Pablo Casals: 'ik adviseer jullie allemaal niet strijkend te stemmen, maar zo .....', waarbij hij zachtjes tokkelt. 'Geen verstoring dan'. https://www.cellobello.org/cello-le...ster-class-dvorak-cello-concerto-part-1-of-3/
Ja, daar heeft mijn leraar mij ook op gewezen. Het is bijvoorbeeld ook handig als je tussentijds moet bijstemmen tijdens een concertje met een ensemble. Dan stoort het echt als je strijkend op kwinten gaat zitten bijstemmen! En ook de laatste check voordat het concert begint moet dat zachtjes kunnen.
Toch zie je dat maar heel weinig cellisten doen. In orkestverband of als solist. Het advies van Casals vindt weinig weerklank zo lijkt het.
Het vervelende is dat de verstoring van de toonhoogte ook optreedt als je gewoon gaat strijken om muziek te maken. De hoeveelheid kracht die je uit oefent op de snaar verandert inderdaad de toonhoogte, maar dat doe je ook als je strijkt. Gevolg is dat als je pizzicato open snaren zuiver zet, de snaren een andere toon voor brengen op het moment dat je ze aanstrijkt... een uitweg uit dit dilemma heb ik nog niet gevonden, maar in de praktijk is dat ook niet echt nodig.
Je kunt met pizzicato-stemming een zekere mate van ontstemming wel corrigeren en dan blijkt het ook voldoende te zijn. Ik heb met het folkbandje wel op plaatsen gespeeld die nogal ongunstig waren en tussendoor moest worden bijgestemd, dat kon dan wel mooi pizzicato.
Ik stem graag met flagiolet, wat strijkend en ook tokkelend redelijk kan. Bij #4, door @Hubertus Bogaers is een relevant detail beschreven: met gewicht op de gestreken snaar ... enz.. De conclusie maakt het dan weer eenvoudiger: uitweg uit dilemma .... is in de praktijk ook niet echt nodig.
Met flageoletten stemmen is inderdaad een prachtige methode. Gebruik ik zelf ook. Hou er wel rekening mee dat je de snaren dan rein stemt wat prachtig is voor de resonantie van het instrument, maar natuurlijk al gauw problemen gaat geven met het intoneren van tertsen. Tenzij je natuurlijk weer een zweving van een paar hertz inbouwt. Als je met piano samen speelt is gewoon stemmen op de piano de aangewezen weg, hoewel de piano natuurlijk niet echt mooi zuiver - dat is rein - gestemd is...
Maar als je daarna speelt druk je toch ook weer de snaar in met als gevolg dat er weer een ietsje ontstemd wordt?
Vandaar dat je met piano beter strijkend stemt. Overigens is de de snaren onderling stemmen dmv pizzicato prima; om het precies te doen het vergt een wat geoefender oor dan strijkend, of nog gemakkelijker met harmonischen - daar hoor je de zweving nog het duidelijkst.
Laat ik dan ook nog een duit je in het zakje doen... Je kunt prima zuiver spelen op een instrument waarvan de losse snaren onzuiver gestemd zijn. Ik herinner mij een celloles van tig jaar geleden waarbij een snaar plotseling zakte tijdens het spelen van een voordrachtsstukje met pianobegeleiding (Alte Meisterweisen für junge Cellisten). Na afloop zegt mijn leraar "goed opgelost". Ik was me nergens van bewust geweest. Dit laat zien dat je al luisterend de plaats van je vingers aanpast om zuiver te spelen. Bij forte ontstaat een hogere snaarspanning, en dus een hogere toon. Dat compenseer je gedachteloos. Uiteraard heeft dit zijn grenzen, zodat goed stemmen wel degelijk noodzakelijk is. Het stemmen van de losse snaren is uiteraard superbelangrijk inzoverre de voordracht vraagt om het aanstrijken van de losse snaren. En ook om de resonantie te bevorderen van het instrument. Bij samenspel met piano stem ik vaak het interval AD, en DG rein, en GC iets kleiner om de C te matchen met de piano. Wellicht dat je dit anders aanpakt bij samenspel met clavecymbels en orgels in oude stemmingen (Silbermann etc). Zelfs een langdurige orgelpunt (1 enkele noot over vele maten) ligt niet precies op 1 toonhoogte vast. Kijk maar eens naar BWV 1027, Andante, maat 13-16. De E moet aanvankelijk laag, maar tenslotte erg hoog geïntoneerd worden. Dit komt door de steeds veranderende betekenis van die E in de harmonie. (wel spelen zonder vibrato, anders merk je het niet). Van die nuance kan een klavierspeler slechts dromen.
