en ethiek van de Möllers niet garanderen als ik de zaak overdoe.'

Afscheid van een instituut.

HANNELOES PEN

Atelier en winkel gaan dicht Cornélie Möller opent de deur van de werkplaats boven. Op de werkbank liggen vier vioolbladen. In het hout, dat met zelfgemaakte lak is bewerkt, staat de naam Max Möller gebrandmerkt. Aan de muur naast de werkbank hangen twee brandstempels. "Die moet ik goed opbergen. Ze mogen niet in verkeerde handen vallen, want dan is een rotviool ineens een Möller-viool."

Cornélie Möller (55) kwam in 1976 kort na haar huwelijk met Berend Max Möller - na de oude en de jonge Max Möller de derde generatie - in de zaak. Ze deed de administratie en hielp mee in de winkel. "Een klant in de werkplaats was ondenkbaar. Ik was een soort postiljon. Ik pakte de violen voor reparatie aan, hoorde wat de klachten waren en bracht dat over aan de mensen in de werkplaats."

De werknemers mochten absoluut niet in contact komen met de klanten. "Want als ze eens voor zichzelf zouden beginnen, konden ze klanten meenemen. Men was altijd beducht voor concurrentie. De meeste klanten wisten niet eens dat er nog twee vaste medewerkers waren. Mijn schoonvader deed alsof hij alles zelf repareerde."

In de tweede werkplaats, achter in de zaak, staan de werkbank waar de strijkstokken werden behaard, en de enorme lintzaag nog. "Die lintzaag is nooit stuk geweest. We hadden alleen steeds meer moeite om iemand te vinden die dat ding kon slijpen."

Op de kast zit een sticker van het Duitse vioolbouwersmekka Mittenwald, waar de Möllers het vak hebben geleerd. Er hangt een geur van ouderwetse 'parfum' van lak en hout. "Ik kwam uit de reclamewereld, veel flash. Toen ik voor het eerst de werkplaats binnenkwam, leek het wel alsof ik de vorige eeuw instapte."
Ook de winkel is sinds de opening geen spat veranderd. De toonbank met het groene vilt staat nog in het midden achterin. Daarachter hangen foto's van beroemde musici als Yehudi Menuhin, David Oistrach, Pierre Fournier, Theo Olof en Herman Krebbers met persoonlijke boodschappen. 'To both the Möllers, whose warmth and handsome graciousness make Amsterdam for me a visit to anticipate and enjoy, from the travelling fiddler Isaac Stern.'

Sinds de aankondiging op de deur dat de zaak eind december wordt gesloten, ontvangt Cornélie Möller stapels bedankbrieven, ansichtkaarten en bossen bloemen. Olga Juda schrijft in een brief hoe haar man Jo Juda een viool van Max Möller kreeg terwijl hij in het concentratiekamp Buchenwald zat. Cellist Janos Starker schrijft: 'The world of strings will miss you.' Eén van de klanten herinnert zich hoe hij als klein jongetje in de kamer achter de winkel verschillende violen mocht proberen.
In de glazen vitrines achter de winkel hangen nog violen, waaronder tien ongelakte instrumenten die Berend Möller heeft gemaakt. "De instrumenten hangen meestal een jaar in het licht, opdat het hout zich kan voegen. Daarna worden ze pas gelakt."

Berend zou niet meer toekomen aan het lakken. Hij werd in 1989 bij een roofoverval vermoord. Cornélie zette de zaak zelf voort. Ze hoopte dat één van haar kinderen de zaak later zou overnemen. "Het was niet gemakkelijk. Ik was zelf geen vioolbouwer. Maar ik had vreselijk veel steun aan mensen uit het vak, zoals de experts van J&A Beare in Londen. En aan onze eigen werknemers natuurlijk. Hartmut Leonardt, chef van de werkplaats, heeft 43 jaar bij ons gewerkt. Hij is kort geleden met pensioen gegaan. Dat was ook één van de redenen voor mij om nu te stoppen."

Cornélie Möller heeft al heel wat kasten leeggeruimd. Dat was een hele klus. "Ze hebben nooit iets weggegooid. Er zijn dozen met oude schroeven, kammen, kinhouders, schoudersteunen, stapelzetters en snaren. Elk stukje hout werd bewaard, want stel dat ze dat nou net nodig hadden."
Tussen de dozen liggen ook antieke basklemmen uit 1910. "Ineens vond ik een originele kam van de Italiaanse vioolbouwer Enrico Rocca. Uit een ander laatje kwamen vier originele schroeven van een Gagliano-viool. Er zitten spullen tussen die eigenlijk in een museum passen."

In de achterkamer hangt een schilderij van grootvader Max en zijn zoon. Met strenge blik observeert grootvader Max een viool. "Ja, ze waren streng. In de zin van respect afdwingen. Ze zagen er ook altijd pico bello uit: met een jasje en een hemd met een gesteven bord zaten ze in de werkplaats te werken."

