Over een cellist die niet van dure instrumenten houdt en de klank van een plank. We horen en lezen het: bij redelijk objectieve testen doen nieuwe instrumenten het net zo goed als de beroemde oude (soms beter). ~Roel Dieltiens (ik vind hem een geweldige cellist) zei in een interview: 'ik houd niet zo van dure instrumenten'. Hij relativeert de kwaliteit van de oude Italianen enorm en speelde vele jaren op relatief eenvoudige cello's. ~Roel zijn dure Franse strijkstokken hangen tegenwoordig aan de haak. Hij speelt een nieuwe van Henk te Hietbrink. Henk is een van de Nederlandse stokkenmakers (je kunt hem ontmoeten tijdens de cellobiënnale) die hoge kwaliteit biedt en helemaal niet zo duur (voor gangbare normen). ~Bert Boon, bekend op dit forum, zei eens tegen mij toen we het over mooie cello's hadden: 'er zijn cellisten die het zelfs mooi laten klinken als ze op een plank spelen'. Daarmee deed Bert niets af van prachtige instrumenten, maar hij gaf er wel mee aan wat je met prachtig spel bereikt (ook als de cello iets minder is). ~Toen ik, jaren geleden, heel blij begon te worden met mijn cello stelde ik: als Yo-Yo Ma een keer op mijn cello concerteert heeft bijna niemand het door (dat hij zijn topinstrument in de koffer heeft gelaten). Of het werkelijk klopt kan ik niet nagaan. Wat vind jij van deze gedachten en het idee van Roel?
Mijn leraar laat ook prachtige stukken horen op de celli van zijn leerlingen en dan gaat het over bijvoorbeeld een cello van ca. 20 jaar oud uit Duitsland, of Tjechië ofzo. Geen spectaculaire instrumenten, maar wel waar je een fijne start op maakt en nog een flinke tijd plezier van kunt hebben, heet het. Als ik dan dus de leraar op mijn instrument hoor, vraag ik mij af waarom en/of wanneer ik dan nog zin zou hebben in een andere. Wel een rustgevende gedachte, want dan hoef ik niet direct weer een jacht te beginnen. Eerlijk gezegd had het gezoek ook iets onrustigs. Ik heb ook weleens gedacht over het effect van een mededeling dat solist X (die ik dus zo dadelijk in de concertzaal te horen kreeg) speelt op een Stradivarius uit .....etc.). Dat kan een surplus aan muziekbeleving geven, want hoor je ook niet die prachtige, bijzondere klank? (dus het surplus zit dan tussen de oren). Het zou dan een geweldige stunt zijn als je daarna te horen zou krijgen dat solist X feitelijk op een goedkope Chinees speelde, gekocht via Alibaba. Dit moet dan natuurlijk pas bekend worden als alle kritieken in de kranten door de speciale commentatoren afgedrukt zijn. Met een strijkstok met een verkeerde balans heb ik (te) lang gespeeld, maar gelukkig heeft mij dat geen schade berokkend. Na de uitgebreide jacht afgelopen jaar, ben ik uitgekomen bij te Hietbrink en ben erg blij met wat ik nu heb! De vergelijkingen leerden mij wel dat dure stokken niet in alle gevallen verband houden met betere stokken. Eigenlijk kun je je in alle gevallen de vraag stellen; wat wil je ermee en kun je het er ook mee? Voelt het goed?
In de auto dacht ik nog na over wat ik gepost had. Als leerling is het wel belangrijk op een instrument te spelen dat goed klinkt (dat is natuurlijk ook een kwestie van beleving). Een goed instrument moedigt enorm aan. Als je echt een professionele speler bent, kunt je uit een twijfelachtig instrument ook nog iets halen. Dat is wat de vakvrouw/vakman kan. Die kan overigens ook instrumenten met bijzondere klanken tot hun recht laten komen. Als wij als beginnelingen op een instrument spelen met een povere klank, dan is het gewoon minstens twee keer niks! Dát ontmoedigt! Het is alleen nog niet zo dat we als beginners ook het bijzondere van een bepaalde cello eruit kunnen halen. Dat duurt nog wel een hele tijd; dan ben je echt wel vergevorderd wil je die pretentie kunnen waarmaken.
Yo-Yo Ma leende eens zijn stradivarius uit (de Davidov, in levenslange bruikleen, ook bespeeld door Jaqueline du Pre). De student die het betrof speelde de hele nacht door, kon bijna niet stoppen. De volgende ochtend zei de master: 'ga nu eens met dezelfde verwachting op je eigen cello spelen'. Zelf was mister Ma enige tijd actief met een van zijn nieuwere cello's. Het ging helemaal goed en het klonk. Voor het tournee daarna pakte Ma weer zijn Guarneri: '...omdat dat verwacht wordt', legde hij eerlijk uit. En soms hoor ik iets heel bijzonders: de oude Italiaanse cello van Giovanni Sollima. Tegelijkertijd: een opvallende cello hoor ik ook wel onder de nieuwere.
En dan is er nog dat (sterke?) verhaal over Fritz Kreisler die in Londen zou optreden. Kranten vol over zijn Stradivarius. Op de avond van het concert speelde hij natuurlijk de sterren van de hemel. Staande ovatie. Vervolgens brak hij de viool doormidden op z'n knie. Zo, zei hij, deze viool kocht ik vanochtend op de rommelmarkt, ik zal dan nu op m'n Stradivarius spelen! Se non è vero, è ben trovato.
