Ofschoon 'handenarbeid' niet mijn meest in het oog springende vaardigheid is, ben ik er toch in geslaagd het duo lak & vernis van de viool te verwijderen. Het advies een (verlopen) pinpas te gebruiken, bleek goud waard, dus alsnog mijn dank. Dat ik aan het afbijtmiddel een naar hoestje heb overgehouden, gaat wel weer over. Of niet, maar dan geef ik het roken maar de schuld Tot mijn genoegen heeft het verwijderen van de lak niet geleid tot beschadiging van het hout van de viool. Wel tot een grote mate van 'vlekkerigheid'. Van het hout, dit voor de goede orde . Ik neem aan dat hier en daar ook de grondering is verdwenen. Het is me inmiddels duidelijk geworden dat het gebruik van iets als schuurpapier op het kale hout anathema is. Laat staan die 'soaped Brillo' dingen, zoals aanbevolen door H.S. Wake. Want als ik ergens niet op zit te wachten, zijn dat loslatende lijmnaden. Dus wordt het, neem ik aan, een schraapstaal. Het moge duidelijk zijn dat ook dit stuk gereedschap voor mij veel geheimen herbergt. Dus volgde een zoektocht langs gereedschapswinkels en het internet. Ofschoon sprake is van een veelheid van vormen, roepen de meeste schraapstalen bij de gedachte op aan het werken aan meubels met grote oppervlakken. Anders gezegd: ik zie me daar niet de gewelfde bladen van de viool mee te lijf gaan. Mijn vraag is derhalve: wat is een geschikte maat voor een schraapstaal bij het werken aan een viool en heeft het zin ook een schraapstaal met een curve aan te schaffen? Een tweede vraag betreft de vervolgstappen. Het lakken en afwerken. Het meest voor de hand liggend lijkt mij dat complete pakket van Hämmerl. Maar uit een eerder bericht aangaande dit onderwerp leid ik af, tenzij ik het verkeerd begrijp, dat ik daarnaast ook nog waterbeits moet gebruiken. Als dat zo is, hoe breng ik die beits op? Met een kwast of spons? Loop ik dan niet het risico dat ook nu lijmnaden loslaten? En in hoeverre is de keuze voor een bepaalde kleur beits van invloed op de keus van de kleurlak? Alvast mijn dank voor (mogelijke) beantwoording. Ronald
Schraapstalen: die pakketjes met verschillende vormen zijn niet zo te gebruiken. Komt bij dat ze meestal veel te dik zijn: 2 mm heb ik wel eens gezien. Een schraapstaal moet hooguit een mm dik zijn. Daarna moet die 'gezet' worden, dat wil zeggen er moet een omgeslagen kant worden aangebracht die het 'werk' doet. Het is daar waar het snijden plaats vindt want schrapen is er niet bij. Met een goed gezet schraapstaal hoef je nauwelijks kracht uit te oefenen. Je hoeft slechts te sturen en bepalen waar materiaal moet worden verwijderd. Lukt dat niet of heel moeilijk, dan is de schraapstaal niet goed gezet. Het zetten van een schraapstaal is een kwestie van ervaring: mij is het niet de eerste keer gelukt. Als ik mij goed herinner is er op dit forum wel al eens iets door mij over geschreven over het zetten van een schraapstaal of op z'n minst met wat foto's onderbouwd wat een goed gezet schraapstaal 'produceert' t.o.v. eentje die niet 'pakt'. Ik kijk wel even of ik dat nog kan terug vinden. (Als dat is gelukt zet ik er wel een link bij later). Kleurbeits: ik gebruik het niet omdat het de lak geweld aandoet: de houtstructuur en vooral de vlammen bij het esdoorn krijgen een kleinere transparantie, de lak wordt flets. De gewenste kleurintensiteit wordt door velen pas bereikt na vele (15 lagen is geen uitzondering) lagen. Ik huldig het principe dat 3 tot 4 lagen het maximum is. De kleurintensiteit kan gemakkelijk verkregen worden met kleurconcentraat, mengbaar met elkaar, met spiritus- en met olielak. Levert Hammerl vast ook wel. Addendum: http://www.strijkersforum.nl/threads/beginnersgereedschap.2458/#post-22264
De "beits" die Hammel verkoopt zit in een zakje en is oplosbaar in warm water. Je hebt maar een heel klein beetje poeder nodig. Als je niet voorbeitst werkt de kleurlak niet goed en zal flets blijven. Zie ook mijn eerdere post nummer 2 en 19. Voordat je beitst kan je de z.g. antiek stain gebruiken om de vlam in het hout mooi te laten uitkomen. Is doorzichtig spul en wordt wel in het pakketje meegeleverd.
Overigens is één of twee keer "beitsen" met een sponsje voldoende, gevolgd door twee lagen grondlak en dan de drie lagen kleurlak, toplak enz. Overigens is het woord "beits" een beetje misleidend, in het Engels wordt het " waterbased stain" genoemd.
Beitsen op het kale hout wordt heel gauw vlekkerig. Ik heb er slechte ervaring mee. Maar ja, een ieder mag zijn mening hier ventileren. Misschien is een test op een klein proefstrookje hout afdoende om de juiste beslissing te nemen? Ik denk trouwens dat die hele beitssessie niet hoeft, omdat het hier gaat om een viool die al een keer gelakt is geweest. Het hout heeft voldoende component opgenomen om al een barriere te hebben opgebouwd en in feite zit de sealer er nog op.