Hun hele leven stond in het teken van het bouwen en restaureren van strijkinstrumenten. "Shlomo Mintz kwam altijd langs als hij in het land was. Of hij zocht iets, of hij kwam zomaar voor een praatje. Net als Rostropovitsj. En de Möllers werden altijd uitgenodigd voor een concert. Ze zaten wel drie, vier keer per week in het Concertgebouw. In de werkplaats klonk altijd klassieke muziek. Ze stonden ermee op en gingen ermee naar bed."
De handel was een belangrijk onderdeel van hun vak. "Mijn schoonvader was er een meester in een passende viool voor iemand te vinden. Hij voelde perfect aan welke viool bij iemand hoorde."

Violist Theo Olof kan dat beamen. In 1933 vluchtte hij uit Duitsland naar Nederland. Hij werd leerling van Oscar Back. "Back vroeg Möller of hij niet een viool voor mij te leen had. Ik mocht toen op een Amati uit 1618 spelen. Pas later zag ik op een expositie in Cremona dat die Amati van mij voor wonderkinderen was bestemd." Olof kocht later voor zichzelf een Lupot. "Het was een prachtige viool, maar het klikte niet tussen ons. Op een dag - ik was toen al diep in de veertig - kreeg ik een telefoontje van Max. Hij zei: 'Ik heb nu een viool gevonden waarnaar jij je hele leven hebt gezocht.' Het was een François Louis Pique uit 1797. Die klonk prachtig. Hij had een grote toon, die in een grote zaal ver droeg. Het was liefde op het eerste gezicht. We hebben onze violen met gesloten beurs geruild. Ik heb er tot mijn zeventigste op gespeeld en er nooit spijt van gehad." Cornélie Möller: "Dat fingerspitzengefühl had mijn schoonvader als geen ander. Hij lette op de handen. Iemand met smalle vingers kreeg een heel andere viool dan iemand met dikke vingers. Zo vond mijn schoonvader een Stradivarius voor Salvatore Accardo."

Max KON, vertelt Cornélie Möller, ook goed taxeren. "Hij zei altijd dat vrouwen wel prachtig konden restaureren, maar geen oog hadden voor de waarde van een viool. Dat was een mannenvak."
Cornélie heeft zich altijd thuis gevoeld in die mannenwereld. Anekdotes te over. "De cello van Yo Yo Ma had een kiertje. Of we die snel voor zijn concert nog konden repareren. Kwam er ineens een taxi aanrijden met alleen een cello erin. Tegen vijven kwam Yo Yo Ma zijn instrument zelf ophalen. Ik weet nog dat hij Hartmut Leonardt om de hals vloog en hem drie dikke zoenen gaf."
De beslissing om te stoppen was voor Cornélie vreselijk moeilijk. "Leonardt ging met pensioen. Kun je een vervanger, iemand die jong is, aan de viool van Shlomo Mintz laten zitten? Mijn beide kinderen wilden niet in de zaak verder gaan."
"Bij mijn zoon, die advocaat is geworden, stonden de tranen in zijn ogen toen ik had besloten de zaak te sluiten. Het juk viel van zijn schouders. Ik kon de zaak natuurlijk voortzetten met een partner of hem verkopen. Maar je moet de klanten dezelfde techniek en ethiek garanderen die zij 117 jaar van de Möllers gewend waren. En dat kon ik dan niet. Het was een gedwongen keuze. Als ik straks boven kom - als er een boven is - hoop ik dat ze alle drie tegen me zeggen: 'Dat heb je goed gedaan, meisje."

Paul Max Möller (1875-1948) werd in 1875 in het Saksische stadje Markneukirchen geboren. Als veertienjarige kwam hij in de leer bij Robert Nürnberger. Hij werd daarna assistent van Heinrich Th. Heberlein jr., die als een meester in de vioolbouw gold. De naam Max Möller werd ver buiten het Duitse plaatsje bekend, staat in 40 jaar Max Möllers Vioolbouw 1913-1953 van Louis Couturier.
Möller ging in 1900 aan het werk bij de bekende meester Max Möckel in St. Petersburg en zag daar de schitterende instrumenten die in het bezit waren van Russische aristocraten. Met de Russische chemicus Golonin analyseerde hij de lak van vele Stradivarius-violen.
Op zijn dertigste keerde hij terug in Amsterdam om chef d'atelier te worden bij Karel van der Meer in Amsterdam. In 1913 opende hij op de Leidsegracht een eigen atelier. Het atelier werd later verplaatst naar de PC Hooftstraat.

Jonge vioolbouwers uit Zweden, Zwitserland, Duitsland en Italië bezochten het atelier om er kennis op te doen. Het werd één van de belangrijkste ateliers in Europa, dat in 1925 verhuisde naar de huidige zaak op de Willemsparkweg 15.

Möller bouwde niet alleen violen - vooral zijn altviolen zijn vermaard - maar beschikte ook over een grote collectie oude instrumenten. De in- en verkoop van instrumenten - er zijn maar weinig mensen in de wereld die écht verstand van oude instrumenten hebben - was een lucratieve bezigheid, al kwam het vaak voor dat violen jaren in de kluis bleven liggen. Ook kregen musici die een instrument wilden kopen, soms maanden de gelegenheid om te bekijken of het instrument wel bij hen paste.

