Hans Peeters: violen uit China zijn zo slecht nog niet!

Bij instrumenten in die prijscategorie kan het zijn dat de toets van een zachte houtsoort is en is versleten of dat de lak niet best is en deze is versleten op de plek waar de linker hand de viool nog al eens vast heeft....

 

Communis Opinio onder de meeste vioolbouwers tegenwoordig. Ik heb wel een voorstelling van het idee van een "versleten studieviool": die kartonnen kistjes met daarin een Duitse Stradivari "kopie" uit 1920 met ongevlamd achterblad één gerafelde darmsnaar, een kromme kam, het blad los naast de toets, een kinhouder, model vleeshaak met groen uitgeslagen mechanieken, stemsleutels die opa zelf nog met een schilmesje heeft ingepast, een strijkstok met zwaar aangevreten haren en loshangende wikkeling etc. Elke vioolbouwer met een beetje loop in de zaak krijgt zo'n ding bijna wekelijks onder ogen met de vraag of het zin heeft daar iets mee te doen. Afhankelijk van nostalgische motieven, of er iemand weer op gaat spelen en de kosten-baten analyse van de klant, vergezeld van het Fingerspitzengefühl van de vioolbouwer hoe zulks waarschijnlijk gaat klinken, wordt al dan niet een opdracht verstrekt of toch besloten een viool te huren of een nieuw instrument binnen het budget aan te schaffen.
Bel anders Hans Peeters over hetgeen hij bedoelde!

 

Slijtage is toch altijd ten gevolge van gebruik? Mij lijkt Berts mededeling heel duidelijk, tenzij je wil struikelen over woordkeuze. In zekere zin zou je kunnen spreken van total-loss. Dat betekent niet dat alles los zit, maar dat de kosten voor reparatie de kosten voor een nieuw product overschrijden.

 

Wij dwalen weer eens af van het onderwerp. Het ging over Chinese violen en de kwaliteit ervan. Het staat trouwens ook in de titel van het onderwerp. :|

 

Economisch versleten. Zo moet je het zien lijkt me. BertBoon geeft een treffende omschrijving van zo'n viool (die je bij bosjes tegenkomt op marktplaats, rommelmarkten en antiek- en curiosawinkels). Zo'n viool opknappen kan altijd. Dat kost een x bedrag. Voor dat x bedrag koop je echter een nieuwe chineese viool die beter is dan die oude viool ooit zal worden.

 

De waarde van een viool wordt bepaald door wat een koper ervoor wil geven. Je kunt nóg zo'n prachtig instrument hebben, maar als er geen koper is te vinden, is de waarde nihil. In principe zijn veel violen evenveel waard, lijkt me: ze zien er gelijk uit, klinken min of meer herkenbaar als een viool; klank blijkt volstrekt subjectief om een betrouwbaar criterium op te leveren voor de waarde van het instrument. Boeiend wereldtje, die vioolhandel.

 

Mijn viool is ook een Chinees. gebouwd in het jaar 2008. Maar speelt naar mijn gevoel erg fijn.
Over de klank valt altijd wat te twisten. Maar zolang ik hem mooi vind klinken ben ik tevreden. Alhoewel ik mischien over een aantal jaren uit mijn huidige viool zal groeien en wellicht op zoek moet gaan naar een betere. Aangezien ik een viool bezit met een vogelogenesdoorn achterblad vind ik de klank erg mooi. Als andere mensen mijn viool zien voor de eerste keer, blijven hun ogen steeds aan mijn viool hangen. Ik zie ze dan kijken, maar ze durven dan niets te vragen.

 

Ook dat behoort tot de psychologie van de viool, Frits. Wanneer gaat daar nou eens iemand op promoveren?

 

Ik vind mijn viool anders klinken dan anderen violen. Wat gedempter. Tja hoe omschrijf je geluid?? Maar goed. Sommigen beginnen meteen over psychologische aspecten vd viool. Ik vind het gewoon een smaak. Je vind een viool mooi klinken of je vind er niks aan. Het geluid past bij je, of totaal niet. Het geluid uit de viool komt toch ook mede door het boven en onderblad vd viool. Toch?? Ik vond de esdoorn mooi klinken.

