Hallo allemaal, Ik ben er nog steeds en hoewel ik niet zo vaak reageer (gebrek aan ervaring) lees ik wel bijna alles mee, omdat het wel interessant is! Zoals jullie weten ben ik bezig met een viool (bij een cursus)en ben ik daarnaast meteen begonnen met een alt-viool om de problemen waar ik bij de viool tegen aanloop meteen te kunnen verbeteren. (een viool maak ik dus bij de cursus, waar ik ongeveer gelijk oploop met iemand anders, de andere viool op eigen gelegenheid). Nu liep ik toch weer tegen een aantal vragen aan. Ten eerste, hoe vind je de beste lijm- waterverhouding. Vandaag plakte het erg goed (ook aan mijn handen) maar ik had nauwelijks tijd om er mee te werken. Een andere keer had ik het echt te waterig, omdat mijn verbinding weer losgelaten heeft. Ik begrijp dat ik zelf moet zoeken, maar waar moet ik bij het lijmen dan op letten? En dan schaven. Natuurlijk moet het gereedschap verschrikkelijk scherp zijn, maar hoe voorkom ik verder het happen? Dat laatste is waarschijnlijk ook nog wel even oefenen... Hopelijk kunnen jullie me helpen! Alvast bedankt. Groeten Daphne
Beste Ducky, Voor de dikte van de lijm moet je denk ik even op een reactie van een van de andere leden wachten. Wat het schaven betreft is het natuurlijk zo dat hoe scherper je schaafjes des te beter het hout wordt weg gesneden i.p.v. weg gerukt of gescheurd. Stel je schaafje in ieder geval niet te diep in, niet te grof werken. Je kunt beter drie, vier of vijf keer over een deel van het hout moeten gaan om er wat vanaf te halen dan dat je er in een keer een hele hap uit haalt en eventueel ook nog eens een spaan trekt. Voor het schaven aan het bovenblad is het raadzaam om deels schuin op de nerf te schaven en met het hout mee te schaven. Dit is soms onhandig maar je voorkomt er mee dat je schaafje eventueel in je hout vast loopt. (ik zal kijken of ik dit via een illustratie kan verduidelijken) Wordt het werk echter heel fijn dan is de schaapstaal natuurlijk het uitgelezen gereedschap. Oh ja voor het tijdelijk in elkaar lijmen word vaak een wat dunnere lijm gebruikt of de lijm wordt slechts op een beperkt aantal plekken aangebracht. Zelf gebruik ik om de toets tijdelijk op de hals te lijmen drie kleine dotjes (druppels) om de toets tijdelijk vast te zetten. Voordeel hiervan is (om)dat hij er toch weer af moet hij er met een lichte tik weer van af springt. Wel alle lijm goed verwijderen voor dat je het instrument definitief gaat sluiten. Oh ja, je schrijft: Ik ben er nog steeds en hoewel ik niet zo vaak reageer (gebrek aan ervaring) lees ik wel bijna alles mee, omdat het wel interessant is! Denk nou niet dat ik zo veel ervaring op het gebied van vioolbouw heb, voor mij is het tot nu toe bij het maken van een aantal losse onderdelen gebleven. Maar ik doe het wel met heel veel plezier. Het is natuurlijk ook fijn dat er op dit forum een aantal bouwers zijn met juist heel veel ervaring. Maar als niemand ooit reageert op een onderwerp omdat hij of zij (nog) weinig ervaring heeft, als niemand ooit reageert omdat hij of zij bang is om het aan het verkeerde eind te hebben krijgen we nooit een reactie. Please, reageer gewoon, ook vioolbouwers (zelfs de profs en de zeer ervaren bouwers) zijn gewoon mensen van vlees en bloed. En het grootste deel van deze groep houd zich bezig met het bouwen (en bespelen) omdat het gewoonweg een heel mooi instrument is. Remi
Daphne, Lijm en lijmpreparatie: Ik neem even aan dat je huidenlijm gebruikt in korrelvorm. De consistentie (hoeveelheid lijm per ml water) hangt af van de te lijmen delen: voor ebbenhout heb je wat dunnere lijm nodig dan bij het voegen van de Fichte bladen. Dunnere lijm is minder sterk dan dikkere. Begin met een geschatte hoeveelheid huidenlijm en voeg daar wat water bij. Laat dit eerst een half uur zwellen om te zien hoe dik de oplossing zal gaan worden. Af en toe even mengen met een kort (lijm)kwastje. Maak daarna een keuze of er nog wat water bij moet. Begin dan met het lijmbakje op te warmen maar doe dit ‘au bain marie’, zodat de temperatuur nooit hoger kan worden dan 