Guillaume Max Möller jr. (1915-1985) leerde het vioolbouwen op de vioolbouwschool in Mittenwald. Hij werd enige tijd assistent van Fernando Sacconi, een grote Italiaanse vioolbouwer in New York. Terug in Nederland werkte hij intensief samen met zijn vader, die in 1948 overleed. Möller jr. nam de zaak over. Zijn kennis was zo groot dat hij in 1937 één van de experts was bij de Stradivarius-tentoonstelling in Cremona, waarover nu nog wordt gesproken.

Elke belangrijke viool die in handen is geweest van de Möllers, is gefotografeerd. Het archief bevat duizenden foto's. Violisten als Herman Krebbers, Jo Juda en Nap de Klijn bespeelden een Stradivarius die door de firma Möller speciaal voor hen was gekocht en gerestaureerd.
Max jr. publiceerde in 1955 The violin-makers of the Low Countries, een standaardwerk over vioolbouw in de Lage Landen. Voor een altviool van zijn hand kreeg hij in 1959 een gouden plaquette, de hoogste onderscheiding bij een concours in Rome.
Berend Max Möller (1944-1989) ging net als zijn vader naar de vioolbouwschool in Mittenwald, nadat hij een jaar scheikunde in Delft had gestudeerd. In 1973 ging hij bij zijn vader werken, die zich om gezondheidsproblemen in 1980 terugtrok. Max en zijn vrouw Cornélie runden de zaak verder. Berend Max Möller kwam in 1989 tijdens een roofmoord om het leven. Precies honderd jaar nadat zijn grootvader als leerling was begonnen.


Copyright: Het Parool


Met vriendelijke groet


Remi



(Dit bericht is door remi bijgewerkt op 21/11/2006 om 22:18 uur)

 

Ik heb Berend een paar jaar mee mogen maken en vond het vreselijk om dat bericht te moeten horen. Ik weet het, het leven gaat door en dat is maar goed ook. Het is een van de redenen waarom ik er graag iets over kwijt wilde en ben daarom ook blij dat Remi het op deze manier toch heeft geplaatst.

Rob.

 

Beste Rob,

In ieder geval bedankt dat je me op het stukje attent hebt gemaakt en bedankt voor het stukje krant (wordt gearchiveerd).

Het is in der daad jammer dat Moller dicht gaat en de vraag blijft waar al dat moois naartoe gaat. Het krantenartikel gaat nog een stuk uitgebreider in op het verleden en zo. Het is helaas een feit dat het “over is” voor de firma Moller.

Gelukkig staat er telkens weer een nieuwe generatie vioolbouwers op die eigenlijk de draad weer op pakken.


Vedral

Zelf stond ik ooit als c.a. 10 a 11 jarig manneke in de winkel van Vedral aan de Molenstraat in Den Haag.
Weken, maanden te voor had ik iets met violen en zo gehoord en was geraakt door de wonderschone klanken, ging kijken wat een viool was en vond de vorm de uitstraling van een viool zo mooi dat ik er een wilde hebben, een wilde bezitten. De vorm en de klank van de viool waren voor mij een reden om er meer van te willen weten en ik toog naar onze bibliotheek op de Mient in Den Haag.

Een lieve mevrouw heeft mij geholpen en uit de boekjes die zij daar had haalde ik alleen algemene informatie. Ik wilde meer. Deze zelfde lieve mevrouw heeft mij toen verwezen naar de grote Bibliotheek aan de Bilderdijkstraat (voor Hagenaars bekend).
Voor mij, als klein manneke trof ik daar de hemel op aarde aan. Prachtige boekwerken over viool, vioolbouw en natuurlijk de twee delen Hamma, “Meister Geigen der Italianische Geigenbaues” (ik hoop dat ik het goed schrijf.

Kwijl, kwijl, uren, uren heb ik de bibliotheek doorgebracht en kreeg na verloop van tijd ook boeken onder ogen die niet in de open uitleen waren en eigenlijk alleen op verzoek bekeken mochten worden (een deel is nu eigendom van de koninklijke bibliotheek).

Tot een van de dames, die mij natuurlijk begon te herkennen vertelde dat in de Molenstraat een vioolbouwer zit en dat als ik het zo mooi vond ik eens langs moest gaan.
Gek genoeg zie ik die zelfde dame nog bijna voor mij staan, een echte bibliothecaresse met zo’n truttige geruite rok, witte blouse en een pull-over, haar haar eerst in een vlecht en deze vervolgens als een soort van knot achter op haar hoofd.
Zij heeft me naar Vedral verwezen en de zaterdag er op stond ik daar met mijn moeder.

