Ik verbaas mij erover dat ik tijdens het cellospelen (bijna) altijd direct de goede plaats op de toets weet te vinden als ik aan het spelen ben. En dat zonder er bewust bijna te denken.) Bij noten die ik (nu nog) moeilijk vind , (zo als bv de "As) neem ik de tijd om eerst de klank in mijn hoofd op te roepen, daarna merk ik dat mijn vingers bijna vanzelf naar de juiste plek gaan op de toets. Op deze manier is de plek altijd goed. Maar hoe weten die vingers eigenlijk waar ze naartoe moeten???? Blijkbaar is een bepaalde klank in de hersenen gelinkt aan een bepaalde plek op de toets. Maar hoe weten de hersenen waar ik met mijn vingers precies zit op de toets? Er zijn geen voelbare ijkpunten, en ik kijk ook niet met mijn ogen naar de toets , en toch weten die hersenen/vingers dat ik ben aangekomen op de goede plek, niet een millimeter verder of eerder, nee precies daar, op die ene plek daar dat is de As. Het blijft mij fascineren, ik verwonder mij erover, de wonderen van van het menselijk lichaam, de wondere wereld van cellospel, de wondere wereld van het musiceren.
Vermoedelijk is door het vele oefenen al een soort automatisch gevoel ontstaan over waar bijvoorbeeld die as moet zitten. Bij het oefenen blijf je immers altijd goed luisteren of het klopt waar je met je vingers zit en waarschijnlijk check je dat ook weleens of vaker met het stemapparaatje. Ik vind het ook heel byzonder en fascinerend. Op de zwarte toets heb je immers weinig aanknopingspunten. Je duim in de hals is een punt, maar zelfs dan kun je nog de mist in gaan. Kennelijk automatiseren we dus bij het oefenen ook het gevoel voor toonsafstanden. Dit gaat dan ook alleen goed als je een goed ontwikkeld gehoor hebt. Ook dat ontwikkelen van het gehoor is al zo'n magnifiek vermoegen, zo bijzonder! En dan komt er ook nog eens de motorische aansturing bij, dus dat je ook echt je vingers naar de diverse juiste plaatsen op de toets kunt brengen. Integratie van diverse gebieden in het brein; bij cellospel zal het hele brein betrokken zijn. Het blijft bijzonder!
Ik vraag mij af of de hersenen bij het " ijken" bv gebruik maakt van de hoek die de elleboog maakt. Hoe groter de hoek hoe verder op de toets .
Dat denk ik zeker. Ik heb dit jaar een reeks colleges gegeven over perceptie en perceptuele ontwikkeling en daar kwam ook proprioceptie aan bod, het kunnen waarnemen, maar ook onthouden van de positie van je eigen lichaam en lichaamsdelen zonder dat je kijkt. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat mensen daar vrij goed in zijn. Als bijv. gevraagd wordt een eerder gemaakte hoek van de knie nogmaals te doen, is de afwijking van de hoek maar zo'n anderhalf tot twee graden. En dat is na een keer. Als je dus, zoals bij het cello of viool spelen een bepaalde hoek van je elleboog en je pols en je vingers herhaaldelijk maakt, zit dat denk ik goed opgeslagen in je motorische geheugen. Ik merk zelf ook wel dat mijn vingers er soms al staan voordat mijn hoofd weet welke noot het is.
Ja hoor, wat wil je weten? Ik kan je ook wat (onderzoeks)artikelen sturen die ik over dit onderwerp heb gevonden.
Zo vind ik het ook altijd bijzonder dat ik 's nachts in het pikkedonker als ik naar de deur van mijn slaapkamer loop vanaf mijn bed, dat ik dan precies zo uitkom dat mijn hand zo in de greep van de deurklink komt. We hebben boven een grote slaapkamer, dus is er genoeg ruimte en tijd om van de precieze route af te wijken, maar dat gebeurt dus niet. Ook zoiets op het gebied van proprioceptie. Ik houd mij aanbevolen voor artikelen op dit onderwerp! Vanuit welke discipline ben jij actief, als ik het vragen mag, @MarjoleinG ?
