Zacht en teder zweven de klanken ons toe. De zon schijnt schuin en nevelig door de bomen. Maar opeens is daar een windvlaag, de takken buigen in de kille voorjaarswind. En de bladeren warrelen op. Maar even plotseling dat de wind opstak verdwijnt zij na enige tijd weer. De dag is nog kort en de zon staat al laag maar vertelt ons toch van de komende zomer. Dan verdwijnt het bos in de avondschemer. Prachtig zoals Jacqueline du Pré dit stukje muziek van Mendelssohn vertolkt.
Frits, In sommige Amerikaanse violistengroepen gaat zelfs het vioolconcert van Brahms soms als een 'song' door het leven. Ach ja, Amerika. Maar waarschijnlijk is in dit geval de vermelding van 'song' een letterlijke vertaling van 'Lied'. Van de 'Lieder ohne Worte', in dit geval. Waarvan een flink aantal overigens is gecomponeerd door Fanny Mendelsohn, de zuster van Felix. Maar van componerende dames was men in die kringen (en in die tijd) niet zo gecharmeerd, dus trad Felix maar op als 'draagvader'.
Ik schreef eens een stukje waarmee ik iets wilde uitdrukken. Titel: 'Lied van .....'. 'k Heb blijkbaar dezelfde neiging als Felix (of zijn zus).
Een lied is tekst op muziek. Als er dus geen tekst is, dan is het eigenlijk geen lied, maar alleen een melodie. De " Lieder ohne worte " zijn pianostukken waarin een gezongen melodie op de piano door zichzelf begeleid gespeeld wordt. Er is dus geen tekst en ook geen zanger behalve de pianist. De rest wordt aan de verbeelding van luisteraar overgelaten. Hier viool en piano, wat toch mijn voorkeur heeft boven alleen de piano.
Die titel 'Lied ohne worte' nodigt sterk uit tot die verbeelding. Soms tot misverstand; een luisteraar (#4) kwam naar me toe 'ik dacht dat je erbij ging zingen'.
Naar mijn, altijd bescheiden, mening getuigt een aantal reacties in het voorgaande wel van een granieten dogmatiek. Alsof je, in de buurt van het begrip 'lied' komend, als in een automatische reactie moet gaan denken aan een vocalist. Bij mijn weten is het 'Hooglied' nooit gezongen, evenmin als het 'Roelandslied'. In de Romantiek ontstond de gewoonte vormen wat losser te hanteren. En als gevolg hiervan HOEFDE een lied ook niet te worden gezongen. Het ging om de vorm. Dus zijn er heel wat 'Lieder', 'Chansons' en 'Chants' gecomponeerd waar geen vocalist aan te pas kwam. Vraag maar aan De Bériot, Vieuxtemps, Ysaÿe, Wieniawski, Tchaikovsky en Strawinsky. Plus vele anderen. En, sprekend over Wieniawski, als er onder de violisten onder u iemand met veel ambitie is, stuit hij (m/v) op enig moment vanzelf op de 'École moderne op. 10. De achtste etude uit deze toetssteen van het violistisch kunnen gaat door het leven onder de naam 'Le Chant du Bivouac'. Zelfs met tekst zou het onzingbaar zijn. Overigens, en dit volledigheidshalve, behoeft het ontbreken van een tekst het inschakelen van een vocalist niet in de weg te staan, want er bestaat zelfs een concert voor sopraan en orkest. Ronald
Ik moest in mijn leerlingentijd van mijn vioolleraar een stuk aanschaffen dat 'Chants et Morceaux' heette, van de toen bekende Belgische vioolpedagoog Mathieu Crickboom. Mijn Frans was toentertijd onvoldoende om te beseffen dat het wél stukken waren maar geen gezangen. Ik hoefde er gelukkig niet bij te zingen.
Die vijf delen van de 'Methode' van Crickboom zijn met recht Beestjes uit mijn Kinderharen. Om vervolgens ruw te ontwaken bij de rationele systematiek van Ottokar Sevcik die weliswaar ook 'gewoon' componeerde, maar iets als 'melodiek' zorgvuldig wegliet uit zijn pedagogisch werk. Overigens ben ik nog altijd van mening dat zijn positiewisselingsoefeningen (op. 8?) nog altijd onovertroffen zijn. Ik moest ze in alle toonaarden oefenen Ronald
Mijn idee bij 'Lied ohne worte' en ook toen ik 'Lied van .....' wel eens zelf gebruikte is dat het woord lied meer poëtisch gebruikt is. Ronald bevestigt dat ongeveer in #8. Overigens: het spel van Jacqueline du Pre in #1, geweldig. Met het horen van die klanken is het voor mij allemaal begonnen, het luisteren naar- en spelen op de cello. (Sommige opnamen van du Pre pakken niet zo goed uit, er zijn enkele mindere). Ik zat te studeren op zolder en radio4 stond aan. Ik hoorde een zeer aansprekende klank en noteerde even 'Jacqueline du Pre'. Ik vroeg een plaat met cellomuziek op mijn verjaardag, zag enkele concerten op tv en het hek was van de dam ..... .