Met mijn moeder? Ja, als klein manneke was ik weliswaar bevangen door de viool en inmiddels bekend met de grote Bieb. Maar mijn moeder had jaren daar voor ooit een surprise gemaakt van triplex en zo, maar in de vorm van een viooltje, Vedral heeft haar toen een beetje geholpen en er een kammetje op gezet en wat snaartjes.

Maar daar sta je dan (Theo Olof)

Als 10, 11 jarig manneke, het grote boek van ome Otto stevig onder de arm, natuurlijk geen woord Duits lezen en begrijpen, Maar samen met mama in de winkel van Joseph Vedral.
Zijn zus ontving ons en al snel werd het duidelijk dat meneer Vedral er bij moest komen.
Het ging over vioolbouw, dus zijn zus haalde hem naar voren.
Jaren later besef je eigelijk dat je met een van de grote experts op het gebied van violen, vioolbouw en dergelijke hebt staan te praten.

Alle aandacht voor jou, door Meneer Vedral.
Een week later weer terug, dit keer zonder mama, maar met nog meer vragen.
Vragen over het hout, het zagen, het gutsen en het schaven. Na bijna een eeuwigheid in de (pracht) winkel van Vedral doorgebracht te hebben ging ik met het boek van de bieb (Mockel) en een vioolschaafje weer de deur uit.. Een messing schaafje (het staat nog steeds ergens bij mijn moeder), gekregen van Vedral.
Nooit heeft de heer Vedral me weg gestuurd of had hij geen tijd voor mij.

Als je dan ruim vijfendertig jaar later de draad weer oppakt blijkt de heer Vedral reeds overleden te zijn. Na wat speur werk kwam ik er achter dat hij begraven ligt op de Rooms Katholieke Begraafplaats St. Petrus Banden aan de Kerkhoflaan in Den Haag.

Natuurlijk kan ik het niet na laten om een bezoek te brengen aan het graf van de man waar ik zo veel bewondering voor had, en kon het niet laten om weg te gaan zonder een klein bloemstukje achter te laten, uiteraard waren het viooltjes, hoe kan het ook anders.
Onderweg naar mijn werk fiets ik regelmatig door de Molenstraat en natuurlijk langs de winkel.
Af en toe staat zijn zus in de winkel, achter het grote raam een beetje voor zich uit te staren. Ze is oud geworden, oud maar nog steeds dezelfde grote maar statige vrouw.
Als ik haar zie dan groet ik haar en zwaai, en bemerk dat ze me niet herkent. Joseph Vedral zelf had mij wel herkend als hij nog geleefd had. Een man met een fenomenaal geheugen.

Het is triest als je langs fietst en je ziet dat een deel van de voorraad hout in de winkel staat, klaar staat om opgekocht te worden, dat je ziet dat ze langzaam aan het opruimen zijn.
Het liefst zou ik hebben dat zijn pand omgetoverd werd tot een museum en dat alles gewoon zou blijven zo als het nu/toen was.
De enige manier waarop ik dit kan doen is door foto’s te maken. De rest is niet haalbaar.

Het zelfde zal wel gebeuren met de zaak van Max Moller. Leeg, weg en door de buurt snel vergeten, niet door vele violisten, zeker niet door mij. Voor dat ze echt sluiten moet ik er een keer langs gaan, gevoelsmatig. Al is het alleen maar om een keer bij het instituut voor de deur gestaan te hebben, misschien naar binnen en een stukje hars kopen.

Ik zal van de week een paar fototjes maken van de zaak van Vedral en ze plaatsen en eens een bezoekje maken aan de zaak Verdral.



Remi

 

Remi,

Bovenstaande is een mooi geschreven stuk en ik herken er wel iets in. Toch het mooie van dit vak is dat je wat achterlaat, namelijk je werk en ik mag aannemen je lust en je leven en dat daar vandaag en morgen en ga zo maar door hopelijk met veel plezier vele mensen nog op kunnen spelen.


Ben trouwens wel nieuwsgierig naar je foto’s

Rob..

 

A.s. zaterdag geven de Fancy Fiddlers van Coosje Wijzenbeek een concert in het Bethaniënklooster om de Fa. Max Möller te bedanken. Helaas is het vol en zag ik dit te laat anders had ik het eerder kunnen aankondigen.

 

Toch bij deze een bedankje

 

http://www.marktplaats.nl/index.php...2Ffp1SDqjb6KAin%2B%2B81E7Sw%3D%3D&fromclick=1

Een deel van de collectie (vermoedelijk niet het allerbeste deel) wordt binnenkort geveild door een hilversums veilinghuis


(Dit bericht is door BertBoonVioolbouw bijgewerkt op 07/12/2006 om 15:56 uur)

 

Citaat van mijzelf : Toch het mooie van dit vak is dat je wat achterlaat, namelijk je werk en ik mag aannemen je lust en je leven.


Ik zou niet willen eindigen via marktplaats.nl .

Rob.






(Dit bericht is door robbedoesje bijgewerkt op 07/12/2006 om 16:15 uur)

 

Het gaat dan ook niet om door de Möllers gesigneerde instrumenten, Katalogus is als wordbestand (waarom geen PDF?) van het net te plukken; de instrumenten zitten verscholen tussen de zilveren kandelaars en schilderijen etc.


