De discussie ging al vaker over Janine Janssen en haar bewegingen tijdens het spelen. Is het passie? Is het show? Is het overdreven? Maar wetenschappelijk onderzoek geeft nu wel aan dat het werkt! http://lifestyle.nl.msn.com/opmerkelijk/muzikanten-niet-beoordeeld-op-muzikaliteit Heeft André Rieu zo veel succes vanwege de show, de jurken van het orkest en de prachtig mooie solistes die zingen? Of speelt hij zo verdraaid goed viool? Ik denk voor de pure klassieke musicus een reden om te beginnen over "vervlakking en uitholling van de muziek" of is het een opening naar meer publiek voor klassieke concerten en dus lijfsbehoud voor orkesten die het zonder subsidie moeten gaan stellen en dus een groter publiek aan zich moeten binden? Zien we volgend jaar het Storioni Trio met een wervelende show op het podium vol licht effecten en dansjes met viool en cello om de piano? Of blijven de heren hun pianokrukjes trouw?
Het bevestigt in ieder geval wat ik altijd al heb beweerd: 'ik wil niet zien dat iemand fantastisch kan spelen, ik wil het horen'. Dat het publiek er dan instinkt -als je het zo mag noemen- zou misschien opzet kunnen zijn, maar het lijkt me meer een aangeleerde procedure die op mij zeer irritant overkomt. Het gekke is dat een talentvol meisje (Noah Wildschut) dat ook al met Janine Jansen samenspeelt, diezelfde vervelende beweginkjes gaat na-apen. (zie elders op dit forum). Coosje van Wijzenbeek, de bekende vioolpedagoge, zou daar toch veel alerter op moeten zijn lijkt me. Het lijkt net alsof ze vergeten zijn een bezoek aan het toilet te brengen vóór ze met de uitvoering beginnen. Je ziet overigens bij grote evenementen als het Eurovisie Songfestival, hoe een poging wordt gedaan de toeschouwer te verleiden de keuze op hem of haar te laten vallen door indruk te maken met zelfs een indianentooi. De kennis c.q. kunde van het ten gehore gebrachte doet er niet meer toe, maar dat ligt ook aan de jury die totaal geen verstand van de zangkunst heeft. Ik hoop dat André Rieu zich daar toch verre van houdt.
Natuurlijk is dit een discussie zonder eind. Toch voel ik me weer even geïnspireerd tot het geven van wat commentaar. Uit het artikel waar Willeke naar verwijst krijg ik de indruk dat de proefpersonen geen musici zijn, maar willekeurige al dan niet geïnteresseerden. Als je niet geleerd hebt om te luisteren is het inderdaad een stuk moeilijker om onderscheid te maken. Waar ze dan op letten is kennelijk de al dan niet gepassioneerde mimiek van de speler. Misschien niet zo`n heel slecht criterium. Want zou het iemand lukken om met een volstrekt verveelde uitdrukking gepassioneerd te spelen? De vrees is natuurlijk dat andersom ook waar zou kunnen zijn, namelijk erbarmelijk spelen met een heel rijk scala aan gepassioneerde bewegingen. In dat geval zouden acteerlessen misschien wel beter zijn voor iemands carrière dan 10.000 strijkuren maken. In de repliek van Frits bespeur ik een gebrek aan nuance. Het feit dat sommige mensen er een wat temperamentvollere lichaamstaal op na houden kan zowel louter temperament zijn (Andries Knevel kan ook zijn handen niet stilhouden, ook niet nadat hij er al ettelijke keren op gewezen is), of onbewust kopiëergedrag, of doelbewuste show. Dat laatste is natuurlijk bedenkelijk. Het afleren van het eerste is waarschijnlijk eerder schadelijk voor de muzikale kwaliteit. En wat het tweede betreft: als het helpt om je in te leven kan het nuttig zijn. Ik heb ooit eens gelezen dat mensen die een deel van hun gezichtsspieren niet konden bewegen door ziekte of botoxbehandeling, opvallend langzamer lazen dan mensen die dat wel konden, omdat ze er meer moeite mee hadden om de gevoelslading van wat ze lazen te bevatten. Stel je voor dat dit ook opgaat voor het hele lichaam. En tot slot. Ik ben bijvoorbeeld zelf meer een visuelerik dan een auditieverik. Ik vind concerten doorgaans visueel erg armoedig. Niet dat ik nou zit te wachten op de volle-blaas-huppeltjes van Frits, maar een beetje meer visuele rijkdom mag wat mij betreft wel.