 

Waarschijnlijk schrijf ik nu totale onzin maar kan het niet zo zijn dat de klank wordt beïnvloed door de "ogen"? Hierdoor lopen de nerven toch meer rond ipv recht.....

 

Mijn viool klinkt inderdaad niet zo krachtig als deze de hoogte in moet op de E snaar. Maar zodra ik op de G snaar ga spelen, dan komt er een mooi donker en krachtig geluid uit. Dat is dan weer mijn eigen mening. Ik vind mijn viool weer totaal anders klinken als mijn viooldocente er een stukje op speelt. Maar ach voor een chinees doet ie het nog niet zo slecht. Ik moet mijn viool nog helemaal open spelen. Ik kan er bij lange na nog niet alles eruit halen wat erin zit. Maar we blijven stug door oefen

 

Smaak is een psychologisch aspect. Of een viool mooi klinkt of niet, is geen objectief gegeven. De een vindt van wel, de ander niet. Wat Joachim, of Paganini, of Johann Sebastian, of Antonio en Giovanni Battista mooi gevonden zouden hebben: wie zal het weten? En misschien valt het wel tegen. Het is toch niet zo'n ramp om toe te geven dat je eigen smaak geen eeuwigdurende hyperindividuele objectieve waarde is, maar een min of meer door de omstandigheden bepaalde geneigdheid?

Ik heb in mijn hoofd toch een iets ander model van de 'smaak' of de klankappreciatie. Ik vermoed dat het oordeel over de klank van een viool op moment X de functie is van a) iets als 'de objectieve klank' van de viool op dat moment, b) zijn bespeler van dat moment en de gespeelde noten van dat moment, en c) de verwachtingen van de luisteraar op dat moment.

Ik benadruk dat moment, omdat ik het zeer wel voor mogelijk houd dat violen instabiel zijn in hun klank (bijv. afhankelijk van temperatuur en vochtigheid) (maar ook door het type snaren), en dat mensen instabiel zijn in hun oordeel (tijdens een vermoeiende werkweek anders dan in het weekend, met hun vioolleraar er naast anders dan in hun eentje, in vergelijking met violen ABC anders dan met violen XYZ etc.), en dat verschillende bespelers en muziek verschillende kwaliteiten van de viool naar boven kunnen halen.

Dat is toch wel iets anders dan 'je vindt de viool mooi of je vindt er niks aan'.

Bovendien wil ik in mijn model sub c) graag ruimte creëren voor de mogelijkheid dat mensen hun wensen en verwachtingen bijstellen op grond van wat ze feitelijk *horen* en wat ze over het instrument (menen te) *weten*. Mensen zijn nu eenmaal in staat tot allerhande rationalisaties van hun gedrag en conformeringsmechanismen t.a.v. hun omgeving. Dat is niet erg, want daardoor blijven we relatief veilig en gelukkig. Maar het kan er dus toe leiden dat we een bepaald instrument mooi vinden klinken omdat we er al een emotionele band mee hebben (we hebben 'm gekocht en twee weken later wordt hij geleverd) (of het is een erfstuk van een zeerbeminde oom) (of we hebben 'm helemaal zelf gebouwd of opgeknapt). Of omdat er het om een instrument van gerenommeerde afkomst gaat (beroemde bouwer, reparatie door vertrouwde reparateur), of we hebben net peperdure snaren gemonteerd, het duurste type van het duurste merk en we spelen ook nog eens met een stok van 1000 euro.

Dat zegt allemaal niks negatiefs over dure stokken, snaren of over violen van gerenommeerde herkomst. Ik houd het alleen voor mogelijk dat onze perceptie uiteindelijk óók gekleurd wordt door b) en c), en dat we variaties in a) op de koop toe nemen. Hoe groot die invloeden relatief zijn, en hoe experts daarin verschillen van eenvoudige bespelers, daar moet inderdaad maar eens onderzoek naar worden gedaan.

Andersom werkt het ook: dat 'we' violen uit China zo slecht nog niet vinden, is wellicht mede het geval omdat we graag willen dat we goedkoop uit zijn en dat je voor 300 euro ook een heel behoorlijk instrument kunt vinden.

Kortom, ik vrees dat 'smaak' en 'klankoordeel' in de praktijk erg psychologische verschijnselen zijn. Maar ach, de liefde is dat ook. En is dat nou zo erg?