(Dit bericht is door BertBoonVioolbouw bijgewerkt op 07/12/2006 om 16:23 uur)

 

Hoi Bert,

Ik schreef (via ) marktplaats en bedoelde daarmee te zeggen dat ik het zelf helemaal niet op die manier zou willen. Al ging het e.v.t om het toilet waar ik misschien jaren op had gezeten.

Rob...

 

Beste Frits (en anderen),

Beloofd is beloofd, dus hierbij de foto’s die ik gisteren ben gaan maken.

Ergens op een CD of DVD moeten nog andere foto’s staan van de winkel, maar ik kan ze even niet vinden.
Ik hoop binnenkort een afspraak met Mevrouw Vedral te kunnen maken en na vele jaren eens weer in de winkel te staan.














Remi

 

Hoi Remi,

Leuk de foto’s erbij en een afspraak met Mevr. Vedral na zoveel jaar en misschien wat herinneringen ophalen ???? Maakt het verhaal wel compleet. Leuk.

Rob.

 

Beste Frits, en eigenlijk alle andere,

Frits,

Ik deel met jou de mening dat een pand voor een vioolbouwer een bepaalde uitstraling moet hebben.

Niet dat vioolbouw overal bovenuit moet staan, niet dat het een bijna onbereikbaar iets moet worden maar het mag zeker wel klasse uitstralen. Vioolbouw is gewoon het bouwen van een instrument ( de een lukt het beter dan de ander).

Gek genoeg heeft de winkel van Vedral een grote geschiedenis, de groten der aarde(violisten) wisten de Molenstraat 19 te vinden. Ik stond op mijn c.a. 11e levensjaar voor het eerst in “de winkel”, fiets er tegenwoordig meer dan regelmatig voorbij, herinneringen ophalen en zo, ja, ja we worden oud.
En in die winkel, waar ik ooit als jong broekie stond, elf of twaalf jaar oud. Staat nu mevrouw Vedral voor zich uit te staren, te mijmeren over wat er gaat komen.

’t Klinkt misschien melancholisch maar ik heb een beetje met haar te doen. Niet alleen de zus van.. maar nu ook nog eens de laatste “Vedral” die er nog is. Het boek “Vedral” staat op het punt zich te sluiten, en dan is het over. Over voor “Mijn” vioolbouwer, maar ik heb een heel goede opvolger gevonden in Katharina Meierott.
Beide hebben een heel mooi pand, Vedral in de Molenstraat 19, Katharina Meierott in de Archimedesstraat 7a in Den Haag.

Vanavond mejuffrouw Vedral maar eens schrijven.

Oh ja,

De Alt lig volgens mij sinds het overlijden van de heer Vedral al in de etalage te verbleken, de etalage is bijna niet aan veranderingen onderhevig.


Remi

 

Bij deze mijn eerste post op dit forum

Toen ik begon met altviool lessen was ik 7 jaar. Op naar Vedral, waar we door de vriendelijke oude man verwelkomd werden.
Hij zei al meteen: "Ik zie het al, een halve altviool voor deze jongeman!"
Ik schrok, aangezien ik rechts van mij in de vitrine een viool zag liggen zonder onderblad. "Nee, niet zoiets!"
maar hij lachte en kwam met een instrument aanzetten, en dat werd mijn huurinstrument voor de eerste aantal maanden.

Eenmaal ingeruild, en na een paar jaar hebben mijn ouders een instrument gekocht. Een driekwart, die wij zonder problemen steeds in konden ruilen tegen een groter instrument, zonder bij te hoeven betalen. Eenmaal overgestapt op een grotere alt, toen ik dertien was, en toen ik op mijn vijftiende stopte met altviool lessen, nauwelijks meer aangeraakt.

Enkele jaren geleden begon het weer een beetje te kriebelen, en toen ik merkte dat mijn instrument inmiddels veel te klein was geworden zag ik het treurige bericht in de krant... Helaas kon ik mijn instrument niet meer inruilen daar, dus mijn aandacht verdween weer...

Wat later pakte ik mijn alt in een aangeschoten en jolige bui, en ik verbaaste me over het feit dat ik nog best redelijk kon spelen ! Inmiddels ben ik drieëntwintig en bespeel hem nog steeds (en ook steeds meer), ondanks dat hij echt veels te klein is. Voor een bouwer is hij niet bijzonder genoeg omdat het een Framus duitse fabrieksviool is, maar voor mij blijft het "mijn te kleine alt" met zijn typerende mooie klank, mede doordat hij door Vedral zelf is aangepast.
Inruilen zal ik liever niet doen, liever een goed passend instrument erbij !

sorry voor deze lap tekst, maar dit forum onderwerp maakte toch wat bij me los... de hartelijkheid, het fraaie pand met de grote ruimte achterin met zwart-wit geblokte vloer... en de eeuwige altviool in de etalage... dat ik altijd een mooi instrument heb gevonden...

