The Betts is een Stradivarius viool uit 1704 met een legendarische geschiedenis. Vioolbouwer Arthur Betts II zou de viool n.l. rond 1825 in London hebben gekocht van een onbekende die de viool in zijn zaak te koop aanbood. De verkoper wist niet wat hij had en verkocht de viool voor het bedrag van 1 pond (one Guinea). Arthur en z’n zoon John hielden de viool beide tot hun dood in bezit. Pas in 1852 werd de viool door de erven verkocht en belande later bij zowel Vuillaume als de Hill brothers. Maar misschien is de geschiedenis niet zo romantisch als het lijkt ... Rond 1800 werkte violist Giovanni Battista Viotti in London. Hij was na de Franse revolutie gevlucht naar Engeland. Hij was weliswaar niet van adel maar ging als muzikant wel om met de adel en was daarom niet veilig in Frankrijk. In London gaf hij optredens en hij gaf les. Na afloop van een concert kwam een jonge edelman naar hem toe met het verzoek van de maestro vioolles te kunnen krijgen. Dat kon en Viotti bezocht de man in z’n appartement om daar de lessen te beginnen. De grootste verrassing was echter de viool die de edelman had. Op zakenreis naar Italië had hij een Stradivarius ontdekt en gekocht. De aanblik van dit “inestimable jewel” maakte Viotti bijna gek. Wat een schande dat deze viool hier ligt weg te kwijnen en niet wordt bespeeld. Viotti bood de man geld om de viool te kunnen kopen, maar de man gaf niets om geld en wilde de viool ook niet kwijt. Na een paar slechte lessen overleed plotseling de vader van de edelman en hij moest terug naar het platteland om op het landgoed wat nu van hem was orde op zaken te stellen. De viool gaf hij in bewaring aan Viotti die er op mocht spelen en ermee zou kunnen optreden. De viool was n.l. beter dan de Stradivarius uit 1709 die Viotti zelf bezat. Viotti was echter bang dat andere violisten de viool zouden horen en de viool ook zouden willen proberen te kopen of erger nog, de edelman informeren over wat een fantastische viool hij had. In die tijd kreeg Viotti ook een andere leerling namelijk Arthur Betts jr, de zoon van vioolbouwer Arthur Betts sr. Toen Viotti Arthurs viool voor de eerste keer zag riep hij verrast: je hebt een Stradivarius, hoe kom je daaraan? Die heb ik van mijn vader gekregen. Wat een goede vader heb jij, een Stradivarius is erg kostbaar. Arthur lachte, nee hij koste mijn vader alleen wat hout en werk, hij heeft de viool zelf gemaakt in z’n werkplaats. Hij maakte meerdere en dit was de beste. Toen kreeg Viotti een duivelse ingeving. Hij haalde de viool van de edelman op en ging ermee naar de werkplaats van Arthur “old” Betts sr. Hij wilde een kopie laten maken van de viool zodat hij de Stradivarius door een wisseltruc zelf in bezit zou kunnen krijgen. Hij vertelde aan Betts over de erg goede viool van een leerling en dat hij daar een kopie van wilde hebben. Het moest een exacte kopie zijn, iedere kras en ook de afgesleten lak moest hetzelfde zijn. Ah, ik snap het zei Betts terwijl hij naar z’n voorman knipoogde, u wilt een viool precies zoals deze zodat niemand het verschil kan zien. Ah, oui mon. Betts, dat is precies de bedoeling. Een maand later zou de viool af kunnen zijn. Tevreden over de deal vertrok Viotti weer naar huis. Helaas had Viotti geen slechter mens tegen kunnen komen dan Old Betts. Betts liet z’n voorman Fent n.l. niet één maar twee kopieën maken van de Stradivarius. Één voor de edelman, één voor Viotti en het origineel behield Betts zelf. Na een maand kwam Viotti de kopie ophalen. Viotti speelde op de viool en zei: Ah, een erg goed copy mais niet goed viool. Klinkt erg nieuw eh. Maar bij vergelijk met de andere viool kon hij geen verschil horen. Betts zei tegen Viotti, u kan nu maar zo een vergissing begaan. Wat, zei Viotti, ik maak nooit vergissingen, tegen niemand. Nou, het zou nu maar zo kunnen dat u de verkeerde viool aan uw leerling teruggeeft. Viotti had nu door dat hijzelf was belazerd maar durfde niets te zeggen. Nadat Viotti in 1824 was overleden kwam Arthur Betts II die de zaak toen runde met het verhaal op de proppen over de voor 1 pond gekochte Stradivarius, The Betts uit 1704 ... Vrij vertaald naar een artikel in The Musical Review And Record Of Musical Science. 1839 !
In de violenhandel is erg veel bedrog. Komt ook door die etiketjes die er in geplakt zitten. Die zijn zeer gemakkelijk na te maken, en kunnen snel in een viool worden geplakt. Beetje lijm er erop, even met een kwastje het etiketje aandrukken en klaar is kees.
Haha, lekker uitprinten en in je violen plakken! Maar helaas, ook weer vandaag stond in de krant (NRC, column Martijn Katan), dat de Stradivarius het niet wint van modern gebouwde violen, dat het allemaal placebo-effect is. En de relativering dat placebo-effect de mens ook extra kan laten genieten, of bijvoorbeeld van pijn afhelpt. Dus: door het plakken van die etiketjes, laat je de mens extra genieten.... oe wat een gevaarlijke conclusie!!! Toch maar beter geen etiketjes plakken daar waar ze niet horen!