100°C, waarbij opgemerkt zij, dat een lagere temperatuur beter is voor het bereiken van de beste hechtkracht (ca. 80°C). Een thermometer aanschaffen is niet nodig. Na verloop van tijd zal zich een vel vormen in je lijmbakje, tenminste wanneer je niet constant mengt. Onder dit vel zit de perfecte lijm, mits de consistentie goed is. Neem een beetje van die lijm tussen duim en wijsvinger en maak een draaiende beweging, wanneer de lijm waterig aanvoelt is ‘ie te dun. Een goede consistentie is die waarbij de lijm ‘olie-achtig’ aanvoelt. Ik heb meestal in mijn lijmbakje een dekseltje dat een bolling aan de binnenkant heeft, daardoor drupt het gecondenseerde water weer terug in de lijm. Dit voorkomt dat je water uit je lijm verdwijnt en dan zit je droge huidenlijm te verwarmen hetgeen niet zo best is. Mocht dat gebeuren: neem geen risico en maak nieuwe lijm aan. Niets vervelender dan wanneer je gelijmde bladen halverwege de bouw weer uitelkaar vallen!! Zat er nog water in, druppelsgewijs extra water toevoegen en mengen. Bij het voegen van de bladen moet de lijm wel sterk zijn, maar ook weer niet te dik want een dikke lijm neemt meer ruimte in dan een dunnere. Voor de lijmnaad is het van belang dat die mooi aansluit, dus de lijm moet weg te persen zijn in het eerste stadium van de lijmfase. Een dikke lijm heeft ook een kortere verwerkingstijd! Wanneer de lijm afkoelt treedt al vrij snel gelvorming op en dan kun je er niet meer mee lijmen. Wat nu te doen? Altijd je te lijmen materiaal voorverwarmen met een haarföhn of –zoals ik het altijd doe- met een (elektrische) verfafbrander, waarbij de te nemen afstand natuurlijk van cruciaal belang is. Niet even een veeg er over heen, maar geducht en gedegen verwarmen, zodat de warmte verder indringt dan alleen het oppervlak. Vlak vòòr de lijmactie stoppen met verwarmen en snel de delen samenvoegen en wanneer de lijm ‘pakt’ niet meer bewegen maar even naverwarmen. [ik heb dat al eens eerder genoemd in een van mijn posts, moet je maar eens opzoeken, ging over 'linings' volgens mij]. Dat naverwarmen is eigenlijk een ‘must’ voor alle lijmwerkzaamheden. Ook bij het verlijmen van de klossen verwarm ik de voeringen mee, dit allemaal om gelvorming te voorkomen. Je ziet dat de lijm dan weer vloeibaar wordt en dan lijmt ‘ie als de beste en sluiten bijvoorbeeld de 'linings' en ribben prachtig aan. Na het hele lijmproces het restant lijm weg doen en het bakje grondig reinigen met warm water, zodat die weer gereed staat voor een volgende keer. Spoel ook je lijmkwast terdege schoon. Waarom restant wegdoen? Omdat er nog wel eens bacteriën willen groeien in die lijm en wanneer je die dan toch gaat gebruiken of inmengt in de nieuwe lijm en gebruikt in bijvoorbeeld je voeg van je bladen, gaan die bacteriën in de loop van de tijd zich uitbreiden, tasten de lijm aan en daarmee neemt de sterkte weer af ect. Dus voor de zekerheid..... Voorkòmen van happen bij het schaven: Ik vermoed dat je schaafblad veel te diep staat: zodanig afstellen dat er maar heel weining afgeschaafd wordt. Hoe maak je je schaafbeitel scherp? Want scherp en scherp is twee. Remi had al genoemd dat je onder een hoek schaven kunt om een betere snijactie te bewerkstelligen. Wat ook nog een oorzaak kan zijn: een onjuiste schaafrichting. Wanneer je tegen de draad in schaaft krijg je direct een enorme hap, maar ik mag aannemen dat dat niet het geval is? [Je weet maar nooit ]. Goed Daphne, ik hoop, dat het schaven en lijmen nu perfect gaat lukken! Mocht je nog vragen hebben dan horen we het wel hè? groet, (Dit bericht is door soundboard bijgewerkt op 24/08/2006 om 16:22 uur)