 

Op digibron.nl heb ik wat oude berichten over Möller gevonden:

17 juni 1989
Inbrekers doden inwoner Huizen in slaapkamer
HUIZEN - Inbrekers hebben in de nacht van donderdag op vrijdag de 45-jarige vioolbouwer B. M. Muller in zijn woonplaats Huizen (NoordHolland) in diens slaapkamer doodgeschoten. De echtgenote van de vermoorde man, die ook thuis was, bleef ongedeerd.

Volgens een politiewoordvoerder drongen rond half twee ''s nachts twee gemaskerde mannen vermoedelijk met een valse sleutel via de keukendeur de woning binnen. In de slaapkamer troffen zij het echtpaar aan. Na een worsteling in de slaapkamer trok een van de overvallers een wapen en schoot Muller voor de ogen van zijn echtgenote in koelen bloede dood.

Over het motief van de daders is nog niets bekend. Ook is niet bekend in welk milieu de daders gezocht moeten worden. Vooralsnog houdt de, politie er rekening mee dat het om een roofoverval gaat. Of er wat geroofd is en zo ja wat wil de politie in het belang van het onderzoek niet zeggen. Het recherchebijstandsteam uit Noord-Holland (20 personen) blijft vandaag en morgen de politie in Huizen assisteren.


28 juni 1989
Moord op vioolbouwer opgelost
HUIZEN - In twaalf dagen tijd heeft het recherchebijstandsteam In het Gooi en de gemeentepolitie Huizen de moord opgelost op de vioolbouwer Berend Max Möller.

De maandag aangehouden vijf mannen hebben een volledige bekentenis afgelegd. Een van hen is als hoofddader naar voren gekomen. De tweede hoofddader, de 26-jarige C. B. uit Hilversum is nog voortvluchtig. Dat heeft de gemeentepolitie Huizen vanmorgen medegedeeld. De politie neemt aan dat de voortvluchtige Hilversummer zich zal melden, omdat vrijwel alles over hem bekend is.

De andere vier arrestanten waren behulpzaam bij de roofmoord en de voorbereidingen. Een bracht en haalde de hoofddaders, een ander verzorgde de wapens. Er was nog een zesde arrestant die een bekentenis aflegde maar de politie twijfelt aan ''s mans betrokkenheid.

De groep criminelen is op de gedachte gekomen bij de vioolbouwer in te breken door een tip van een van hen, die in een zakelijke relatie stond met het slachtoffer, aldus de politie.


28 november 1989
Verdachte moord op vioolbouwer uitgeleverd
AMSTERDAM - De 26-jarige Hilversummer C. B., die door de politie wordt gezien als een van de hoofdverdachten van de moord op vioolbouwer B. Möller, is vorige week maandag uitgeleverd aan Nederland. De Hilversummer werd begin september in Frankrijk aangehouden.

Persofficier van Justitie W. Mijnssen in Amsterdam heeft dit vanmorgen meegedeeld.
De vioolbouwer werd op 15 juni van dit jaar in zijn huis in Huizen gedood. De drie medeverdachten van B. moeten op 8 februari voor de rechtbank in Amsterdam verschijnen. Hun zaak was eerder aangehouden. Volgens Mijnssen wordt ernaar gestreefd B. ook op 8 februari te laten voorkomen.


9 februari 1990
Tot twaalf jaar geëist voor doden
AMSTERDAM - „Eerlijk duurde hun te lang. De verdachten wilden snel het geld en de goederen die de door h(i overvallen families bezaten. De 45-jarige vioolbouwer Möller bezat wat de verdachten wilden hebben. Het is hem fataal geworden".

Dit zei gisteren officier van Justitie mr. L.Nuis bij de behandeling van de rechtszaak tegen drie van de vijf verdachten die .betrokken zijn geweest bij de overval op de Huizense villa van de familie B. M. Möller op 6 juni vorig jaar. De vioolbouwer kwam daarbij om het leven.

Nuis eist respectievelijk tegen de 33-jarige Henk J. uit Hilversum en de 30-jarige Harry v. B. uit Bussum. beiden, zwaar aan drugs verslaafd, twaalf en zes jaar gevangenisstraf voor hun aandeel in de overval. Twee andere verdachten in deze zaak, Kees B. en T, moeten zich op een later tijdstip verantwoorden bij de Amsterdamse rechtbank. De behandeling van de zaak tegen Fred J. (31) kon niet worden afgerond wegens het ontbreken van een psychiatrische rapportage. De zaak tegen Fred wordt op 22 februari voortgezet. De vonnissen inzake Henk en Harry worden op 22 februari gewezen.


31 augustus 1990:
Flinke celstraffen geëist voor overval en moord „Vioolbouwer door schot gedood"
AMSTERDAM - Procureurgeneraal mr. C. P. T. Fehmers heeft gisteren in hoger beroep bij het gerechtshof in Amsterdam gevangenisstraffen van drie tot twaalf jaar geëist tegen vijf mannen wegens hun aandeel in de overval op en het doodschieten van vioolbouwer B. M. Möller. Dat gebeurde in juni vorig jaar.

