wereldpremiere in 1847 van van Bree vioolconcert, dus niet in 2006

Op 24 juni 2006 heb ik in Felix Meritis in Amsterdam de "wereldpremiere" bijgewoond van het vioolconcert van van Bree.
Bij het Nederlands Muziek Instituut in Den Haag sprak ik daarover met een amateuraltist, die ik daar tegen kwam en die ik van een amateurorkest kende.
Die ging zoeken en kwam er achter dat er een recensie stond in het blad Cecilia van 1847.
Het is jammer dat m’n scanner niet werkt, dan had ik een scan in dit bericht kunnen plakken hierover.

Dus ik typ de letterlijke relevante tekst even over, uit Ceclia van 1 maart 1847 pagina 59 en 60:

(Pagina 59) Felix Meritis. Elfde Concert, op Vrijdag 12 februarij 1847.
Programma…….Concertino voor de Viool, van (pagina 60) J.B. van Bree, voor te dragen door den Heer C.C. Fischer…….

Dit Concert leverde weinig bijzonders op. Het beste was de Heer Fischer, die ons dezen avond bijzonder wel voldeed, al lieten zijn dubbele toonen en vooral zijne octaven-gangen veel te wenschen over in zuiverheid. De Compositie van den Heer van Bree is een bevallig en goed geschreven effektvol en voor het instrument berekend Concertstuk, dat wij goede Violisten zeer aanbevelen……

 

De recensies waren toen behoorlijk hard en niet mals. Hier de rest van dat concert uit 1847, wat ook een aardig sfeerbeeld uit die tijd oplevert met Entre-actes in den Schouwburg, iets dat nu niet meer voorkomt. Stel je die tijd eens voor:
geen pop of jazz, geen tv, geen internet. Klassieke concerten en tooneel in den Schouwburg als enig vermaeck. Het Concertgebouworkest bestond toen nog niet. Sportvereningen bestonden ook niet. Olympische Spelen en Elfstedentocht was er nog niet. Ook veel onbekende en vergeten composities.

Felix Meritis. Elfde Concert, op Vrijdag 12 februarij 1847.
Programma. Eerste Afdeeling. Symphonie van Haydn. Aria uit de Opera le Serment, van Auber , te zingen door Mej. Stoetz. Concertino voor de Viool, van (pagina 60) J.B. van Bree, voor te dragen door den Heer C.C.Fischer. Ouverture Loidaiska , van Cherubini. Tweede Afdeeling. Ouverture van Lindpaintner, le Vampyr. Cavatine van Donizetti, te zingen door Mejufvrouw Stoetz. Divertissement voor Hobo, gecomponeerd en voor te dragen door den Heer F. Krause. Aria uit de Opera Robert le Diable , te zingen door Mejufvrouw Stoetz. Ouverture van Romberg.

..Mejuffrouw Stoetz heeft eene dunne, schrale , hoewel niet onaangename stem , die echter nog enige oefening vergt. Onder eene goede leiding en ijverige studie , kan zij zich zeker veel verbeteren , en vooral hare stem zal daardoor veel in kracht en zuiverheid kunnen winnen. Wanneer de Heer Krause , de beste onzer hoboisten (ce nést pas juré gros) eene goede Compositie van Ferling of anderen had gekozen , in plaats van zijne eigene onsamenhangende, zoutelooze variatiën, dan had hij zeker veel beter bevallen , dan nu het geval was. Zal dan die ellendige komponeermanie alle Solisten aansteken ? De schoone Symphonie in D van Haydn werd zeer slordig uitgevoerd ; vooral de Bassen waren onoplettend. Men achte toch eene Symphonie van Haydn niet zoo gering ; daar behoort tot eene goede uitvoering van deze meer dan men in de Entre-actes van den Schouwburg kan leeren. Cherubini's heerlijke Loidoiska werd daarentegen zeer goed uitgevoerd. A. & B.
(cursief ook cursief gedrukt in 1847)

 

En deze van Bree werd al op jonge leeftijd gezien als een van de grootste (Nederlandse) muzikale talenten van zijn tijd. Hij was korte tijd concertmeester en soloviolist, maar legde zich al snel toe op het dirigeren.

Johannes Bernardus van Bree is helemaal niet zo onbekend als componist. Van hem wordt regelmatig het Vab9Jtn9om0[/media]]Allegro voor vier strijkkwartetten (1845) uitgevoerd, dat hij componeerde met Mendelssohn als inspiratiebron. Dit werk was in oktober nog te beluisteren bij het Residentieorkest. De orkestleden worden in dit stuk verdeeld over vier strijkkwartetten en zitten op het podium in een halve cirkel. Een zeker niet alledaagse Nederlandse componist, wiens andere composities ik ook weleens zou willen beluisteren.

 

Dat stuk voor 4 strijkkartetten is ook eens uitgevoerd door een strijkorkest, waarin ik speelde. Alleen zat ik toen aan de kant, omdat ze genoeg 1e en 2e violen hadden om die 4 kwartetten te vullen.

 

Hier het bewijs van de premiere in 1847 ipv 2006:

 

In de bibliotheek van Amsterdam hadden ze de bladmuziek van de solopartij en de orkestpartijen van dit vioolconcert. Van Bree had nog een ander vioolconcert geschreven (ook een niet uitgegeven manuscript of handschrift), waar alleen de solopartij in de Toonnkunstcollectie van Amsterdam zat.
Hier het goed leesbare manuscript van de solopartij van dat vioolconcert dat Eeva Koskinen in 2006 in het Noorden en in Felix Meritis (was ik bij) had uitgevoerd. Een vriend had een opname van de Radio of van Concertzender gemaakt. Misschien was het in 2006 dus wel een wereldpremiere en ging de recensie over dat andere vioolconcert van van Bree, dat hij zelf geen ""concertino"" noemde zoals het in de recensie van 1848 stond:
Bree, Johannes Bernardus (1801-1857)
vioolconcert in D minor
Mvt1=2+3(begin)
Mvt3(end)

 

In het Noorden? Is Amsterdam dan het Westen? De uitvoering in Amsterdam was op 24 juni 2006, die in "Het Noorden" op 16 juni (Minnertsga, waar Van Bree in zijn jeugd heeft gewoond!) en 18 juni (in Leeuwarden) Als er al sprake mocht zijn van een "wereldpremiere" in 2006, dan was die in Minnertsga; tenminste, als je "eerste uitvoering sinds 1847" bedoelt met premiere. In Minnertsga was deze uitvoering in het kader van een openluchtspel over het slot Klein Hermana, waar Van Bree enige jaren muziekleraar was van het gezin van baron Collot d'Escury. Er is toen meer muziek van Van Bree uitgevoerd.