Remi en Frits, allebei bedankt voor jullie reactie. Gister ben ik bezig geweest met schaven en schaven en schaven, alleen maar op proefstukjes en daarmee ben ik bezig geweest met de juiste instelling voor de beitel te vinden (nu ben ik nog de ribben op dikte aan het maken, bij het boven of onderblad ben ik nog niet aangeland). Dat gaat nu een stuk beter, alleen soms is er weer een moment dat het even niet werkt... Maar goed, het is ook vooral nog een kwestie van oefenen en niet meteen een viool willen maken. Dat wil ik wel, maar is gewoon geen optie. Ook wil ik bij de altviool die ik op eigen gelegenheid maak geen schuurpapier gebruiken (zoals het hoort toch?) en bij de cursus worden we wel naar de schuurband verwezen, dat gaat dus een stuk sneller, maar ik wil het ook met de schaaf kunnen. (die cursus is overigens een algemene cursus instrumentenbouw, waar je onder begeleiding een instrument naar keuze bouwt). Lijmen ben ik nog niet aan toegekomen, maar met die uitleg zal het zeker wel gaan lukken. Van het hout voorverwarmen had ik nog nooit gehoord, maar het lijkt me erg logisch. Intussen heb ik wel een andere vraag, want voor de ribben gebruik ik gevlamd ahorn (esdoorn). Bij het schrapen wordt de rib (in lengterichting) hobbelig (doordat het hout op de ene plek veel harder is dan op de andere plek). Hoe ga je dit tegen en in hoeverre kun je dit toelaten? (hopelijk is de vraag zo duidelijk, anders wil ik het uiteraard nog toelichten). Nogmaals bedankt! En hopelijk kunnen jullie me weer verder helpen. Daphne
Het schraapstaal een beetje schuin houden(zodat je de vlam enigszins kruist) Regelmatig opnieuw scherp maken en de goede "schraaphoek" vinden, dan moet het lukken.
Daphne Ribben is een apart verhaal en al helemaal wanneer je je keuze hebt laten vallen op een prachtig stuk gevlamd esdoorn. Want die zijn veel moeilijker te bewerken dan ribben zonder vlam. Zonder vlam zijn ze –de beitel ingesteld met een heel geringe afname- nog wel te schaven, maar een rib met vlam is eigenlijk alleen met een schaaf met vertande beitel mogelijk en dan ook nog uiterst voorzichtig. Soms worden de ribben aangeleverd met een dikte van wel 2 mm dik en moet er nogal wat worden afgeschaafd om tot zo’n 1 mm te komen. Daarom kun je met een vertande beitel goed werk verrichten wanneer de juiste hoek gevonden is: meestal bijna dwars, dus haaks op de lengterichting. De rib in de lengterichting steun geven anders breekt hij gemakkelijk af, want hij wordt steeds dunner!! Dus een latje vastspijkeren op je werkblad waartegen de rib kan steunen, door telkens op te schuiven kun je prima dwars schaven. Wanneer je dan op een redelijke dikte bent gekomen overgaan op een schraapstaal. En Bert zei het al: een scherpe, eentje die krullen produceert en niet eentje die ‘stof’ maakt, want die is echt niet scherp. Wanneer je schraapstaal niet 'pakt' en je er heel veel kracht op moet zetten om er ook maar iets af te krijgen, klopt er iets niet aan òf de hoek waaronder je hem houdt òf hij is niet goed gezet. Het zetten van een goed werkende schraapstaal is een kunst op zich. De meesten kopen een setje schraapstalen en gaan er gelijk mee aan de slag. Ze zijn vaak haaks geslepen, werken een aantal slagen en dan is het afgelopen. Hieronder een plaatje van wat een scherp schraapstaal produceert i.p.v. ‘stof’: Frits
Wederom en nogmaals bedankt voor jullie reacties. Ik ben even weg geweest (had mijn wachtwoord niet bij de hand, maar heb rustig aan mijn viool doorgewerkt). Lijmen gaat inmiddels een heel stuk beter! Zelfs zo goed dat ik een lijmverbinding die ik eerst wel mooi genoeg vond toch maar opnieuw gedaan heb, dus eerst loshalen, lijm verwijderen, opnieuw pas maken en lijmen. Nu ziet het er een stuk mooier uit. (ook dankzij het topiq estheticatraining, beter kijken en pas zo laten als je echt tevreden bent...) Schaven ben ik nog niet echt mee verder gegaan, schrapen daarentegen gaat al wel beter, de hobbels kan ik eruit krijgen. Alleen moet ik mijn schraapstalen hoognodig slijpen (nu, dus dat komt een dezer dagen weer). Het verschil tussen scherp en botter heb ik inmiddels wel gemerkt! Heel erg bedankt allemaal en als ik weer vragen heb, zal ik ze zeker stellen, maar voorlopig kan ik hier even mee vooruit .
Daphne, "........Nu ziet het er een stuk mooier uit. (ook dankzij het topiq estheticatraining, beter kijken en pas zo laten als je echt tevreden bent...)......." Het doet mij deugd te horen dat er ook eens iemand is die er wat aan heeft en er wat mee doet!