Beits is geen sealer. Ook als je de viool met afbeit of spiritus hebt schoongemaakt en licht geschuurd kan je gerust de gelgrondering weer aanbrengen. Daarna breng je de viool op kleur met de z.g beits. Dan volgen onmiddellijk de twee lagen grondlak om de kleur vast te zetten, daarna de drie lagen kleurlak en dan de meerdere lagen toplak. Ik heb veel ervaring met het Hammerl systeem en ik kan uit die ervaring zeggen dat het zonder beits niet lukt om een mooie diepe kleur te verkrijgen.
Nog even vlug een foto gemaakt. De linker viool is gelakt met meerdere lagen Hammerl olie-kleurlak, maar zonder voor te beitsen. De rechter viool is drie keer gelakt met dezelfde kleurlak maar is wel voorbehandeld met beits/stain goudgeel.
Met beitsen ligt wel op de loer dat het oppervlak er wat saai uitziet, erg strak. Ik heb met redelijk tot goed resultaat geëxperimenteerd met bleekwater: bleekwater haalt de kleur weg. Als je de randen van de bladen lichter van kleur wilt hebben, kun je er met een doekje met bleekwater (voorzichtig!) langs strijken, de kleur verdwijnt. Zo kun je ook op grotere vlakken lichtere plekken aanbrengen die je vloeiend in elkaar over kunt laten lopen. Met gebruik van meerdere kleuren beits kun je zo zeer fraaie schakeringen maken. Je moet wèl enige durf hebben! Wie wel eens houtimitaties in verf heeft gemaakt, zal meerdere trucjes wel kennen voor het aanbrengen van effecten. Op veel Chinese violen worden deze trucjes ook toegepast om een soort verouderingseffect te bereiken.
Bleekwater, dat is wel een goeie truc, heb ik nog niet geprobeerd. De beits een beetje wegschuren en met vochtig keukenpapier egaliseren gaat ook. Ik ben met je eens dat het oppervlak van een netjes gelakte witte viool er strak en saai uitziet. Maar dat doet een nieuwe viool van een vioolbouwer ook als er verder niets aan is gedaan. Sommige Chinese verouderde violen zien er soms uit alsof ze met de staalborstel zijn behandeld.
Eén keer heb ik de euvele moed gehad om een viool te lakken. Ik had een goedkoop chineesje liggen waarop de lak zo dik en donker was opgespoten dat je alleen met een loep de houtstructuur nog kon zien. Dus wat gedaan de lak eraf gehaald. Eerst met het fijnste schuurpapier en daarna met Jif nu Cif. En daarna met Brasso koperpoets. Want met Brasso krijg je ook het dof geworden kunststof glaasje van je horloge weer mooi helder. Dus dat moet het ook goed doen op een viool. De viool was nu kaal en glad, maar zag er wel erg witjes uit. Daarna de beits erop die mijn vader gebruikte om zijn notenhouten snijwerk donkerder te maken. De lucht sloeg erg op je keel maar de viool fleurde er aardig van op. En ik had geluk want de schilder was net het huis aan het schilderen. En de schilder lakte ook de hardhouten voordeur. En die voordeur werd werkelijk prachtig. Het was of je keek in de gouden heerlijkheid van een najaarslaan. Wat lak aan de schilder gevraagd en die erop gesmeerd. Driemaal lakken meneer was het advies van de man geweest. Daarna dit lakwonder opgebracht. De viool was nu definitief naar de filistijnen. Waarom vertel ik dit, het voegt niets toe aan dit topic. Ik vertel het ook niet voor de kenners en vioolbouwers op dit forum. Maar wel voor iedereen die denkt zelf zijn viool wel even te kunnen lakken. Niet doen dus, en zeker niet zoals ik het deed.
Mijn dank voor alle suggesties en adviezen. Maar evenzeer voor het verhaal van Tobias over de winterschilder Mochten zich nog vragen of problemen voordoen (ik sluit dat op voorhand niet uit, mezelf kennende), hoop ik weer een beroep op u te kunnen doen. Ronald
Ik ben inmiddels, de nodige schroom overwinnend, met 'Hammerl's box' aan de slag gegaan. Deze doos bevat ook een zakje met iets dat kennelijk 'Rottenstone' heet. De functie is mij wel duidelijk, maar is er voor dat goedje ook een Nederlands woord? Mijn woordenboeken laten mij in de steek en als ik op internet zoek kom ik ..............................., inderdaad, onveranderlijk op 'Rottenstone' uit. Ronald
Ik zou zeggen kalksteenpoeder. Het wordt ook wel tripel of Tripoli Earth genoemd. Vergelijkbaar met puimsteenpoeder maar dan van een andere rode kalksteen gemalen.
Ofschoon niet vrij van een anarchistisch trekje hier en daar, heb ik de instructies van 'Hammerl' tot heden allemaal opgevolgd. Met Pruisische nauwgezetheid, mag ik wel zeggen Dus na iedere laklaag een nabehandeling met 'Rottenstone' en water. En voorlopig moet ik het hier bij laten, want 'Hammerl' schrijft nu een rustkuur voor van twee tot weken. Na het verstrijken hiervan moet ik het instrument nog te lijf met 'Rottenstone' en, ditmaal, olie. Dat laatste brengt mij tot een basale vraag (ik vrees dan ook dat gehoonlach mijn deel zal zijn): want wat is het verschil in effect op de lak bij enerzijds 'Rottenstone'/water en anderzijds 'Rottenstone'/olie? Overigens herbergt de doos van Pandora Hammerl voor mij nog twee verrassingen, namelijk twee flesjes met als opschrift respectievelijk 'Varnish cleaner' en 'High-gloss cleaning polish'. In welke situatie gebruik ik deze cleaner en polish? Met dank. Ronald
Rottenstone/olie: gebruiken indien gelakt met spirituslak Rottenstone/water: indien gelakt met olielak