Ik heb geen problemen met ‘wat temperamentvoller’, maar wél met naar mijn oordeel dusdanig overdreven bewegingen dat je je er aan gaat storen. Dat storen heeft vooral te maken met het nutteloze van die bewegingen. Het schijnt te zijn aangeleerd en bedoeld om te laten zien hoe goed je opgaat in de muziek en hoe ‘mooi’ je daardoor gaat spelen. In die optiek heeft het dus wel een doel maar ook weer alleen voor degene die het doet. Ik geloof er namelijk niet in dat dergelijke aangeleerde onnatuurlijke bewegingen nut hebben. Bewegingen die van nature ontstaan en geboren worden uit de doorleving van de emotie zien er heel anders uit en zullen door menigeen als zodanig worden ervaren en geaccepteerd. De beoordeling of dergelijke bewegingen natuurlijk zijn of juist niet is echter subjectief en dan kun je er vele meningen op los laten: iedereen heeft gelijk! Ik zit in een concertzaal omdat alleen dán het ten gehore gebrachte zonder elektronische hulpmiddelen mijn trommelvlies bereikt. Dat kun je nooit nabootsen in een huiskamer ook al heb je nog zo’n dure geluidsinstallatie ter beschikking. Daarna begint de beleving die voor een ieder weer anders kan zijn. Dat houdt dus in dat het visuele aspect voor mij eigenlijk van ondergeschikt belang is. Ik ga niet om die reden naar een concert.
Ja hoor. Want passie komt van binnenuit en hoeft niet als zodanig ook nog eens op je gezicht tot uitdrukking te worden gebracht. Een aardig voorbeeld was Jascha Heifetz. Niet alleen een uitdrukkingsloos gezicht, maar bovendien bewoog hij, behoudens armen en vingers, niet eens. Maar een uitermate gepassioneerd musicus. Het wordt een beetje mode, die uitbundigheid. Er is een tijd geweest dat dit probleem beperkt bleef tot ´naslaande´ of wanhopig het plafond aanroepende pianisten. Violisten bleven gelukkig gewoon op hun plaats staan. Maar in deze tijd van ´nieuwe beweeglijkheid´ is dat kennelijk niet meer mogelijk. Een ander voorbeeld is de violist Alexander Markov. Ik weet dat die caprices van Paganini lastig zijn. maar moet je dat dan aan de hand van zo´n palet aan bewegingen demonstreren. Iemand die ook in hoge mate mate mijn irritatie opwekt (ook in muzikaal opzicht trouwens), is LangLang. Maar dat is maar een pianist Ronald
Charles Burney beschreef in oktober 1772 hoe C.P.E. Bach thuis voor hem speelde:"..en fantaseerde , zonder veel tussenpozen, tot bijna 11 uur 's avonds. Hierbij werd hij zo vurig en enthousiast, dat hij niet alleen speelde als een opgetogen mens, maar dat het ook nog op zijn gelaat te lezen stond. Zijn ogen waren onbeweeglijk, zijn mond viel open en zijn ziel scheen zich van zijn lichaam maar iets aan te trekken voor zover dit haar behulpzaam was om haar emoties tot uitdrukking te brengen" 'k Had er wel bij willen zijn. Een soort Ton Koopman? Maar die speelt al een stuk rustiger dan vroeger!