Natuurlijk mag je dat vragen. Ik heb psychologie gestudeerd, maar werk nu als docent bij de vakgroep pedagogische wetenschappen (orthopedagogiek). Ik ga van de week even kijken voor de artikelen, ben nu een beetje duf door de griep.
Beterschap! Het heerst helaas. Mooi vakgebied! Zouden er al resultaten zijn van studies waarbij blijkt dat kinderen die een strijkinstrument leren bespelen in hun ontwikkeling op het gebied van proprioceptie nog verder vooruit gaan lopen?
Weet ik niet, ga ik van de week ook even naar zoeken. Lijkt me ook wel leuk om zelf te onderzoeken. Ik ben wel met een aantal studenten bezig (geweest) met onderzoekjes naar effecten van muziekles en muziek luisteren op andere gebieden. Tot nog toe weinig resultaten gevonden, alleen uit een onderzoekje kwam naar voren dat kinderen beter rekenden met muziek op de achtergrond dan zonder en dat de prestaties beter waren bij moderne muziek dan bij klassieke muziek en beter bij een laag tempo dan bij een hoog tempo. Een laatste onderzoekje onder studenten heeft laten zien dat muziek luisteren onder het lezen van een tekst de prestaties op een latere test over het tekstbegrip in ieder geval niet negatief beïnvloedde. Dat is het leuke van mijn baan, omdat ik alleen een onderwijsaanstelling heb, en geen onderzoeksaanstelling, mag ik de onderzoeken die mijn scriptiestudenten doen zelf bedenken en dan heeft het altijd te maken met mijn hobby's, muziek of dieren .
Zou het kunnen zijn dat iemand die een strijkinstrument leert bespelen met een niet-goed werkend/ontwikkeld proprioceptie, hier last van heeft? Men denkt misschien dat diegene niet muzikaal is of niet genoeg zijn best doet. Onzuiver spelen heeft dus niet alleen te maken met muzikaal zijn of niet, maar kan dus ook een lichamelijke oorzaak hebben. Raar genoeg heb ik daar nooit bij stil gestaan.
Lijkt mij ook best lastig te onderzoeken, die effecten van muziekles bijvoorbeeld. Hoe je die in onderzoekbare termen vat ('operationaliseert') en het samenstellen van een controlegroep is ook nog best een hachelijke zaak. Dan kun je inderdaad wat meer met effecten van het horen van muziek tijdens een taak en vergelijking met uitvoering van eenzelfde type taak zonder muziek. En uiteindelijk gaat het er natuurlijk ook om dat je studenten gaan snappen wat er bij onderzoek komt kijken en onder welke voorwaarden je nog iets zinnigs uit je onderzoek kunt krijgen. Wel heel leuk dat je zo de ruimte krijgt om je eigen hobby's in te brengen! Dit lijkt mij inderdaad wel het lot van degenen die wat, wat in alledaagse taal 'onhandigheid' heet. Problemen in het automatiseren van motorische taken. Daar heb je allemaal termen voor en bij wat kinderen is het ook redelijk snel duidelijk dat ze daar problemen mee hebben. Alleen die kinderen waar het nét niet direct duidelijk bij is, die hebben het misschien nog wel het moeilijkst, want het wordt dan bij hen niet herkend en erkend. Die lopen inderdaad de grootste kans dat er aan hun inzet getwijfeld wordt. Als je als docent zou weten dat er zoiets aan de hand is, en je dus bewuster bepaalde oefeningen inzet ter ondersteuning van het leerproces in combinatie met een positieve houding naar de leerling toe met vooral aanmoedigend commentaar en gedoseerde complimenten, wat zou dat voor effect hebben op het leerproces met bijvoorbeel die cello of viool en hoe zou dat doorwerken op andere ontwikkelingsgebieden (of helaas nou net níet)? Lijkt mij heel interessant, maar toch ook heel lastig te vangen in een deugdelijk onderzoek!