De 26-jarige C. B. en de 33-jarige H. J. drongen midden in de nacht van 15 op 16 juni binnen in de Huizense villa van de 45-jarige vioolbouwer, met het plan hem te beroven. De twee hielden het echtpaar Möller, dat in de slaap verrast werd, onder schot. Enige tijd later ontstond een worsteling, waarbij B. een schot loste. Op de zitting bleek dat de vioolbouwer door dit schot om het leven was gekomen.

De procureur-generaal eiste tegen B. een gevangenisstraf van twaalf jaar en tbs wegens poging tot doodslag. Eerder dit jaar veroordeelde de rechtbank B. tot vijf jaar cel en tbs. De officier van Justitie had destijds een zelfde straf geëist. Mr. Fehmers betitelde B. op de zitting als sociopaat, een structureel gevaarlijke man met een „ziek brein, die streng gestraft diende te worden", aldus Feh„Door het lint"

Tegen een tweede verdachte, H. J., eiste de procureur-generaal een gevangenisstraf van twaalf jaar. Ook deze strafmaat is conform de eis van de officier van Justitie. De rechtbank in Amsterdam legde de man destijds een gevangenisstraf van tien jaar op. Volgens mr. Fehmers heeft H. J. de vioolbouwer en diens vrouw in de bewuste nacht ernstig bedreigd. Ook hij zou een schot hebben gelost, dat in de muur van de slaapkamer terechtkwam.

De raadsman van J. bepleitte een gevangenisstraf van vijf tot tien jaar. Hij wees op het feit dat zijn cliënt tijdens de overval behoorlijlc „door het lint was gegaan" als gevolg van bovenmatig cocaïnegebruik. De Hilversummer had, zo gaf hij zelf toe, in twee dagen tien gram cocaïne gebruikt.

De 32-jarige F. J., die niet bij de roofoverval zelf aanwezig was, maar als chauffeur dienst deed, hoorde een gevangenisstraf van negen jaar wegens medeplichtigheid tegen zich eisen. De rechtbank veroordeelde J. eerder dit jaar tot een celstraf van zeven jaar nadat de officier negen jaar had geëist. De officier noemde de verdachte destijds „de organisator van de roofoverval". Het hof wijst 13 september vonnis.


4 mei 1992
Vioolbouwer Möller herdacht
In het Concertgebouw in Amsterdam werd afgelopen zaterdag een concert gegeven ter nagedachtenis aan de in 1989 vermoorde vioolbouwer Berend Max Möller. Aan het herdenkingsconcert werkten mee de violisten Jaap van Zweden, Emmy Verhey, Frank Peter Zimmermann en Jenö Landvai. Voorts traden op de Israëlische violist/dirigent Shlomo Mintz en de Oostenrijkse cellist Heinrich Schiff. Het Concertgebouw Kamerorkest en het Rotterdams Philharmonisch Orkest verleenden ook hun medewerking. Op het programma stonden dubbelconcerten van Bach en Mozart, een celloconcert van Haydn en een Romance van Beethoven. Berend Max Möller leidde het familiebedrijf Max Möller & Zoon, internationaal bekende viool- en strijkstokkenmakers. Het bedrijf bestaat sinds 1889. In de nacht van 16 juni 1989 kwam Möller bij een roofoverval in zijn woning in Huizen op 45-jarige leeftijd om het leven. Het bedrijf wordt nu geleid door mevr. C. Möller-Nijenbandring de Boer. De familie Möller schenkt de opbrengst van het concert aan het Foster Parents Plan, zo blijkt uit het blad van sponsor American Express.

Hier een link naar deze uitzending, helaas niet beschikbaar op youtube of elders op internet:
http://www.beeldengeluidwiki.nl/index.php/Concert_Berend_M%C3%B6ller

 

28 juli 2006, NRC, de meesterbouwer
http://vorige.nrc.nl/krant/article1706473.ece

Mischa Spel
Al zijn ze onzichtbaar, ze zijn onmisbaar voor de kunst. Deze zomer staan de stille krachten van de kunstwereld in de schijnwerpers. Deel 3: Vioolatelier Max Möller & Zn.

Alles is geschiedenis in de donkere winkel aan de Amsterdamse Willemsparkweg. Aan de muren hangen portretten van drie generaties vioolbouwers. Paul Max Möller leerde het ambacht in Duitsland en Amsterdam. Hij opende in 1913 zijn eigen atelier, in 1925 aan de Willemsparkweg, waar zoon Guillaume Max Möller II hem in 1948 opvolgde. Diens zoon Berend Max Möller III nam winkel en werkplaats in 1980 over, met zijn vrouw Cornélie. „En nu is het tijd ermee op te houden”, zegt die. Berend Möller werd in 1989 vermoord tijdens een roofoverval. Cornélie Möller was daarna verantwoordelijk voor de zaak, samen met hoofd werkplaats Harmut Leonhardt, die onlangs met pensioen ging.

Mede daarom sluit Max Möller & Zn. maandag officieel de deuren. Cornélie Möller is er realistisch over. „Mijn zoon had geen belangstelling. Het alternatief is dat mijn kinderen straks alles erven. Dat kan ik ze niet aandoen. Ze zien amper het verschil tussen een alt en een viool en zouden zijn overgeleverd aan beunen.”

In kasten, laden en kluis liggen nu nog zo’n vijfhonderd strijkinstrumenten. Van 32ste violen voor ambitieuze peuters tot meesterinstrumenten, alten en celli – in waarde variërend van vijfhonderd voor een studieviool tot 150 duizend euro voor een ‘meester’. Cornélie Möller is zelf geen bouwer. „Ik heb het kunnen rooien met de goodwill van de Möller-naam. Maar ik denk er nog steeds wel aan in de leer te gaan. Het blijft gek het ambacht niet te beheersen.”

Möller heeft de ‘Möller-dynastie’ voortgezet door te doen waar ze goed in is: contact maken met klanten, verkopen, managen. Als ze niet bezig was in de winkel, kocht ze instrumenten in op veilingen. „Ik kan zíen wat een instrument waard is aan de verhoudingen, de lak, enzovoorts. Maar waarde en kwaliteit zijn niet altijd in balans. Een oud meesterinstrument van twee ton hoeft niet mooier te klinken dan een instrument van vijftienduizend euro. Het gaat ook om schaarste en ouderdom.”

Op veilingen is ze zakelijk geweest. „Van Nederlandse meesterviolen uit de achttiende eeuw heeft bijna niemand verstand.” Maar voor de instrumenten die ze in commissie verkoopt, is beroepsethiek ‘essentieel’. „Ik ga niet een viool van honderd euro verkopen voor vijftienhonderd. De nieuwe eigenaar én de oude eigenaar moeten er gelukkig van worden.”

De gewilde violen en alten die zijn gebouwd door de drie generaties Möller, vallen in de prijscategorie van rond de tien- (violen) à twintigduizend euro (alten). Nieuwbouw wordt er sinds de dood van Berend Möller niet meer gepleegd. De violen en alten die hij niet kon voltooien hangen ongelakt, snaarloos in de kast. Maar de strijkers van het Concertgebouworkest en het conservatorium, beide op minder dan 500 meter afstand, brachten hun instrumenten nog zeer frequent naar de werkplaats. „Voor onderhoud of reparaties. Versleten snaren, een zangbalk die niet meer zingt, een kam die te diep is uitgesneden door de snaren, kieren tussen de bladen of een verzakte hals.”

In de werkplaats staat de tijd stil. De Japanse bouwer Ritz Iwata sleutelt aan een lijmtang. Hij begint straks voor zichzelf; zijn nieuwbouwviolen zijn al tot het Concertgebouworkest doorgedrongen. De ladenkastjes die Iwata omringen zijn nog door Möller I getimmerd. Er liggen stukken esdoornhout, flesjes vernis. Cornélie Möller werpt er een vorsende blik op. „Wisten we maar hoe de Möllers hun lak mengden – het recept staat nergens!” Op de achtergrond rinkelt de winkelbel – alsof de zaken gewoon doorgaan.

Möller zal het klantencontact missen, zegt ze. Dagelijks nog regent het brieven van klanten, voor driekwart beroepsmusici. Een kaart van cellist János Starker en een brief van het Concertgebouworkest liggen tussen bedankpost van een mevrouw uit Apeldoorn, een collega uit Middelburg. Cornélie Möller: „Gister bracht een jongen een bos distels. ‘Het zijn bloemen, maar ze prikken’, zei hij. Opdat ik wel zou voelen hoe erg hij de sluiting vindt.”

Doel is alle instrumenten zelf te verkopen. Daartoe blijft de winkel op afspraak nog even open. Daarna wordt de boedel opgeslagen, en komt er in het pand een andere vioolbouwer of een wijnwinkel. „Misschien dat ik voordien nog een biedmiddag beleg voor collega’s”, zegt Möller. Snuivend: „Soms bellen er mensen: ‘Is het uitverkoop?’ Die moeten we teleurstellen. Ik leen mijn instrumenten liever uit aan jong talent dan dat ik ze laat verstoffen of slecht moet verkopen.” Möller zet zich mede daarom ook in voor een Muziekinstrumenten Museum. „Idioot dat zoiets in Nederland niet bestaat. Die gamba van Möller, de luitjes die hier al decennia aan de wand hangen – wat moet er anders van ze worden?”

 

Max Möller was gevestigd op Willems Parkweg 15 in Amsterdam. Wie daar nu met behulp van Google Maps een kijkje neemt ziet onderstaande treurige plaatje (betreft pand achter die blauwe Fiat / puincontainer).



Maar er is iets moois. Schuif je een paar meter op dan krijg je opeens recentere foto’s en is te zien dat in het pand inmiddels vioolbouwer Andreas Post is gevestigd.